EĞİTİM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: KISA VE UZUN DÖNEMLİ İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 166 - 186, 18.10.2023

Selin Demiral , Cem Kaan Arslan

https://doi.org/10.59274/enderun.1255592

Öz

Beşeri sermaye uzun süredir ekonomik sistemin en belirleyici özelliği olarak ön plana çıkmaktadır. Genel olarak ülkelerin beşeri sermaye stoklarının en kritik bileşeni olan eğitim, bireylerin bilgi ve becerilerinde sağladığı artışla katma değer zincirinde bir yükselme sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı eğitim ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiyi AB ülkeleri ve Türkiye üzerinden incelemektir. Bu doğrultuda eğitimi temsilen temel ve ileri eğitim alanların işgücü içindeki oranları ve eğitim harcamaları kullanılmıştır. Havuzlanmış Ortalama Grup Tahmincisi panel regresyon analizi ile uzun ve kısa dönemde ekonomik büyüme ile eğitim değişkenleri arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. Yapılan analizler sonucunda uzun dönemde temel eğitim alanların oranı ve eğitim harcamaları ile ekonomik büyüme arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Kısa dönemli ilişkileri birimler bazında veren Havuzlanmış Ortalama Grup Tahmincisi sonuçlarına göre 6 ülke dışında tüm ülkeler için uzun dönemde dengeye gelineceğini gösteren hata düzeltme katsayısı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bununla birlikte örnekleme dahil olan ülkelerin yaklaşık %43’ünde temel eğitim, %33’ünde ileri eğitim değişkenleri kısa dönem için istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Eğitim harcamaları ile büyüme arasındaki ilişki ise uzun dönemde beklendiği üzere pozitif olmakla birlikte, kısa dönemde 12 ülke için negatif olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Ekonomik Büyüme, Havuzlanmış Ortalama Grup Tahmincisi

Kaynakça

• Afşar, M. (2009), Türkiye’de Eğitim Yatırımları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9:1, 85-98.
• Akçacı, T. (2013), Eğitim Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi, Kafkas Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4:5, 65-79.
• Akgül, Ş.; Koç, S. (2011), Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Eğitim Ve Büyüme İlişkisi: Eşik Otoregresif Yaklaşım, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13:2, 1-36.
• Asteriou, D.; Agiomirgianakis, G.M. (2001), Human Capital and Economic Growth Time Series Evidence from Greece, Journal of Policy Modelling, 23:5, 481-489.
• Ay, A.; Yardımcı, P. (2008), Türkiye’de Beşeri Sermaye Birikimine Dayalı Ak Tipi İçsel Ekonomik Büyümenin Var Modeli İle Analizi (1950-2000), Maliye Dergisi, 155, 39-54.
• Barro, R. J. (1991), Economic Growth in A Cross Section of Countries, Quarterly Journal of Economics, 106, 407-443.
• Barro, R. J.; Lee, J.W. (1993), Internatıonal Comparısons Of Educatıonal Atteınment, National Bureau of Economic Research, Working Paper No: 4349. Barro, R. J. (1998), Human Capital And Growth in Cross-Country Regressions Swedish Economic Policy Review, 237-277.
• Barro, R. J. (1999), Determinants of Democracy, Journal Of Political Economy, 107:6, 158-183. Çakmak, E.; Gümüş, S. (2005), Türkiye’de Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1960-2002), Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 60:01, 59-72.
• Çoban, O. (2004), Beşeri Sermayenin İktisadi Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:30, 131-142. Denison, E.W. (1962), Education, Economic Growth and Gaps in Information, The Journal of Political Economy, 70:5, 124-128.
• Devarajan, S.; Swaroop, V. and Zou, H. (1996), The Composition of Public Expenditure and Economich Growth, Journal of Monetary Economics, 37, 313-344.
• Eriçok, R.E.; Yılancı, V. (2013), Eğitim Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Bilgi Ekonomisi Ve Yönetim Dergisi, 8:1, 87-101.
• Gyimah-Brempong, K.; Paddison, O. ve Mitiku, W. (2006), Higher Education and Economic Development in Africa, Journal Of Development Studies, 42:3, 509-529.
• Gylfason, T. (2001), Natural Resources, Education And Economic Development, European Economic Review, 45, 847-859.
• Gylfason, T.; Zoega, G. (2003), Education, Social Equality And Economic Growth: A View Of The Landscap, Cesifo Economic Studies, 49, 557-579.
• Han, E. ve Kaya, A. A. (2008). Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Hanusek, E. A, Kimko D. (2000), Schooling, Labor-Force Quality, and the Growth of Nations, http://hanushek.stanford.edu/publications/schooling-labor-force-quality-and-growth-nations, (Erişim Tarihi: 03.08.2017).
• Hanusek, E. A, Woessmann, L. (2010), The High Cost of Low Educational Performance: The Long-Run Impact of Improving PISA Outcomes, http://hanushek.stanford.edu/publications/high-cost-low-educational-performance-long-run-impact-improving-pisa-outcomes, (Erişim Tarihi: 03.08.2017).
• Kar, M.; Ağır H. (2003), Türkiye’de Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı İle Nedensellik Testi:1926-1994, S.Ü İİBF Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 51-68. Koç, A. (2013), Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yatay Kesit Analizi ile AB Ülkeleri Üzerine Bir Değerlendirme, Maliye Dergisi, Sayı: 165.
• Manga, M.; Bal, H.; Algan, N. ve Kandır, D. (2015). Beşeri Sermaye, Fiziksel Sermaye Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Brıcs Ülkeleri Ve Türkiye Örneği, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24:1, 45-60. Mankiw, N.G.; Romer, D. ve Weil, D.N.(1992), A Contribution To The Empirics Of Economic Growth, The Quarterly Journal Of Economics, 2, 407-437.
• Mukhtarov, S., Mammadov,I. ve Hamidov, H. (2019), The Impact Of Government Education Expenditures On Economic Growth: Evidence From Azerbaijan, 37th International Scientific Conference on Economic and Social Development –Socio Economic Problems of Sustainable Development - Baku, 426-434.
• Özsoy, C. (2009), Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli İle Pamuk, M.; Bektaş, H. (2014), Türkiye’de Eğitim Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Siyaset, Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2:2, 77-90.
• Park, J. (2004), Dispersion Of Human Capital And Economic Growth, Journal Of Macroeconomics, 28, 520-539.
• Pesaran, M, H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008), A Bias Adjusted Lm Test Of Error Cross Section Independence, The Econometrics Journal, 11:1, 105-127.
• Psacharopoulos, G., ve Woodhall, M. (1985). Education For Development: An Analysis of İnvestment Choices. Oxford: Published for The World Bank Oxford University Press.
• Romer, M. P. (1989), Human Capital and Growth: Theory and Evidence, NBER Working Paper Series, 3173, 1-51. Riasat, S.; Atif, R.M. ve Zaman, K. (2011), Measuring The Impact Of Educational Expenditures On Economic Growth: Exidence From Pakistan, Educational Research, 2:13, 1839-1846.
• Schultz, T. W. (1972), Investment in Education: The Equity-Efficiency Quandary, Chicago; London: University of Chicago Press.
• Serel, H.; Masatçı, K. (2005), Türkiye’de Beşeri Sermaye Ve İktisadi Büyüme İlişkisi Ko-Entegrasyon Analizi, İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 19:2, 49-58.