Turkic *kön- ‘to flatten; to stretch, straighten, extend horizontally’

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 115 - 121, 09.11.2023

Alexis Manaster-ramer

Öz

The study delves deeply into the Turkic root "*kön-," emphasizing its diverse semantic and pragmatic implications within Turkic historical linguistics. It underscores the plethora of derivatives stemming from this root, shedding light on the evolving recognition and understanding of such derivatives over time. The meanings range from physical interpretations, such as "to straighten" or "to become physically straight," to metaphorical extensions that imply agreement, reconciliation, or even becoming accustomed to something. The study references Clauson’s masterpiece, highlighting the diverse interpretations and translations of this root. The study also reveals the multifaceted nature of language evolution and the wide range of meanings that a single root can encompass.

Anahtar Kelimeler

kön-, Clasuson, straight and to straighten, meaning field

Turkic *kön- ‘to flatten; to stretch, straighten, extend horizontally’

Öz

Çalışma, Türkçe "*kön-" kökünü derinlemesine incelemekte ve bu kökün Türk tarihseldilbilimindeki çeşitli anlamsal ve pragmatik etkilerini vurgulamaktadır. Bu kökten türeyen çok sayıda türevin altını çizerek bu tür türevlerin zaman içinde değişen tanınırlığına ve anlam alanına ışık tutmaktadır. Anlamlar, "düzeltmek" veya "fiziksel olarak düz hale gelmek" gibi fiziksel yorumlardan, anlaşma, uzlaşma ve hatta bir şeye alışma anlamına gelen metaforik uzantılara kadar uzanıyor. Clauson'un önemli eserine de atıfta bulunarak bu kökle ilgili çeşitli yorum ve aktarmaları da tekrar gündeme getirmektedir. Çalışma, dil evriminin çok yönlü doğasını ve tek bir kökün kapsayabileceği geniş anlam yelpazesini de gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler

Clauson, düz ve düzeltmek, anlam alanı, *kön-

Kaynakça

• EDPT: Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarendon.
• Evetts, J. (2013). Professionalism: Value and ideology. Current Sociology 61.5–6: 778–796.
• OTWF: Erdal, M. (1991). Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon. Wiesbaden: Harrassowitz.
• Manaster Ramer, A. (To appear/2023). Mongolic küregen vis-à-vis Turkic küdägü ‘son-in-law, bridegroom’. [In a volume edited by Michael Knüppel.]
• Olsen, B. A. (2009). [Review of Matzinger, Joachim: Untersuchungen zum altarmenischen Nomen: die Flexion des Substantivs. Dettelbach: Verlag J. H. Röll, 2005, [XVIII], 166 S. (MSS, Beiheft 22, N. F.)]. Kratylos 54: 121-127.
• Zieme, P. (1995). Alttürkische Halsketten und andere Schmucke. In: Marcel Erdal & Semih Tezcan (eds.), Beläk Bitig. Sprachstudien für Gerhard Doerfer zum 75. Geburtstag, 233-246. Wiesbaden: Harrassowitz.
• Zieme, P. & Kara, G. (1978). Ein uigurisches Totenbuch. Budapest: Akadémiai Kiadó.