Kemine Tipine Bağlı Fıkralar Üzerine Bir İnceleme

Year 2012, Volume: 12 Issue: 1, 307 - 324, 01.05.2012

Boray İdem

Abstract

On dokuzuncu yüzyıl Türkmen edebiyatının önde gelen şahsiyetlerinden biri
olan Memmedveli Kemine, sadece şiir yazmamış, içinde yaşadığı Türkmen toplumunun
aksayan yönlerini de satirik bir yaklaşımla ele almıştır. Yaşadığı dö-
nemdeki siyasi yapıyı, adalet sistemini ve halkın dini duygularını sömüren müftü
ve kadı gibi din adamlarını ustalıkla eleştiren Kemine, hünerini hem şiirlerinde
hem de şorta sözlerinde göstermiş; buna ek olarak, başka mizah tiplerine bağlı
olan bazı fıkraların adına bağlanmasıyla mizahi bir tip haline de gelmiştir. Dört
bölümden oluşan makalemizin birinci bölümünde Memmedveli Kemine’nin hayatı
hakkında kısa bilgi verilmiş, ikinci bölümde şorta söz ve yomak kavramları
tanıtılarak Kemine’nin şorta sözlerinin bir sınıflandırması yapılmıştır. Çalışmamızın
üçüncü bölümünde, Kemine ve Nasrettin Hoca adına bağlı fıkralar arasındaki
benzerlikler -veya ortaklıklar- tespit edilmiş, dördüncü ve son bölümde de
Kemine’nin şorta sözleri mizah teorilerine göre incelenmiştir.

Keywords

Türkmen, Mizah, Fıkra, Tip, Kemine

A Study A Studyon the Humours Humours Humours of the Kemi the Kemi the Kemine Type

Abstract

Memmedveli Kemine, one of the leading figures of Turkmen literature in 19th
century, not only interested in poetry but also satirically discussed social affairs
of the Turkman society. Kemine, skillfully criticizing clerics such as mufti and
qadi of whom exploiting religious beliefs, political conditions and justice system
of his society was good at both in poetry and sorta fairytales. In addition, he had
became a humourous character due to recalling other types of humours with his
name. Our study consists of four chapters. In first chapter, we mentioned about
the life of Memmedveli Kemine. In second chapter, by explaining the concepts of
sorta fairytales and yomak, we made a classification of Kemine’s sorta fairytales.
In the third part, we identified the common characteristics –or analogiesbetween the humours of Kemine and Nasreddin Hodja. Finally, we investigated
the sorta fairytales of Kemine in terms of humour theories.

Keywords

Turkmen, Humour, Joke, Type, Kemine