Ceza Yargısı Duruşmalarında Ses ve Görüntü Kaydı Alınmasının Aleniyet İlkesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Year 2023, Volume: 8 Issue: 1, 89 - 105, 31.03.2023

Ahmet Haşim Alagüney

Abstract

Ceza hukuku kişilerin özgürlük alanına en yoğun biçimde müdahale edilen hukuk dallarının başında gelmektedir. Bundan dolayı, soruşturma aşamasında gizlilik esas olsa da kovuşturma aşaması aleni olarak gerçekleştirilmektedir. Aleniyet ilkesi, yargılamanın tamamını kapsayıp yargılama sonunda verilen kararların aleniyetinin sağlanmasını da içermektedir. Türk hukukunda, duruşmaların kaydı için duruşma tutanağı düzenlenmektedir. Uygulamada, hâkim ya da mahkeme heyeti tarafından tarafların ve vekillerinin beyanları özetlenerek zabıt katibine dikte ettirilmekte ve duruşma tutanaklarında yazanlar tarafların beyanlarını her zaman tam ve eksiksiz olarak yansıtamamaktadır. Her duruşmada ses ve görüntü kayıtlarının alınması halinde, tarafların ve vekillerinin kendilerini kesintisiz olarak daha iyi ifade edebilecekleri, özetleme ve dikte ettirmekle uğraşmak zorunda kalmayan hâkimin ya da mahkeme heyetinin uyuşmazlığın esasına yoğunlaşacağı, istinaf ve temyiz makamlarının dosyayı daha etkin inceleme fırsatı bulacağı ve dolayısıyla adil yargılanma hakkının daha iyi tesis edileceği değerlendirilmektedir.
Makalede, uzaktan ya da yüz yüze gerçekleştirilen her duruşmanın sesli ve görüntülü kayıt altına alınmasının duruşma tutanağının gerçeği yansıtmadığına ilişkin iddiaların ve şikayetlerin azalmasına ve maddi gerçeğe ulaşılmasına katkı sağlayacağı sonucuna varılmıştır. Yargılamanın aleniyetinin sağlanması için ses ve görüntü kaydı alınan duruşmaların ve/veya nihai kararın tefhiminin canlı olarak ya da kayıttan yayınlanması ise her somut olay özelinde çatışan temel haklar bakımından değerlendirilmesi gereken bir husustur. Gelişen teknolojide, teknik altyapılar geliştirilerek, işleme, aktarım ve muhafaza aşamalarında veri güvenliği sağlanarak bu uygulamaların sürdürülmesi gerekmektedir.

Keywords

Aleniyet İlkesi, Duruşmalarda Ses ve Görüntü Kaydı, Doğrudan Doğruyalık İlkesi, Adil Yargılanma Hakkı

Evaluation of Audio and Video Recording at Hearings in the Framework of the Principle of Publicity in Criminal Proceedings

Abstract

Criminal law is one of the branches of law that interferes most with the freedom of
individuals. Therefore, even though the "principle of confidentiality" is essential in the
"investigation phase", criminal proceedings are carried out in open court. The principle of
publicity covers the entire prosecution phase and it also includes ensuring the publicity of the
decisions made by court of law at the end of the trial. In Turkish law, record of proceedings is
written to record the hearings. In practice, the judge or the court board summarizes the
statements of the parties of the case and/or their attorneys and dictates to the clerk of the court
and the record of the proceedings do not always reflect the statements of the parties fully and
completely. If audio and video recorded at the hearings, the parties and their attorneys will be
able to express themselves better without interruption; the judge or the court board, who does
not have to deal with summarizing and dictation, will focus on the essence of the dispute; the
regional courts of appeal and supreme court will have the opportunity to examine the case more
effectively, and thus the right to a fair trial will be provided more effectively.
In this study, it has been concluded that recording audio and video in every hearing
held remotely or face-to-face will contribute to the reduction of claims and complaints
regarding the fact that the record of the proceedings do not reflect the truth and to reach the
material facts. In order to ensure the publicity of the proceedings, broadcasting the audio and
video recordings of the hearings and/or the adjudgment of decision live or on tape is an issue
that should be evaluated in terms of conflicting fundamental rights in each concrete case. These
practices should be continued, provided that data security is ensured during the processing,
transfer and storage of data, with the improvement of technical infrastructures along with the
developing technology.

Keywords

Principle of Publicity, Audio and Video Recording at Hearings, Directness Principle, Right to a Fair Trial

References

• Acar S, Gürsoy H, ‘Türkiye Mahkemelerinde Sesli Görüntülü Kayıt ve Video Konferans Sistemi Uygulamasına Geçiş: Ceza Mahkemeleri Örneği’ (2012) (4) Ankara Barosu Dergisi, 109-137.
• Adalet Bakanlığı, 150 Nolu Genelge, 14.12.2011.
• Artantaş G, ‘Duruşmanın Aleniyeti İlkesi ve Sınırlandırılması’, (2022) 71 (1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 413-436.
• Centel N, Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku, (14. Baskı, Beta Yayıncılık, 2017).
• Erbaş R, Ateş Sarıdağ, B, ‘Ceza Muhakemesinde Duruşmanın Aleniyeti İlkesine Yeni Bir İstisna Olarak Kişisel Veriler’, (2022) (1) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 377-410.
• Gözler K, Aleni Olan Ne? Duruşma mı, Yargılama Mı? (2020) www.anayasa.gen.tr/aleniklik.htm. Erişim Tarihi 16.06.2022.
• Karakehya H, İnce Tunçer A, ‘İstinaf Yargılamasında Sanığın Sorgusunun Zorunlu Olup Olmadığı ve Bu İşlemde Segbis Kullanımı Üzerine Düşünceler’, (2017) 8 (2), İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 99-135.
• Minez Y, Ceza Muhakemesinde Duruşmanın ve Kararların Aleniyeti, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Kamu Hukuku Anabilim Dalı 2019).
• Özbek VÖ, Doğan K, Bacaksız P, Tepe İ, Ceza Muhakemesi Hukuku, (10. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2017).
• Sanıvar R, ‘Ceza Muhakemesinde SEGBİS (Video Konferans Yönteminin) Kullanılması (Duruşmalarda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi/SEGBİS Dönemi) ve Covid 19 (Koronavirüs) Pandemesi Sürecinde Uygulanabilirliği ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM’in) SEGBİS Uygulamasına İlişkin Yaklaşımı: Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Marcello/İtalya İçtihat Kararı Işığında Belirtilenen Kriterler’, (2021) 18 (2) YÜHFD, 1615-1666.
• Schrader C, ‘Aleniyet İlkesine İlişkin Almanya’daki Güncel Gelişmeler’, Maramara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, (2017) Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan Özel Sayısı.
• Ünver Y, Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku Cilt 2 (7. Baskı, Adalet Yayınevi, 2013).
• Yerdelen E, ‘Ceza Muhakemesinde Videokonferans Yönteminin (SEGBİS) Kullanımı’, (2019) (2) Bilişim Hukuku Dergisi, 271-287.
• Yokuş Sevük H, ‘Adil Yargılanma Kapsamında Ceza Yargılamasında Aleniyet İlkesi’. Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı, (Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2004).