Öz
Cemâlî, XV. yüzyıl şairlerindendir. Dîvân, Miftâhü’l-ferec, Hümâ vü Hümâyûn, Risâle ve Risâletü’l-‘acîbe adlı eserlerin yazarıdır. Bu eserlerden ilk üçü hakkında çeşitli ilmî çalışmalar yapılmıştır. Risâle isimli eser, henüz ele geçmemiştir. Bu makalenin konusu, şairin Risâletü’l-‘acîbe isimli eserinde yer alan bir beyittir. Risâletü’l-‘acîbe, esas itibariyle Fatih Sultan Mehmed övgüsünde bir kasidedir. Fakat şair, eserini çeşitli poetik oyunlarla zenginleştirmiştir. O, kasidenin ana metninde kullanılan harflerden bazılarını seçerek bir sonraki satıra yazar, bunları birleştirince karşımıza yeni bir beyit çıkar. Bu beyitler kimi zaman tamamen noktalı harflerden oluşur, kimi zaman noktasız. Kimi zaman beyitteki kelimelerin harflerini ikişer ikişer birleşen kelimelerden, kimi zaman ise üçer üçer birleşenlerden seçer. Bazı beyitlerinde alfabedeki tüm harfleri tekrarlamadan kullanır, bazı beyitlerini ise dili ya da dudağı hiç hareket ettirmeden okuyabileceğimiz harflerden kurar. Ayrıca birden çok şekilde ve birden çok vezinle okunabilecek şiirler kaleme alır. Böylelikle orijinal bir eser ortaya koyar. Bu makalede Risâletü’l-‘acîbe’de yer alan ve yedi vezin ile 98 şekilde okunan bir beyit üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk edebiyatı XV. yy. Türk edebiyatı Fatih Sultan Mehmed Cemali Risâletü’l-‘acîbe
Kaynakça
- Akbayar, Nuri (1996). Mehmed Süreyya Sicill-i Osmanî, C. 2, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: İstanbul.
- Bilgegil, Kaya (2015). Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Salkımsöğüt Yayınları: Konya.
- Cemâlî (t.y.A). Risâle-i ‘Acîbe, Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi No: L1.5.28.
- Cemâlî (t.y.B). Risâle-i ‘Acîbe, Chester Beatty Kütüphanesi No: 405.
- Derdiyok, Çetin (1988). Cemâlî Divanı (İnceleme-Metin), Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana
- Derdiyok, Çetin (1994). Cemâlî Hayatı Eserleri ve Dîvânı, (Sources of Oriental Languages and Literatures 21), Harvard University: Boston.
- Derdiyok, Çetin (1998). Cemâlî Miftâhü’l-ferec (Tenkitli Metin), Türkoloji Araştırmaları: Adana.
- Dilçin, Cem (2005). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK: Ankara.
- Erimer, Kayahan (1974). Gün Işığına Çıkan Değerli Bir Eser, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten , 21-22 (1973-1974) , 265-281.
- Gibb, E.J. Wilkinson (1999). Osmanlı Şiir Tarihi I-II, Çev. Ali Çavuşoğlu, Akçağ Yayınları: Ankara.
- Hıfzı Tevfik; Hammamizade İhsan ve Hasan Âli (1926). Türk Edebiyatı Numuneleri, Milli Matbaa: İstanbul.
- Horata, Osman (1990). Cemâlî Hümâ vü Hümâyûn (Gülşen-i Uşşâk), Hacettepe Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora tezi, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Şubat 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 4 Sayı: 1 |
