KLASİK ŞİİRİMİZDE HALLÂC-I MANSÛR

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 12, 20.08.2018

Ömer Demirbağ

Öz

Özet

Hallâc-ı Mansûr; tarihte, tasavvuf kültüründe,
sanatta, edebiyatta ve şiirde önemli yeri olan sembol bir kişiliktir. İslâmiyet’i
kabulden sonra Türklerin medrese ve tasavvufla tanışmasıyla dîvân edebiyatımız
gelişti. Böylece, İslâm medeniyetinin yetiştirdiği birçok rûh ve mânâ büyüğü
gibi Hallâc-ı Mansûr da klasik edebiyatımızda işlenmeye başlandı. Seyyid
Nesîmî tarzında çılgınca bir coşkunluğu dillendiren şairler Hallâc-ı
Mansûr’u bir kahraman olarak görürken, Yûnus Emre gibi rûh dinginliğine
ermeyi ideal edinenler, onu, sadece bir kıyas unsuru olarak görmekteydi. Kimi
dîvân şairlerinde ise Hallâc-ı Mansûr, şiirde verilmek istenen mesajı
tamamlamada veya söz sanatını icra etmede yalnızca bir figür idi. Demek oluyor
ki dîvân şiirimizde Hallâc-ı Mansûr’u karşı üç farklı yaklaşımdan söz
etmek mümkün. Yakın zaman ve günümüz edebiyatında ise, Hallâc-ı Mansûr’un
daha seyrek, daha savruk bir biçimde konu edildiğini söyleyebiliriz. Yine de
onu ciddiye almak bakımından Necip Fazıl KISAKÜREK’i ve Asaf Halet
ÇELEBİ’yi özgün birer çıkış olarak değerlendirmek yanlış olmayacaktır. Bu
yazı, Hallâc-ı Mansûr’un klasik şiirimizdeki görüntüsü üzerine bir
tefekkürü hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Hallâc-ı Mansûr

Kaynakça

• KaynakçaAK, Coşkun. (1987). Muhibbî Dîvânı, KTB Yay., Ankara. AKYÜZ, Kenan vd. (1990). Fuzûlî Dîvânı, Akçağ Yay., Ankara.AYAN, Hüseyin. (2014). Nesîmî Dîvânı, TDK Yay., Ankara.BEYATLI, Yahya Kemal. (1988). Rubâîler ve Hayyâm Rubâîlerinin Türkçe Söyleyişi , İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.DEMİRBAĞ, Ömer. (2017). “Klasik Şiirimiz ve Kutsallar”, Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Samsun, 6/14DEMİRBAĞ, Ömer. (1999). Koca Râgıb Paşa ve Dîvân-ı Râgıb, Dr. Tezi, YYÜ, SBE, Van.DOĞAN, Muhammet Nur. (2011). Şeyh Gâlib Hüsn ü Aşk, Yelkenli Yay., İstanbul.İPEKTEN, Haluk. (1990). Nâ’ilî Dîvânı, Akçağ Yay., Ankara.İslâm Ansiklopedisi. (1997). TDV Yay. İstanbul, c.15KISAKÜREK, Necip Fazıl. (1992). Çile, bd Yay., İstanbul.KISAKÜREK, Necip Fazıl. (1998). Tarih Boyunca Büyük Mazlumlar, bd Yay., İstanbul.KISAKÜREK, Necip Fazıl. (2002). O ve Ben, bd Yay., İstanbul.KÜÇÜK, Sabahattin. (1994). Bâkî Dîvânı, TDK Yay., Ankara.MİYASOĞLU, Mustafa. (1993). Asaf Hâlet Çelebi, Akçağ Yay., Ankara.OKÇU, Naci. (1993). Şeyh Gâlib Dîvânı, KB Yay., Ankara.TARLAN, Ali Nihat. (1992). Hayâlî Dîvânı, Akçağ Yay., Ankara.TATÇI, Mustafa. (1991). Yûnus Emre Dîvânı, Akçağ Yay., Ankara.ULUDAĞ, Süleyman. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay., İstanbul.Yusuf Zeydan. (2005). Abdülkâdir Geylânî Dîvânı, Haz. Mustafa UTKU, Sır Yay., Bursa.