BELGELERDE BİTLİS VE ÇEVRESİNDEKİ ERMENİ İSYANLARINDA FRANSA’NIN ROLÜ

Yıl 2016, Sayı: 55, 175 - 214, 01.10.2016

M Törehan Serdar

Öz

1924-1930 yıllarında kurulan ve bugün ki ASALA’nın temeli oluşturanTaşnak-Hoybun teşkilatı, 6 yıl boyunca Anadolu topraklarında teröreylemleri gerçekleştirmiştir. Bu terör örgütünün en büyük hamilerindenbirisi Fransa olmuştur. Fransa, Paris Konferansında Ermeni taleplerinedestek vererek onların hamiliğini üstlenmiş, isyan sırasında Ermeni terörörgütüne silah ve para yardımı yapmıştır. Taşnak-Hoybun Ermeni teşkilatı,yaptığı her toplantıda Fransa’ya olan minnettarlığını dile getirmiş, Ermenidavasının Fransa’nın desteğiyle sürdürüleceğini bildirmişlerdir. 1924-1930tarihleri arasında Anadolu’da cereyan eden Şeyh Said İsyanı, Ağrı Vakası,Dersim olayları ve benzeri bütün isyanlar bu örgütün, özellikle Fransa’nındesteğiyle olmuştur. Anadolu’da Cumhuriyet öncesi ve sonrası dökülenbütün kanda Fransa’nın parmağı bulunmaktadır. Bu çalışmada Fransa’nınBitlis ve çevresinde Osmanlı döneminde gerçekleşen isyanlardaki rolü tartışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Ermeniler, Ermeni İsyanı, Fransa, Sason

(THE ROLE OF FRANCE IN THE ARMENIAN REVOLTS IN AND AROUND BITLIS)

Öz

Established between 1924 and 1930 and forming the basis oftoday’s ASALA, the Dashnak-Hoybun organization carried out acts of terrorin Anatolia for six years. One of the biggest sponsors of this terrorist groupwas France. France became the sponsor of Armenian demands by givingsupport to them during the Paris Conference, and provided weapons andfinancial aid to the Armenian terrorist group during the revolt. TheArmenian Dashnak-Hoybun organization expressed its gratitude to Franceat all its meetings and indicated that the Armenian cause would becontinued with France’s help. The Şeyh Said Revolt, the Ağrı Event, theDersim events and all similar revolts that took place in Anatolia between1924 and 1930 occurred with the support of this terrorist organization andespecially the support of France. France had a finger in all the bloodshedthat occurred in Anatolia before and after the founding of the Republic ofTurkey. This article discusses France’s role in the revolts that occurred inBitlis and its surroundings during the Ottoman period

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Armenians, Armenian Revolt, France, Sason

Kaynakça

• BOA. A. MKT. MHM. 673/25
• - BOA.HR.SYS.2794/6
• - BOA.Y.PRK.HR.31/53
• - Fransız Dışişleri Bakanlığı, Belgelerle Ermeni Meselesi, Siyasi Meseleleri Araştırma Grubu, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 3, May. 1985,
• - Fransız Dışişleri Bakanlığı, Belgelerle Ermeni Meselesi, Siyasi Meseleleri Araştırma Grubu, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı 7,
• - Fransız Millî Arşivleri, Doğu Serisi, Ermenistan, Cilt 2,
• - Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Fransız İlişkileri (1879-1918), Cilt I, T.C. Başbakanlık, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 58, Ankara 2002,