Çağatay Türkçesiyle Yazılan Tevarīh-i Güzīde-Nusret-Name ve Eserde Geçen Manzumele

Year 2022, Volume: 22 Issue: 2, 367 - 385, 28.12.2022

Avaz Han Umarov

https://doi.org/10.32449/egetdid.1178527

Abstract

Timurlulardan sonra Orta Asya’da egemenliği ve gücü elinde tutan hanedan kurucusu şah ve şair olarak bilinen Şeybani Han ve Şeybaniler Devleti olmuştur. Bu dönemde Türk dili ve edebiyatı, Türk tarihi adına önemli eserler yazılmıştır. Şeybani Han’ın önderliğinde yerel tarih yazıcılığı gün yüzü görmeye başlamıştır.
Tevarīh-i Güzīde-Nusret-name adlı eser mensur olarak düzenlenmiştir. Ancak buna rağmen eserde manzum parçalar da yer almaktadır. Özellikle eserin Nusret-name kısmı olarak kabul edilen Şeybani Han hakkındaki ikinci bölümünde manzumeler daha fazladır. Doğal olarak burada Şeybani Han’ın edebiyata ve şiire ilgi duymuş olması etkili olmuştur. Şiirler genel olarak hanın etrafında bulunan komutanlar, bazı kahraman beyler ve kavimler hakkındadır. Buna Çağatay beyleri, Özbek eli, Canıbek Sultan, Hamza Sultan hakkındaki manzumeleri örnek olarak gösterebiliriz. Bununla birlikte, lirik şiir parçalarının da yer alması esere edebī bir değer katmıştır.

Keywords

Tevarih-i Güzide Nusret-name, Oğuzname, Şeybani Han, Çağatayca, manzumeler, özbekler

Thanks

Danışman hocam Prof. Dr. Zeki KAYMAZ’a teşekkür ederim.

Poems in the Tavarikh-i Guzida Nusrat-nama Written in Chagatay Turkish

Abstract

References

• Akramov, A, M. (1967). Tavarih-i Guzida -Nusat-nama, issledovaniya kritiçeskiy tekst, annotirovannoe oglavlenie i tablisa svodnıh oglavleniy, Taşkent: Fan basın evi.
• Argunşah, Mustafa. (2018). Çağatay Türkçesi, İstanbul: Kesit.
• Barbara, B. (1994). A Sixteenth Century Manuscript from Transoxiana: Evidence fon a Continuing Tradition in Illustration. Muqarnas, 11, 103-116.
• Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarenden Press.
• Çelik, M. Bilal. (2012). Şeybāniler ve Astrahaniler Devri Yerli Vakayinameleri, History Studies: İnternational Journal of History, sy,4/2, Temmuz.
• Deeweese, Devin. (2014). A Sixsteen İnterpretation of İslamization of the Mongols Attributed to Jalal al-Din Rumi, Mawlana Rumi Review, Vol.5.
• Dmitrieva, L. V., Muginov, A. M., and Muratov, S. N., (1965). Opisanie Tiurkskikh Rukopisei Instituta Narodov Azii, I (Istoriia). Moskova: Nauka