SANAL MEKAN KAVRAMLARININ VE MİMARLIKTA ÇAĞDAŞ TEKNOLOJİ UYGULAMALARININ BİBLİYOMETRİK ANALİZİ

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 43 - 58, 30.06.2025

Ayten Sümeyra Ünsaçar , Özlem Demirkan

Abstract

Bu çalışma, sanal mekân ve blockchain, NFT, metaverse gibi güncel uygulamaların mimarlık disiplini ile ilişkisini bibliyometrik yöntemler kullanarak araştırmayı, bu teknolojilerin mimarlık disiplininin geleceğindeki potansiyelini sorgulamayı amaçlamaktadır. Çalışmanın temelini oluşturan her bir kavram ve teknoloji tanımlandıktan sonra, bu teknolojilerin mimarlığı nasıl etkilediğini, literatürdeki baskın düşünceleri, yeni gelişmelerin yönünü ve yoğunluğunu tespit etmek amacıyla bibliyometrik literatür analizi yapılmıştır. Analizler iki anahtar kelime kümesi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sanal mekânla ilgili A kümesi altında sanal mekân, siber mekân, sanal gerçeklik kavramları incelenmiştir. Güncel teknolojik uygulamalar ise B kümesi altında blockchain, NFT, metaverse kavramları kullanılarak taranmıştır. Yayınların yıllara ve konulara göre dağılımı VOSviewer kullanılarak incelenmiş ve ortak kelime analizi yapılmıştır.
Analiz sonucunda, 2023 Haziran ayına kadar mimarlık disiplini ile sanal mekân teknolojileri arasındaki ilişkiyi konu alan yayınlarda önemli bir artış olduğu ve bunun da mimarlık terminolojisinde bir güncellemeye işaret ettiği görülmüştür. Ayrıca, sanal gerçeklik ve blockchain kavramlarının diğer terimlere kıyasla çok daha fazla sayıda çalışıldığı gözlemlenmiştir. Bu kavramların mimarlık mesleği ile yoğun bir şekilde ilişkili olduğu ve geleceğe yönelik bir potansiyeli temsil ettiği tespit edilmiştir. Çalışmanın veri seti, 2000-2023 yılları arasında hakemli Web of Science (WOS) kataloğunda indekslenen 732 yayını kapsamaktadır.
Fiziksel dünya ile sanal evren arasındaki sınırların giderek bulanıklaştığı bu yeni dijital çağda, mimarlık disiplininin konumunun tanımı henüz bir uzlaşıya varmış gibi görünmemektedir. Bu çalışma, her biri kendi perspektifinden yaklaşan disiplinlerin, mimarlığın geleceğinin bu tür yeni teknolojik gelişmelerle nasıl kesiştiğini belirleme çabasını temsil etmektedir.

Keywords

Mimarlık, Blockchain, Metaverse, NFT, Sanal Mekân

BIBLIOMETRIC ANALYSIS OF VIRTUAL SPACE CONCEPTS AND CONTEMPORARY TECHNOLOGICAL APPLICATIONS IN ARCHITECTURE

Abstract

This study investigates the relationship between virtual space and contemporary technologies such as blockchain, NFTs, and the metaverse with the discipline of architecture using bibliometric methods, aiming to question their potential in shaping the future of the field. After defining each concept and technology forming the basis of the study, a bibliometric literature analysis was conducted to explore how these technologies influence architecture, reveal dominant perspectives, and identify the direction and intensity of recent developments. Analyses were carried out using two sets of keywords. Cluster A, related to virtual space, includes virtual space, cyberspace, and virtual reality. Cluster B, representing recent technological applications, includes blockchain, NFT, and metaverse. The distribution of publications by year and topic was examined through VOSviewer, and co-word analysis was performed.
The results show a significant increase in publications addressing the relationship between architecture and virtual space technologies up to June 2023, suggesting an ongoing update in architectural terminology. Virtual reality and blockchain emerged as the most frequently studied concepts, indicating their strong association with the profession and their potential impact on the future of architecture. The study’s dataset consists of 732 peer-reviewed publications indexed in the Web of Science (WOS) between 2000 and 2023.
In this new digital era, where the boundaries between the physical world and virtual environments are increasingly blurred, the position of the architectural discipline appears unresolved. This study reflects an interdisciplinary effort to understand how architecture’s future intersects with emerging technologies, with each discipline contributing its own perspective.

Keywords

Architecture, Blockchain, Metaverse, NFT, Virtual Space

References

• Akarsu, H. T., Erdoğan, N. ve Özbursalı, T. (2020). Sinemada Mimarlık. Yem Yayın, İstanbul.
• Aktar, E. (2003). Sanal Mekanın Olasılık ve Olanaklarının Zaman/Mekan Bağlamında İncelenmesi. (Master Thesis). Karadeniz Technical University Institute of Science, Trabzon
• Amsyar, I., Christopher, E., Dithi, A., Khan, A. N. ve Maulana, S. (2020). The challenge of cryptocurrency in the era of the digital revolution: A review of systematic literature. Aptisi Transactions on Technopreneurship (ATT), 2(2), 153-159.
• Aristoteles. (2014). Fizik (S. Babür, Trans.). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Beelman, A. (2005). Healthy Habitats: The Role of Architecture in the Human Relationship with Nature. University of Cincinnati
• Burr, K. L. ve Jones, C. B. (2010). The Role of the Architect: Changes of the Past, Practices of the Present, and Indications of the Future. International Journal of Construction Education and Research, 6(2), 122-138.
• De Certeau, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I (L. A. Özcan, Trans.). Dost Kitabevi, Ankara.
• Descartes, R. (2018). Felsefenin İlkeleri (M. Akın, Trans.). Say Yayınları, İstanbul.
• Dikyol, D. Ç. ve İşbilen, E. Ş. (2019). A New Notion in the History Education: Virtual Historical Places. Journal of Social Sciences(25), 233-248.
• Dionisio, J. D. N., Iii, W. G. B. ve Gilbert, R. (2013). 3D virtual worlds and the metaverse: Current status and future possibilities. ACM computing surveys (CSUR), 45(3), 1-38.
• Doğan, B., Ersöz, S. Ş. ve Şahin, C. (2022). Kripto Sanatı ve NFT. Journal of History Culture and Art Research, 11(1), 1-12.
• Gans, J. S. (2017). Some Simple Economics of the Blockchain. University of Toronto. Toronto.
• Güngör, F. S. (2019). Postmodern Dünyanın Mekân Anlayışında Sanal Mekân. Journal of Turkish Studies, 14(5), 93-104.
• Gregory, D., Johnston, R., Pratt, G., Watts, M. ve Whatmore, S. (2011). The Dictionary of Human Geography. John Wiley & Sons.
• Haber, S. ve Stornetta, W. S. (1991). How to time-stamp a digital document. Journal of Cryptology, 3(2), 99-111.
• Jones, C. B. (2006). The Role of the Architect: Changes of the Past, Practices of the Present, and Indications of the Future. (Master of Science). Brigham Young University School of Technology, Brigham
• Kadam, P. (2021). Virtual Exhibitions-Digitized World in Pre and Post-Covid. International Journal of Advance and Innovative Research, 8(3), 93-95.
• Karaman, M. (2023). Görsel Sanat Öğrencilerinin Kripto Sanat (Nft) Dünyası Hakkındaki Görüşleri. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 13(2), 379-389.
• Kim, B. ve Yong, H. (2021). Issues and Perspective on the NFT Art Market. Journal of Digital Art Engineering and Multimedia, 8(3), 325.
• Lefebvre, H. (2019). Mekânın Üretimi (I. Ergüden, Trans.). Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Miltiadis, C. (2016). Project Anywhere: An Interface for Virtual Architecture. International Journal of Architectural Computing, 14(4), 386-397.
• Musiitwa, V. (1991). Obsolete? Relevance of the architect’s role and the changing nature of the architectural profession. Journal of Design Studio, 1(1), 45-53.
• Mystakidis, S. (2022). Metaverse. Encyclopedia, 2(1), 486-497.
• Nawari, N. O. ve Ravindran, S. (2019). Blockchain and the built environment: Potentials and limitations. Journal of Building Engineering, 25, 100832.
• Schumacher, P. (2022). The Metaverse as Opportunity for Architecture and Society: Design Drivers, Core Competencies. Architectural Intelligence, 1(1), 11.
• Vahdat, V. (2023). Meta-Virtuality: Strategies of Disembeddedness in Virtual Interiorities. Journal of Interior Design, 48(1), 80-92.
• Verma, S., Warrier, L., Bolia, B. ve Mehta, S. (2022). Past, Present, and Future of Virtual Tourism: A Literature Review. International Journal of Information Management Data Insights, 2(2), 100085.
• Yıldız, S. K. ve Bozkurt, G. (2023). Sanal Gerçekliğin Yeni Anakarası: Metaverse. TRT Akademi, 8(17), 268-293.
• Zhao, Y., Jiang, J., Chen, Y., Liu, R., Yang, Y., Xue, X. ve Chen, S. (2022). Metaverse: Perspectives from graphics, interactions and visualization. Visual Informatics, 6(1), 56-67.