1878 KIBRIS ANTLAŞMASI VE ERMENİ MESELESİ

Yıl 2012, Sayı: 43, 133 - 164, 01.12.2012

İsmail Şahin

Öz

Bu çalışmanın amacı, 4 Haziran 1878 Kıbrıs Antlaşması ile ErmeniMeselesi arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Ancak çalışmaya bir bütünlükkatmak amacıyla, Avrupa güç dengesi, İngiliz dış politikası ve ErmeniMeselesi birlikte ele alınmaya çalışılmıştır. Kıbrıs Antlaşması’nda yer alankavramlar üzerinde durulmuş ve bu kavramlar tarihi örnekleriyle ortayakonulmaya uğraşılmıştır. Çalışmamız sırasında, Kıbrıs Antlaşması’ndageçen terminolojinin bazı kaynaklarda yanlış olarak kullanıldığıgörülmüştür. Bu yanlış kullanımın ise eksik yorumlara sebebiyet verdiğitespit edilmiştir. Bundan dolayı çalışmamızda, bu kavram kargaşasıüzerinde ayrıca durulmuştur. Diğer taraftan, bugüne kadar ErmeniMeselesi konusunda yapılan çalışmalarda da bu konunun göz ardı edilmişolduğu ayrıca belirtilmiştir

Anahtar Kelimeler

1878 Kıbrıs Antlaşması, Ermeni Meselesi, Ayastefanos Antlaşması, Berlin Antlaşması, Ermeniler

(1878 CYPRUS TREATY AND THE ARMENIAN ISSUE)

Öz

The purpose of this research is to study the relationship betweenthe Cyprus Convention of 4 June 1878 and the Armenian Question.However, in order to add unity to the research, the European balance ofpower, English foreign policy and the Armenian Question have tried to beaddressed together. Concepts within the Cyprus Convention have beenemphasized and these concepts have attempted to be presented withhistorical examples. During our research, it has been seen that theterminology used in the Cyprus Convention has been used inaccurately insome sources. Thus, it has been determined that this inaccurate use hascaused incomplete interpretations. Therefore, we have also dwelled uponthis complexity of concepts separately in our research. On the other hand,it has also been indicated that this issue has been ignored in the articleswritten on the Armenian Question until now

Anahtar Kelimeler

1878 Cyprus Treaty, Armenian Issue, Treaty of San Stefano, Berlin Treaty, Armenians

Kaynakça

• AHMET Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, Cild I, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1983.
• AKGÜN, Seçil, “Amerikalı Misyonerlerin Ermeni Meselesinde Rolü”, Ankara Üniversitesi Türk İnkilap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 1, 1988.
• ALLEN, Stephen Haley, International Relations, Princeton University Press, 2010.
• ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, Alfa Yayınları, İstanbul, 2004.
• BAILEY, Frank Edgar, “Palmerston ve Osmanlı Reformu (1834-1839)”, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu (ed), Türkiye İşbankası Yayınları, İstanbul, 2012.
• BERRIDGE, G.R., British Diplomacy in Turkey, 1583 to the Present, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston, 2009.
• BODGER, Alan, “Russia and the End of the Ottoman Empire”, Marian Kent (ed) The Great Powers and the End of the Ottoman Empire, Frank Cass, London, 2005.
• DERİNGİL, Selim, “II. Abdülhamid’in Dış Politikası”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt II, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 13. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara, 1996.
• DOUGLAS, Roy, “Britain and the Armenian Question, 1894-7”, The Historical Journal, Vol. 19, No. 1 (Mar., 1976), pp. 113-133.
• ENGELHARDT, Tanzimat ve Türkiye, Çev: Ali Reşad, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 1999.
• GÖNLÜBOL, Mehmet, Uluslararası Politika İlkeler, Kavramlar, kurumlar, Attila Kitabevi, Ankara, 1993.
• GRABILL, Joseph L., Protestant Diplomacy and the Near East, Missionary Influence on American Policy, 1810-1927, University of Minnesota Press, 1971.
• GÜREL, Şükrü S., Kıbrıs Tarihi I (1878-1960), Kaynak Yayınları, Ankara, 1984.
• GÜRSOY, Bedri, “ Osmanlı İmparatorluğu mu? Osmanlı Türk Devleti mi?”, Prof. Dr. Reşat Aktan’a Armağan, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1982.
• HANSARD Parliament Debate, HL Deb 16 July 1878 vol 241 cc1572-5.
• HILL, George, A History of Cyprus: The Ottoman Province The British Colony, 1571-1948. Vol. 4. Cambridge University Press, 1952.
• HOBSBAWM, E. J., Sanayi ve İmparatorluk, Çev: Abdullah Ersoy, 3. Baskı, Dost Kitabevi, Ankara, 2005.
• HOVANNISIAN, Richard G., Armenian People from Ancient to Modern Times, Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century, Vol, II, Palgrave Macmillan, New York, 2004.
• JELAVICH, Barbara, Balkan Tarihi: 18. ve 19. Yüzyıllar, Çev: İhsan Durdu vd., Küre Yayınları, İstanbul, 2009.
• JORGA, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1774-1912), Cilt 5, Çev: Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2005.
• KARAL, Enver Ziya, Büyük Osmanlı Tarihi, IV. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara (tarihsiz)
• KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
• KASABA, Reşat, Dünya, İmparatorluk ve Toplum, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2005.
• KENNEDY, Paul, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, Çev: Birtane Karanakçı, 13. Baskı, İşbankası Yayınları, İstanbul, 2008.
• KIRAKOSSIAN, Arman J., British Diplomacy and the Armenian Question, from the 1830s to 1914, USA, 2003.
• KISSINGER, Henry, Diplomasi, Çev: İbrahim H. Kurt, 10. Baskı, İşbankası Yayınları, İstanbul, 2011.
• KNUTSEN, Torbjon L., Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi, Çev: Mehmet Özay, Açılım Kitap, İstanbul, 2006.
• KUMRULAR, Özlem, Dünyada Türk İmgesi, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2005.
• KURAN, Ercüment, “Ermeni Meselesinin Milletlerarası Boyutu”, Hasan Celal Güzel (ed.), Osmanlı’dan Günümüze Ermeni Sorunu, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2001.
• KÜÇÜK, Cevdet, Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı 1878-1897, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1986.
• LAÇİNER, Sedat, Türkler ve Ermeniler, Bir Uluslararası İlişkiler Çalışması, Usak Yayınları, Ankara, 2005.
• LAIDLAW, Christine, The British in the Levant, Tauris Academic Studies, London, 2010.
• LEE, Stephen J., Avrupa Tarihinden Kesitler 1789-1980, Çev: Savaş Aktur, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2010.
• LEWY, Guenter, 1915 Osmanlı Ermenilerine Ne Oldu?, Çev: Ceren Elitez, Timaş Yay., İstanbul, 2011.
• Mahmud Celâleddin Paşa, Mir’at-ı Hakîkat, Haz: İsmet Miroğlu, Berekât Yayınevi, İstanbul, 1983.
• MARSH, Peter, “Lord Salisbury and the Ottoman Massacres”, Journal of British Studies, Vol. 11, No. 2 (May, 1972), pp. 63-83.
• MARSOT, Afaf Lıtfi Al-Sayyıd, Mısır Tarihi Arapların Fethinden Bugüne, Çev: Gül Çağalı Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2007.
• MORGENTHAU, Hans, Uluslararası Politika, Çev: Baskın Oran ve Ünsal Oskay, 1. Cilt, Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
• MOUL, William B., “Balances of Power and European Great Power War, 1815-1939: A Suggestion and Some Evidence”, Canadian Journal of Political Science / Revue canadienne de science politique, Vol. 18, No. 3 (Sep., 1985), pp. 481-528.
• NALBANDIAN, Louise, The Armenian Revolutionary Movement, University of California Press, London, 1963.
• NIOU, Emerson M.S., and Ordeshook, Peter C., “A Theory of the Balance of Power in International Systems”, The Journal of Conflict Resolution, Vol. 30, No. 4 (Dec., 1986), pp. 685-715.
• NOVİÇEV, A.D., “1839 Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu ve Dış Politikadaki Boyutları”, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu (ed), Türkiye İşbankası Yayınları, İstanbul, 2012.
• ORTAYLI, İlber, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni-İngiliz İlişkileri I (1845-1890), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2004.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni-İngiliz İlişkileri II (1891-1893), T.C.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2004.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni-İngiliz İlişkileri IV (1896-1922), T.C.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2005.
• Osmanlı idaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), T.C.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2000.
• PALMER, Alan, Son Üç Yüz Yıl Osmanlı İmparatorluğu [Bir Çöküşün Tarihi], Çev: Belkıs Çorakçı Dişbudak, T.İşbankası Yay., İstanbul, 2003.
• PAMUK, Şevket, Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
• PENSON, Lillian M.,“The Principles and Methods of Lord Salisbury’s Foreign Policy”, Cambridge Historical Journal, Vol. 5, No. 1 (1935), pp. 87-106.
• POOLE, Stanley Lane, Lord Stratford Canning’in Türkiye Anıları, Çev: Can Yücel, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999.
• RIASANOVSKY, Nicholas V., Steinberg Mark D., Rusya Tarihi, Çev: Figen Dereli, İnkilap Yayınları, İstanbul, 2011.
• SARINAY,Yusuf, “Rusya’nın Türkiye Siyaseti’nde Ermeni Kartı (1878- 1918)”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt I, Sayı 2, Yaz 2008.
• SHAW, Stanford J., Shaw, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, C. 2, Çev: Mehmet Harmancı, E Yayınları, İstanbul, 2000.
• SHEEHAN, Michael J., The Balance of Power: History and Theory, Routledge, New York, 2000.
• SÖNMEZOĞLU, Faruk (der), Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, DER Yayınları, İstanbul, 2000.
• ŞAHİN, İsmail, “Ermeni Olayları Sırasında Kıbrıs Adası’nın Rolü (1878- 1900)”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 8, Sayı 31, 2012.
• URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1987.
• ZINNES, Dina A., “An Analytical Study of the Balance of Power Theories”, Journal of Peace Research, Vol. 4, No. 3 (1967), pp. 270-288.