Balkan Savaşlarının Osmanlı’da İşçi Hareketleri Üzerindeki Etkileri

Year 2012, Volume: 12 Issue: 2, 213 - 234, 01.10.2012

Kadir Yıldırım

Abstract

Sanayileşme çabalarının 19. yüzyılda hız kazanmasıyla birlikte, Osmanlı çalışma hayatında çok sayıda işçi çalıştıran üretim birimlerinin sayısı da artmaya başla- mıştır. Bu artışın doğal sonuçlarından birisi de, 1870’lerden itibaren işçi ve işve- ren kesimleri arasındaki anlaşmazlıklardan kaynaklanan grevlerin daha sık gö- rülmeye başlanmasıydı. 1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet ise, işçi hareketleri ve işçi örgütlenmesinin yerleşmesi için gerekli ortamı hazırlamıştır. Osmanlı geneli için işçi hareketleri değerlendirildiğinde, Selanik, Drama, Kavala, İskeçe, Üsküp, Manastır gibi önemli üretim merkezlerini barındıran Rumeli bölgesi, ülke içinde işçi hareketlerinin en sık görüldüğü ve işçi sendikalarının en faal olduğu bölge- lerden biriydi. Bu hareketlilik 1910 yılıyla birlikte Rumeli bölgesi içinde olduğu gibi İstanbul’u da kapsayacak şekilde bölgeler arasında da işçi dayanışmasının yerleşmesine zemin hazırlamıştır. Ancak 1912 yılında başlayan Balkan Savaşları, Rumeli bölgesinin kaybedilmesiyle birlikte işçi kesiminin yaşadığı bu gelişim sü- recini de geri dönülmeyecek biçimde kesintiye uğratmış ve Osmanlı işçi sınıfını başsız bırakmıştır. Arşiv kayıtları ve döneme ait süreli yayınların temel alındığı bu çalışma, işçi hareketlerinin gelişim sürecini ve Balkan Savaşları’nın bu sürece etkilerini Rumeli bölgesi üzerinden hareketle ortaya koymaya çalışmaktadır

Keywords

Osmanlı, İşçi Hareketleri, Grev, Rumeli, Balkan Savaşları

Effects of the Balkan Wars on the Labour Movements in the Ottoman Empire

Abstract

With the increase of industrialization in the 19th Century, number of production
units which employed a large number of workers also began to increase in the
Ottoman labour life. One of the natural results of this increase is that strikes
stemming from disagreements between employers and employees began to be
seen more frequently from the 1870’s on. Especially the Second Constitutional
Monarchy, declared in 1908, formed a basis for settlement of labour movements
and labour organizations. The Rumelia region which included important
production centers like Salonika, Drama, Kavala, Xanthi and Manastir, was one
of the most stunning region in the Ottoman territories in terms of frequency of labour movements and activeness of labour organizations. Throughout 1910, that
dynamism paved the way for solidarity among workers both in the Rumelia
region and other regions of the empire. But the Balkan Wars, which began in
1912, and the loss of Rumelia region interrupted the progress of the labour
movements irrevocably and the labour organizations in the Ottoman State got
leaderless. This study, which is based on primary sources such as archive records
and the periodicals, aims to show the progress period of the labour movements in
the Ottoman Empire and effects of the Balkan Wars to that progress period on
the basis of the Rumelia region

Keywords

Ottoman, Labour Movements, Strike, Rumelia, Balkan Wars.