HİBRİT SAVAŞLARDA PARALI ASKERLERİN HUKUKİ STATÜSÜ

Yıl 2025, Sayı: 27, 145 - 168, 30.10.2025

Orkun Eren Yılmaz

Öz

Bu çatışma dinamiklerinin dönüşmesiyle birlikte yeniden gündeme gelen paralı askerlik olgusunu, uluslararası hukuk bağlamında incelemektedir. Özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde devlet dışı silahlı aktörlerin yükselişi, çatışma biçimlerinin konvansiyonel yapıdan uzaklaşmasına neden olmuş ve hibrit savaşlar adı verilen yeni bir savaş türü ortaya çıkmıştır. Paralı askerler bu yeni savaş ortamında sıkça kullanılan unsurlar haline gelmiş, ancak hukuki statüleri çoğu zaman belirsiz kalmıştır. Makale, öncelikle paralı askerliğin tarihsel gelişimini ele almakta; Vestfalya Anlaşması sonrası ulus-devletlerin güç kazanmasıyla önemini yitiren bu yapının, self-determinasyon hareketleri ve post-kolonyal çatışmalarla yeniden gündeme geldiğini ortaya koymaktadır. Paralı askerlerin çatışmalarda yer alan taraflara bağlı olmamaları, siyasi değil ekonomik saiklerle hareket etmeleri ve savaş hukukuna aykırı eylemleri, onların ayrı bir hukuki kategori olarak ele alınmalarını zorunlu kılmıştır. Bu çerçevede Cenevre Sözleşmeleri, Lahey Sözleşmeleri, Birleşmiş Milletler kararları ve 1989 tarihli Paralı Askerlerin Yasaklanmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme gibi belgeler ışığında paralı askerlik olgusuna ilişkin mevcut düzenlemeler incelenmiştir. Ayrıca, uluslararası silahlı çatışma ve iç silahlı çatışma kavramlarının farklı hukuk normlarına tabi olduğu vurgulanmış, hibrit savaşların bu ikili ayrımı bulanıklaştırdığı belirtilmiştir. Hibrit savaşlarda yer alan paralı askerlerin statüsünün ne muharip ne de tam anlamıyla sivil olarak değerlendirilemediği, bu nedenle çatışma bağlamına göre esnek ve olay bazlı bir yaklaşım gerektiği sonucuna varılmıştır. Makale, mevcut uluslararası hukuk normlarının hibrit savaş gerçekliğine cevap veremediğini ve paralı askerlerin statüsünü netleştirecek daha kapsamlı düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Paralı asker , uluslararası hukuk , uluslararası güvenlik , silahlı çatışma , hibrit savaş

Hibrit Savaşlarda Paralı Askerlerin Hukuki Statüsü 146 THE LEGAL STATUS OF MERCENARIES IN HYBRID WARFARE

Öz

This article examines the phenomenon of mercenarism, which has resurfaced with the transformation of conflict dynamics, within the context of international law. Particularly in the post-Cold War era, the rise of non-state armed actors has led to a shift away from conventional conflict structures, giving rise to a new type of warfare known as hybrid warfare. Mercenaries have become frequently utilized elements in this new conflict environment, yet their legal status often remains ambiguous. The article first addresses the historical development of mercenarism, noting that its significance diminished after the Peace of Westphalia with the rise of nation-states, only to re-emerge with self-determination movements and post-colonial conflicts. The fact that mercenaries are not aligned with conflict parties, are driven by economic rather than political motives, and engage in actions contrary to the laws of war necessitates their treatment as a distinct legal category. In this context, existing regulations on mercenarism are analyzed in light of documents such as the Geneva Conventions, the Hague Conventions, United Nations resolutions, and the 1989 International Convention against the Recruitment, Use, Financing, and Training of Mercenaries. It is also emphasized that international armed conflicts and internal armed conflicts are subject to different legal norms, with hybrid warfare blurring this binary distinction. The study concludes that mercenaries in hybrid warfare cannot be classified strictly as combatants or civilians, requiring a flexible, case-by-case approach based on the conflict context. The article highlights that current international legal norms are inadequate in addressing the realities of hybrid warfare and underscores the need for more comprehensive regulations to clarify the status of mercenaries.

Anahtar Kelimeler

Mercenary , international law , international security , armed conflict , hybrid warfare

Kaynakça

• Açıkgöz, Ali, ve Filiz Değer. 2023. “HİBRİT SAVAŞLARIN SİLAHLI ÇATIŞMA HUKUKU IŞIĞINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: RUSYA- KIRIM ÖRNEĞİ”. Güvenlik Bilimleri Dergisi 12(2):195-222. doi: 10.28956/gbd.1275871.
• Additional Protocol (I) to the Geneva Conventions, 1977. t.y. Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and Relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I), 8 June 1977.
• Akkutay, Ali İbrahim. 2016. “Silahlı çatışmalar hukukunda iç silahlı çatışmaların uluslararasılaşması”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65(1):1-62. doi: 10.1501/Hukfak_0000001805.
• 1970. BIRLEŞMIŞ MILLETLER ANTLAŞMASI DOĞRULTUSUNDA DEVLETLER ARASINDA DOSTÇA ILIŞKILER VE IŞBIRLIĞINE ILIŞKIN ULUSLARARASI HUKUK ILKELERI KONUSUNDAKI BILDIRGE VE EKI.
• BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara. 1974. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 3814 (XXIX) sayılı ve 1974 Tarihli Kararı.
• Erkmen, Serhat. 2019. “Silahlı Güçler; Ordular, Para-Militer Yapılar, Özel Askeri Şirketler”. doi: 10.13140/RG.2.2.26888.37121.
• Gómez, José L. 2008. “Mercenaries, Private Military and Security Companies and International Law”.
• Hague Convention (V) Respecting the Rights and Duties of Neutral Powers and Persons in Case of War on Land. 1907.
• Hague Convention (V) Respecting the Rights and Duties of Neutral Powers and Persons in Case of War on Land.
• Kaldor, Mary. 2012. New and Old Wars. Third edition. Cambridge Malden: Polity.
• Kütükçü, M. Akif. 2004. “ULUSLARARASI HUKUKTA SELF-DETERMİNASYON HAKKI ve TÜRK CUMHURİYETLERİ”.
• Mach, Michał. 2020. “Modern Mercenaries in the Transition of Warfare. From Post- Westphalian into Neo-Medieval.” Oğuz, Şafak. 2017. “Is Hybrid Warfare Really New?” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 72(3):525-40. doi:10.1501/SBFder_0000002458.
• Parlak, Türkan Melis. 2015. “Galiplerin Adaleti Nürnberg ve Tokyo Askeri Ceza Mahkemeleri”. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi (37):137-53.
• Taşdemir, Fatma, ve Erdinç Özdemir. 2018. “ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUKTA İDARİ GÖZALTI VE DEVLET DIŞI SİLAHLI AKTÖRLER”. Akademik Hassasiyetler 5(9):53-75.
• Topal, Ahmet Hamdi. 2011. “ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN ÖZEL ASKERÎ ŞİRKETLER VE ŞİRKET ÇALIŞANLARININ STATÜSÜ”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60(4):963-1021. doi: 10.1501/Hukfak_0000001648.
• Yılmaz, Araş Gör Eren, ve Araş Gör Orhan Irk. 2015. “Nikaragua Divan Kararları Işığında Kuvvet Kullanma ve Meşru Müdafaa Sorunu”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13(2):151-66. doi: 10.18026/cbusos.55087.