Peyami Safa'da Medeniyet ve Kadın Unsuru

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 93 - 107, 03.06.2020

Osman Akış

Öz

Aydınlanma çağının başladığı yüzyıldan Peyami Safa’nın yaşadığı 20.yüzyıla kadar felsefe, siyaset, sosyal ve edebiyat alanlarında büyük değişimler yaşanmıştır. Avrupa’nın düşün ve teknik anlamdaki ilerleyişi ile beraber Doğulu devletleriyle arasında modernleşmeye dayalı büyük mesafeler ortaya çıkmıştır. Bu zaman zarfında Osmanlı Devleti modernleşme gelişmelerinin gerisinde kalmamak için birçok sahada yenileşme hamlelerini gerçekleştirmiştir. Ancak Avrupa’daki düşün ve tekniki gelişmeler Batı medeniyetini olgunlaştırmıştır. Avrupa’daki bu başarının arkasında her sahada yetkin kadroların özverili çalışmalarının katkıları bulunmaktaydı. Ancak Osmanlıda böylesi yetkin kadroların varlığından söz etmek biraz naifçe kaçmaktadır. Osmanlı mirası üzerinde inşa olunan Cumhuriyet döneminde rejim birçok sahada özverili, çağdaş ve inkılabın ilkelerine bağlı kadroların ortaya çıkmasına imkân sağlamaya çalışmıştır. Safa, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devamlılık ve kopuşların vukua geldiği bir asra şahitlik etmekteydi. Edebiyatı’n yanı sıra düşün hayatı ile alakalı fikirleri olmuştur. Bu çalışmada Peyami Safa’nın Cumhuriyet rejiminin çağdaşlaşmacı inkılaplarının gerçekleştiği bir süreçte Safa’nın medeniyet ve kadın kavramlarına yaklaşımı ele alınmıştır. Ayrıca medeniyet kavramının Peyami Safa’nın düşün dünyasına nasıl etki ettiği ve medeniyet ile kadın kavramları arasında nasıl bir bağ kurduğu eserleri göz önüne alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa, Medeniyet, Kadın, , Edebiyat, Roman

Kaynakça

• Kaynakça Ağaoğlu, Ahmet, Üç Medeniyet, Doğu Kitapevi, İstanbul, 2013. Ayvazoğlu, Beşir, “Peyami Safa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: 35, TDV Yayınları, Ankara, 2008, s. 437. Ayvazoğlu, Beşir, Doğu-Batı Arasında Peyami Safa, 20. Yüzyılda Türk Kültürüne Yön Verenler Serisi 2, Ufuk Kitapları, İstanbul, 2000. Ayvazoğlu, Beşir, Peyami Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 1998 Ayvazoğlu, Beşir, Peyami Safa, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt: 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009. Childe, V. Gordon, Doğunun Prehistoryası, TTK Yayınları, Çev: Şevket Aziz Kansu, Ankara, 1971. Gezgin, Süha, Edebi Portreler, Timaş Yayınları, İstanbul, 1999. Göze, Ergun, Peyami Safa-Nazım Hikmet Kavgası, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1995. Göze, Ergun, Peyami Safa, Türk Büyükleri Dizisi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987. Günyol, Vedat, Peyami Safa Konusunda, Devrimci Savaşına Sanat Emeği Aylık Sanat Kültür Dergisi, İstanbul,1979 Güvenir, Murat, “Peyami Safa Üzerine”, A. Ü. SBF Dergisi, Cilt: 44, Sayı: 1, 2015. Haldun, İbni, Mukaddime, Çev: Sevim Belli, Onur Yayınları, Ankara, 2011. Hatipoğlu, İbrahim, Medeniyet, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:28, Diyanet Vakfı Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2003. Kösoğlu, Nevzat, Peyami Bey, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2011. Moran, Berna, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, İletişim Yayınları, İstanbul, 1987. Okay, Orhan, Peyami Safa, Büyük Türk Klasikleri, Cilt:13, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2002 Ortaç, Yusuf Ziya, Bir Varmış Bir Yokmuş Portreler, Akbaba Yayınevi, İstanbul, 1963. Özel,Sevgi, Türkçe Sözlük, Dil Derneği Yayınları, Ankara, 2012. Safa, Peyami, 20.Asır Avrupa Ve Biz, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2012. Safa, Peyami, Fatih-Harbiye, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2000. Spengler, Oswald, Batının Çöküşü, Cilt:1, Çev: Giovanni Scongnamillo, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1978. Sülker, Kemal, Nazım Hikmet’in Polemikleri, ANT Yayınları, İstanbul, 1968. Tarancı, Cahit, Peyami Safa Hayatı Ve Eserleri, Semih Lütfi Kitapevi, İstanbul, 1940. Tezcan, Tuğba, “Halide Edip Adıvar’ın Vurun Kahpeye, Sinekli Bakkal, Tatarcık; Peyami Safa’nın Sözde Kızlar, Cumbadan Rumbaya, Yalnızız Romanlarında Doğu-Batı İkileminde Eğitim Problemlerinin Karşılaştırılması”, Pamukkale Üniversitesi SBA, (Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi), 2012. Toynbee, Arnold, Tarih Bilinci, Cilt:1, Betaş Yayınları, İstanbul, 1978. Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınevi, İstanbul, 1992. Yılmaz, Murat, “Türk Düşüncesi Dergisi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt: 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 1973.