LEPSİUS’UN, 1. DÜNYA SAVAŞI ESNASINDA ENVER PAŞA İLE GÖRÜŞMESİ

Yıl 2014, Sayı: 47, 157 - 184, 01.05.2014

Ramazan Yıldız

Öz

Johannes Lepsius’un, Ermeniler hakkında kaleme aldıklarınınAvrupa’da ciddiye alınmasının en önemli sebebi, Alman-Ermeni Cemiyeti’ninbaşkanı olarak görev yapmış olması ve bu görevde iken Harbiye Nazırı EnverPaşa ile bir görüşme yapmış olmasıdır. Bu makalede Lepsius’un, “DerTodesgang des Armenischen Volkes” isimli kitabının ön sözündeyazdıklarından yola çıkarak Enver Paşa ile yaptığı görüşme özetlenmekte vebaşta İstanbul’daki Avusturya elçisi olmak üzere, Birinci Dünya Savaşıesnasında Osmanlı Devleti’nin değişik şehirlerinde konsolosluk yapmış veyabaşka görevler icra etmiş olan Avusturyalı görevlilerin, amirlerinegönderdikleri raporların Ermenilerle alakalı olan bazı kısımları ele alınarakokuyucuların, Ermenilerin tehciri kararına başka bir penceredenbakmalarına ve bu raporları Lepsius’un söyledikleriyle mukayese etmelerineimkan sunulmaktadır. Avusturyalı görevlilerin raporları, “Haus- Hof- undStaatsarchiv” (HHStA) denen Avusturya Devlet Arşivi’nde bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Alman-Ermeni Cemiyeti, Birinci Dünya Savaşı

(LEPSIUS’ MEETING WITH ENVER PASHA DURING THE FIRST WORLD WAR)

Öz

The main reason why the works of Johannes Lepsius aboutArmenians are taken seriously in Europe is, that he was the president of theGerman-Armenian Society and as such had met Enver Pasha, the Ministerof War. In this article, we present a summary of his meeting with EnverPasha based on information from his book “Der Todesgang desArmenischen Volkes”. Further, we present information from official reportswith regard to Armenians, sent by the Austrian ambassador, several consuls,and other Austrian officials who worked in the Ottoman Empire during theFirst World War, to their superiors. This will enable the reader to look at theArmenian deportation decision from a different angle and to compare thereports with Lepsius’s statements. These reports by Austrian officials, canbe found in the Austrian state archive, called the Haus- Hof- undStaatsarchiv” (HHStA)

Anahtar Kelimeler

Armenian Deportation, First World War, German-Armenian

Kaynakça

• HHStA PA X 156.
• HHStA PA XII 209.
• HHStA PA XII 210.
• HHStA PA XII 463.
• HHStA PA I 944.
• HHStA PA I 946.
• HHStA PL245.
• HHStA PL 246.
• HHStA PA XL 272.
• HHStA PA XL 274.
• HHStA PA XXXVIII 366.
• HHStA PA XXXVIII 368.
• Kriegsarchiv, KM Präs. 47-1/39.
• Yayımlanmış Kaynaklar: Eduard Bernstein, Die Leiden des Armenischen Volkes und die Pflichten Europas, Berlin 1902.
• Johannes Lepsius, Der Todesgang des Armenischen Volkes, Potsdam 1919. Karen Jeppe, Neu-Armenien im Abrahamsland, Potsdam 1930.
• Paul Essabalian, Das Armenische Volk im Wandel der Jahrhunderte, Wien 1939.
• Paul Rohrbach, Erlebnisse und Erfahrungen in Armenien, Leipzig 1926. Tessa Hofmann, Die Armenier, Basım yeri ve tarihi yok.
• Hermann Golz, Zwischen Deutschland und Armenien, Theologische Literaturzeitung 108, Jahrgang Nr.12 Dezember 1983.
• Ramazan Yıldız, “Vilayat-ı Sitte’de Ermenilerle ilgili Reformlar”, Ermeni Araştırmaları, Sayı 25. İnternet Siteleri:
• Devlet Arşivleri, http://www.devletarsivleri.gov.tr.
• Hans-Lukas Kieser, Zion-Armenien-Deutschland. Johannes Lepsius und die “protestantische Internationale” in der spätosmanischen Welt. http://www.lepsiushaus-potsdam.de; Publikationen.
• Wolfgang Gust ve Sigrid Gust, Der Völkermord an den Armeniern 1915/16 - Dokumente aus dem Politischen Archiv des Deutschen Auswärtigen Amts, http://www.armenocide.de, 1914-08-11-DE-001-V.