GÜNEY AZERBAYCAN TÜRKLERİNDE ÜRKLERİNDE KİMLİK SORUNU

Year 2012, Volume: 12 Issue: 1, 267 - 283, 01.05.2012

Cemil Doğaç İpek

Abstract

İran ve çevresi tarihin her döneminde küresel güçlerin başlıca nüfuz altına almaya
çalıştıkları bölgelerden birisi olmuştur. Günümüzde İran, gerçekleştirdiği nükleer
enerji çalışmaları ve bu çalışmalardan rahatsız olan devletlerin muhtemel bir
askerî operasyon tehditleri ile uluslararası kamuoyunun gündemine daha fazla
gelmektedir. Son dönemde İran ile ilgili Güney Azerbaycan Türklerinin görmezden
gelinmesi nedeniyle de bilimsel manada eksikler oluşmaktadır. Güney Azerbaycan
Türkleri yirmi beş milyon civarındaki nüfuslarıyla İran içerisinde Farslarla
birlikte en güçlü topluluktur. Jeopolitik konum, sosyo-kültürel yapı, ekonomik
güç ve nüfus potansiyeli itibariyle İran’da yaşanan siyasal değişimlerde öncü rol
oynamışlardır. 1924’ten sonra bu durum değişmeye başlasa da İran’daki güçlü
konumları devam etmektedir. Bazı kaynaklarda 1979 İslam Devrimi’nden sonra
Güney Azerbaycan Türklerinin İran rejimine entegrasyonunda Şii İslam anlayı-
şının önemli bir etkide bulunduğu iddia edilmektedir. Hâlbuki Azerbaycan
Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte ve son yüzyıl içerisinde Güney Azerbaycan
Türklerinde milliyetçilik hareketinin giderek yaygınlaşıp kurumsallaşması
Fars etnik grubuyla ilişkilerin hangi yönde seyredebileceği sorusunu akıllara getirmektedir.
Bu çalışmada İran’daki Güney Azerbaycan Türklerinin Şiilik ve Türk
milliyetçiliği ile aynı anda muhatap olmalarının hangi sonuçları doğurduğu ve
Güney Azerbaycan Türklerinin geleceğinin ne yönde seyredeceği sorularına cevap
aranacaktır.

The Question of Identity Among the South Azarbaijani Turks

Abstract

Iran has survived despite the fact that there have been some alterations since 1924. According to some sources, the understanding of Shiah Islam paved the way to South Azerbaijan Turks in their integration to the new system in Iran after 1979 Islamic Revolution. However, nationalist tendencies have highly be- come widespread and institutionalized among South Azerbaijan Turks especially after the founding of Republic of Azerbaijan. So this question arises: how will the relations between South Azerbaijan Turks and Persian ethnic group shape? In this paper, the consequences of South Azerbaijan Turks’s simultaneous expose to Shiah Islam and Turkish nationalism will be defined and the question about the future of South Azerbaijan Turks will be answered