Traditional Life Terms and Cultural Landscape Assessment of Antalya Kumluca

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 40 - 51, 19.09.2017

Mert Ekşi , Sümeyya Akdağ

Öz

          Nomadic communities have played an important role in the history of culture. These communities, which have established cultural bridges among different civilizations of the pasta re the most substantial expression of cultural landscape, environment and human relations.

           Kumluca district of Antalya is an important geographical area in this respect. Kumluca and its surroundings have been located in settlement areas of many civilizations since ancient times. Since the beginning of the 13th century, present settlement areas have been formed by migration of the Yörüks (Turkish nomads in Anatolian region) and establishing a permanent settlement in this area. The Kumluca District has offered proper geographical and climatic conditions which are necessary for the survival of the nomadic tribes that have migrated here to continue their lives. Yörüks prefer to spend winter months in more mild coastal areas, and summer in higher elevations for cooler habitats. In the guidance of the information that they gained from their natural environment has formed their traditional culture. Yörükler has shaped their survival according to the location and conditions of the region where they live, thus they developed experiences related to nature such as tracking animal and plant movements. In this manner, they have formed their local nomenclature, folkloric features and lifestyle by combining continuing knowledge from ancient generations.

        In this study Kumluca's cultural landscape and traditional lifestyle relationship were examined together with the help of structured interviews and individual experiences. Structured interviews were conducted with 15 people aged 65 years and over in order to obtain information on traditional life in the past. During these interviews, voice recordings were taken with permission from the speaker. The interviewees were asked to make detailed descriptions of the regions they lived in order to be able to do better evaluations and analyzes.

          111 terms related to the traditional life culture of the region were recorded together with their meanings during this study. In addition, the relationship of the people living in the region between human beings, animals, and plants were evaluated. With the help of the obtained findings from this study, it was aimed to preserve the traditional information, to constitute a compilation about its transfer to future generations and also to evaluate the traditional life of this region in terms of the cultural landscape.

           Keywords; Nomad, Nomadic, Yörük, Traditional Life, Cultural Landscape, Kumluca

Antalya Kumluca’nın Geleneksel Yaşam Terimleri ve Kültürel Peyzaj Açısından Değerlendirilmesi

Öz

            Konargöçer topluluklar, kültür tarihinde önemli rol oynamışlardır. Geçmişten günümüze çok farklı medeniyetler arasında kültür köprüsü kuran bu topluluklar; kültürel peyzaj, çevre ve insan ilişkilerinin en somut ifadesidir.

             Antalya’nın Kumluca ilçesi bu açıdan önem taşıyan bir coğrafyadır. Kumluca ve çevresi, ilkçağlardan beri birçok devletin yerleşim alanı içinde yer almıştır. 13. Yüzyılın başlarından itibaren Yörüklerin göç etmeleriyle ve farklı zamanlarda yerleşik hayata geçmeleriyle şimdiki yerleşim bölgeleri oluşmuştur. Kumluca ilçesi, buraya göç eden Yörük boylarının hayatlarını devam ettirebilmesi için gerekli coğrafi, iklimsel koşulları sunmuştur. Kış aylarını daha ılıman sahil kesimlerini, yaz ayları için daha serin, yüksek rakımlı yaylaları yaşam alanı olarak belirlemişlerdir. Yörükler; doğal çevrelerinden elde ettikleri bilgiler ışığında geleneksel kültürlerini oluşturmuşlardır. Yörükler, hayatta kalma mücadelelerini yaşadıkları bölgenin konum ve şartlarına göre şekillendirmiş, buna göre deneyimler geliştirmiş ve hayvan ve bitki hareketlerini izleme gibi doğaya bağlı bilgiler üretmişlerdir. Bu sayede yöresel isimlendirmelerini, folklorik özelliklerini, yaşama biçimlerini bu nesillerdir süregelen bilgileri harmanlayarak oluşturmuşlardır.

             Bu çalışma kapsamında Kumluca’nın kültürel peyzaj ve geleneksel yaşam biçimi ilişkisi, yapılandırılmış görüşmeler ve bireysel deneyimler yardımıyla birlikte irdelenmiştir. Konuyla ilgili olarak geçmiş yaşama ait bilgilerin edinilebilmesi amacıyla 65 yaş ve üzerindeki 15 kişiyle yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler sırasında konuşmacıdan izin alınarak ses kayıtları alınmıştır. Görüşülen kişilerden, değerlendirme ve analizleri daha iyi yapabilmek için yaşadıkları bölgelerin ayrıntılı tariflerini yapmaları istenmiştir.  

             Çalışmada, bölgenin yaşam kültürü ile ilgili 111 adet terim anlamlarıyla birlikte kaydedilmiştir. Bunun yanı sıra yörede yaşayan insanların, insan, hayvan ve bitkilerle olan ilişkileri de değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular yardımıyla geleneksel bilgilerin korunması, bu bilginin gelecek nesillere aktarılma konusunda bir derleme oluşturulması ve bu bölgenin geleneksel yaşamının kültürel peyzaj kapsamında değerlendirilmesi hedeflenmiştir.

 

            Anahtar Kelimeler; Konar- göçer, göçebe, Yörük, geleneksel yaşam, kültürel peyzaj, Kumluca

Kaynakça

• Aksoy, H., 2012. Göçebelikten Yerleşikliğe Geçiş Sürecinde Sosyo-Kültürel Bağlamda Sarıkeçili Yörükleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Halkbilimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Anonim, 2017. Kumluca İlçesi Tarihi. Kumluca Belediyesi, http://www.kumluca-bld.gov.tr/1/KUMLUCA. html [10 Eylül 2017].
• Acar, İ., Atılgan, A.K., 2010. Dünden Bugüne Kumluca, Antalya. Valiliği, Antalya, ss.387-422, ISBN:9786053781721.
• Dulkadir, H., 1991. Sarıkeçililer. Adana: II. Uluslararası Karacaoğlan Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu 20-23 Kasım, Adana, Türkiye.
• Eröz, M., 1991. Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Erdal, İ., 2008. Cumhuriyet Döneminde Yörüklerin İskânı Konusu. Osmanlıdan Cumhuriyete Yörükler ve Türkmenler. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Güçlü, M., 2007. Selçuklulardan Cumhuriyet’e Kumluca (Antalya) Bölgesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(22), 219-250.
• Mutlu Danacı, H., 2012. Yöresel Mimari ve Kültürel Peyzaj Analizi: Antalya Elmalı Örneği. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Antalya.
• Onay, M.K.S., 2015. Mersin'de Yaşayan Son Yörükler Olan Sarıkeçeliler'in Yaşantıları, Kültürel Özellikleri ve Yörük Müziği Üzerine Bir Araştırma. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (35), 271-285.
• Özkaya, Y., 1985. XVIII. Yüzyılda Osmanlı Kurumları ve Osmanlı Toplum Yaşantısı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 172 sayfa, Ankara.
• Özsüle, Z. 2005. Geleneksel yerleşimlerin korunması açısından kültürel peyzaj değerlendirmesi: Mudanya örneği. İstanbul İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Rössler, M., 1995. UNESCO and Cultural Landscape Protection. Cultural Landscape of Universal Value. VCH Publishing, London.
• Tuna, A., Erdoğan, E., 2013. Ekolojik Kültürel Turizm Aracı Eko Müzelerin Kültürel Peyzaj Açısından İrdelenmesi. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi 9(2): 23 - 37.
• Sarı, C., Tepeli, Y., 2012. Türk Kültür Coğrafyasında Yerleşme Adları: Teke Yöresi Örneği. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı 35: 161 - 179.
• Sarı, C., Tepeli, Y., 2003. Batı Antalya (Beydağı) Yaylaları. Akdeniz Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma Merkezi Müdürlüğü Yayınları, Antalya'nın Son Bin Yılı Sempozyumu, sayfa. 487-498.
• UNESCO, 1972. Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage adopted by the General Conference at its 17th session. Paris, 16 November 1972.