Changing the Definition of Light War, Between The Years 1990-2008 Legal Basis Principles and Practice of Mobilization in Turkey

Year 2021, Volume: 14 Issue: 1, 205 - 231, 30.06.2021

Songül Alşan , Damla Bayer

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.894292

Abstract

DEĞİŞEN SAVAŞ TANIMI IŞIĞINDA 1990-2008 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’DE SEFERBERLİK UYGULAMALARININ ESASLARI VE HUKUKİ DAYANAĞI

Abstract

Savaşlar tarihi süreç içerisinde birçok faktörün etkisinde kalmıştır. Savaşı etkileyen bu argümanların zamanla değişiklik göstermesi söz konusudur. Özellikle sanayi, bilim, teknoloji alanlarındaki gelişmeler ortaya küresel bir dünya algısı çıkarmıştır. Geleneksel savaşların araçları olan ateşli silahlar, özellikle 20. yüzyıldan itibaren, yerini medya, sansür, propaganda, diplomasi ve istihbarat gibi savaşı etkileyen yeni savaş araçlarına bırakmaya başlamıştır. Bu argümanlar ateşli silahların yıkıcılığı düşünüldüğünde daha fazla önem kazanmış ve kendi adıyla anılan savaşları yaratmıştır. Savaşın meydanlardaki fiziksel yönünden ziyade evrensel etkiler uyandırabilecek ve savaş alanının dışına bile yayılabilecek savaş türleri tüm bu gelişmelerin ardından ortaya çıkmıştır. Aracı her ne olursa olsun savaş, öncesinde ve sonrasında hazırlık gerektiren ciddi bir güvenlik meselesi olmuştur. Bu çalışmada Türkiye’deki savaşa hazırlık aşaması olan seferberlik uygulamaları ve yeni seferberlik aktörleri değerlendirilmiştir. Bu hususla ilgili hukuki metinler mukayeseli bir şekilde değerlendirilmiştir. Sonuç kısmında ise metin içerisinde irdelenen konudan ve elde edilen çıkarımlar genel hatlarıyla ortaya konulmuştur.

Keywords

savaş, seferberlik, değişen savaş argümanları, Türkiye

References

• AK, T. (2018). Silahlı İnsansız Hava Araçlarının Kullanımında Karar Mekanizmaları. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 7 (1) , 111-130.
• AKGÜL, Ö. (2016). Bilimsel Yöntemlerle Savaşın Nedenlerini Açıklama Yolu Olarak Savaş Çalışmaları Disiplini. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 12 (23), 1-34.
• ALŞAN, S. (2015). Mehmet Akif Ersoy’un Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı Dönemini Değerlendirmesi, Çözüm Önerileri ve Osmanlı Devleti Adına Orta-doğu Propaganda Faaliyetlerinde Yer Alması. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 7 (1), 75-85.
• ASLAN, Y. (2008). Savaş Hukukunun Temel Prensipleri, TBB Dergisi, 0 (79), 235-274.
• AVCI, G. (2004). İstihbarat Teknikleri Aktörleri-Örgütleri ve Açmazları, İstanbul: Timaş Yayınları.
• AYDOĞDU, İ. (2018). Medya ve İfade Özgürlüğü Bağlamında İnternet Sansürü: Elektronik İletişim Web Sitelerinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi) Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• AYVA, G. (2017). Dünya Tarihinde Sansür Uygulamaları ve Türkiye’de Sansür, KHÜ Dergisi, 1-9.
• BAHARÇİÇEK, A . (2010). Bir Dış Politika Aracı Olarak Savaş. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14 (1), 272-279.
• BALKAYA, S. (2013). İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Kurulan Dünya Düzeni ve Türkiye, The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (2), 149-164.
• BAŞKOL, M. (2016). Lojistik ve Lojistik Yönetimi, Bartın Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• BİÇER, S. (2017). Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Sisteminde Geleneksel Anlayıştan Modern ve Değişen İhtiyaçlar Dönemine Geçiş. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 435-464.
• CANKAYA, M., ÇELİK, D. (2013). Cumhuriyet Dönemi’nde Tarım Alet ve Makineleri Teknolojileri, Demir Çelik Üretim Teknolojileri ve Demir Yolu Teknolojilerine Kısa Bir Bakış. Dört Öğe Dergisi, 3, 139-164.
• CERECİ, S., ÖZDEMİR, H. (2015). Medyanın Toplumsal Gelişimi: Medya Toplumları, The Journal of Academic Social Science Studies, 33, 1-10.
• CLAUSEWİTZ, C. V, (2015). Savaş Üzerine, İstanbul: Doruk Yayınları.
• COŞKUN, S. (2018). Savaş ve Barış: Haklı/Adil Savaşa İlişkin Ahlaki Açmazlar. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (26), 149-160.
• ÇAĞLAR, A. (2018). Siyaset ve Medya, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: Seferberlik ve Savaş Halinde Uygulanacak İnsan Gücü Planlaması Esasları Hakkında Yönetmelik (2008, 29 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 26951).
• ÇELİK, C. (2010). Olağanüstü Hal ve Temel Hak ve Hürriyetler, Ankara: Seçkin Basımevi.
• ÇETİNKUŞ, H. (2017). Türkiye’de Savaş Muhabirliği, İstanbul: TRT Akademi.
• DAVER, B. (1992). Savaş ve Barış Üzerine, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 3 (10), 181-186.
• DEMİR, B. (1999). II. Mahmud Devrinde Berlin Sefarethanesi’nin Yeniden Açılması ve Elçi Olarak Atanan Kamil Paşa’nın Faaliyetleri, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DEMİRCİ, A. (2016). Yeni Düzen Algı Yönetimi, TÜDAT Dergisi.
• DİNÇKOL, B. (2006). Yönetilenlerin ‘‘Öz’’ Yönetimi-Kamuoyu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10), 49-66.
• DURMUŞ, M. (2016). Savaşlar ve İşçi Sınıfı, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 16 (58).
• EKER, S. (2015). Savaş Olgusunun Dönüşümü: Yeni Savaşlar ve Suriye Krizi Örneği. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2 (1) , 31-66.
• EKİNCİ, O. (2018). Soğuk Savaş Sonrasında Savaşın Değişen Yapısı: Asimetrik Savaş, (Yüksek Lisans Tezi), Kırşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• EMBEL, E. (2016). Topyekûn Savaş Uygulamasının Tarihsel Gelişimi. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 4 (1), 153-171.
• ERDİNÇ, A. (2005). Üçüncü Uluslararası Sempozyum Bildirileri(Bilgi Çağı ve Teknolojik Gelişmeler Işığında Toplum, Yönetim, Yönetici ve Lider Yaklaşımları, Ankara: Genelkurmay ATASE ve Genelkurmay Denetleme Başkanlığı Yayınları.
• ERGÜVEN, N. (2016). Uluslararası Hukukun Tarihsel Boyutuyla Diplomasinin Kurumsal Gelişim Süreci, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 111-141.
• ERGÜVEN, N. (2017). Devletler Arasında Diplomasi İlişkilerinin Yürütülmesinde Genel Yetkili Organların Rolü ve Ayrıcalıkları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (5), 2179-2192.
• GEDİK, Ö. (2008). Türk Yargı Kararları Çerçevesinde Türkiye’de Kitle İletişim Özgürlüğü, Ankara: Seçkin Yayınları.
• GENCER, B. (2012). Medeniyet Savaşında Teknoloji, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2) , 7-26.
• GROTIUS, H. (1967). Savaş ve Barış Hukuku, (Meray, L. S. çev.) Ankara Üniversitesi: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• GÜDEK, Ş. (2017). 20. Yüzyılı Aşırılaştıran ve Aşırılaşan Savaş Algısı - Pratiği. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 2 (2), 79-103.
• GÜL, Z. (2016). Stratejik İstihbarat ve Genel Yanılgılar. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 4 (1) , 111-132.
• GÜLER, İ. (2002). Kur'an'da 'Cihadın Teoloji-Politiği, İslamiyat Dergisi, 5 (2), 75-90.
• GÜZ, N. (2005). Haberde Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları, Ankara: Nobel Yayınları.
• İSKİT, T. (2016). Diplomasi Tarihi, Eskişehir: Açık öğretim Fakültesi Yayınları.
• JEANNENEY, J. N. (2009). Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi, (Atuk, E. çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KESKİN, F. (1998). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma: Savaş, Karışma ve Birleşmiş Milletler, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları Tezler Dizisi.
• KURTOĞLU, R. (2014). Küresel Ekonomik Kriz ve Yeni Dünya Düzeni, Ankara: Orion Yayınları.
• ÖZ, E. (2003) Kamuoyu Kavramı ve Basının Kamuoyu Oluşturma İşlevi Açısından Yeni Osmanlılar’ın Gazeteciliği, (Yüksek Lisans Tezi) , Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÖZDAL, B., KARACA, R. K. (2017). ‘‘ Diplomasi Tarihi-I’’, Bursa: Dora Yayınları.
• ÖZDAL, B., KARACA, R. K. (2017). ‘‘ Diplomasi Tarihi-II’’, Bursa: Dora Yayınları.
• ÖZER, Y. (2018). Savaşın Değişen Karakteri Teori ve Uygulamada Hibrit Savaş, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 1 (7), 29-56.
• PARKER, G., Cambridge Savaş Tarihi, 2017, İstanbul.
• Radyo ve Televizyonlarının Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun (2011, 15 Ocak/6112). Resmi Gazete (Sayı: 27863).
• Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu (1983, 1 Kasım/2941). Resmi Gazete (Sayı: 18125).
• Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü (1990, 24 Mayıs/90/500). Resmi Gazete (Sayı: 20576).
• Seferberlik ve Savaş Haline İlişkin Harp Sanayii Faaliyetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik (1996, 19 Aralık/96/9012). Resmi Gazete (Sayı: 22893).
• Sur, M. (2013). Birleşmiş Milletler Örgütünün Gelişimi ve Geleceği, Journal of Yaşar University, 8 (Özel) , 2535-2550.
• TÜRE, F. (2008). Medeniyet ve Savaş, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982, 1 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 17863).
• Varlık, A. (2013). Savaşı Tanımlamak: Terminolojik Bir Yaklaşım, Avrasya Terim Dergisi, 1 (2) , 114-129.
• YÜSEL, E. (2007). Kamuoyu Oluşturma ve Gündem Belirleme Kavramları Nerede Kesişmekte, Nerede Ayrılmaktadır?, Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 571-586.
• ZUR, O. (2010). Savaşın Psiko-Tarihi: Kültür, Ruh ve Düşmanın Birlikte Evrimi, (Kağnıcı, G. çev.) Uşak: Tarih Okulu, 4, 125-143.
• https://www.msb.gov.tr/Bakanlik/Misyon(erişim tarihi 11.02.2021)