Öz
Bir 19. yüzyıl şairi olan Mehmed Bahâeddîn Ferîd Efendi (ö. 1838), Osmanlı şeyhülislamlarından Âşir Efendi’nin (ö. 1804) oğludur. Kaynaklarda yalnızca bir gazeline yer verilen, herhangi bir eserinden ya da şairliğinden bahsedilmeyen Ferîd Efendi’nin İstanbul Üniversitesi, Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Bölümü 11101 numarada kayıtlı bir eseri mevcuttur. Kütüphane kataloğuna “Mecmua-i Eş'ar” başlığıyla kaydedilen ancak Ferîd Efendi’nin koyduğu başlıkla isminin Mecmua-i Muhabbet olduğu anlaşılan bu eserde, sekiz farklı nazım şekliyle kalema alınmış ve neredeyse tamamı Ferîd Efendi’ye ait olan altmış iki adet manzume bulunmaktadır. Klasik şiir geleneğinin son temsilcilerinden birini daha tanıtmak ve onun eserini yayımlayarak mevcut literatüre katkı sağlamak amacıyla hazırlanan bu makalede öncelikle Ferîd Efendi’nin hayatı ile ilgili bilgiler kaynaklardan aktarılmış ve eserinden yapılan çıkarımlarla bu bilgiler genişletilmeye çalışılmıştır. Makaleye konu olan yazma eserin tavsifinin ardından şekil özellikleri başlığı altında nazım şekilleri ve vezinle ilgili bilgilere yer verilmiş, Mecmua-i Muhabbet’in muhtevasından hareketle şairin edebî kişiliği hakkındaki tespitler sıralanmış ve eser, çeviri yazı alfabesine aktarılarak neşredilmiştir. Sonuç olarak Ferîd Efendi’nin bir nazire şairi olduğu, yazdığı hasret temalı şiirleriyle bir gurbet şairi olarak da anılabileceği, klasik üslup zemininde yazdığı şiirlerinde mahallî söyleyişlere, dinî-tasavvufi düşüncelere ve buna bağlı olarak da hikmetli ifadelere yer verdiği ve nazım tekniği bakımından da kuvvetli bir şair olarak nitelenebileceği belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ferîd Mecmua-i Muhabbet metin neşri yazma eserler 19. Yüzyıl.
Kaynakça
- ARSLAN, Mehmet (2014). "Hâlet, Mehmed Sa'îd Efendi", https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halet-mehmed-said-efendi (E.T.: 24.02.2023).
- ARSLAN, Mehmet (2018). Şeref Hanım Dîvân, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- AVCI, İsmail (2014). "Kırımlı Abdullah Râmiz Paşa ve Divançesi", Turkish Studies, 9(3), 169-187.
- AZARKAN, Muhammed Şerif (2013). Mehmed Said Pertev Paşa Divanı, Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
- BEKTAŞ, Ekrem (2017). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- BİLGİN, Emrah (2016). Devhatü'l-Meşâyıh ve Zeyilleri, Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniveristesi.
- ÇETİN, Atilla (2003). "Mehmed Emin Vahîd Paşa", TDVİA, XXVIII, 468-469.
- ÇİFTÇİ, Ömer (2017). Fatîn Tezkiresi (Hâtimetü’l-Eşâr), Ankara: TCKTB Yayınları.
- ERDOĞAN, Mehtap (2014). "Ferîd, Mehmed Bahâeddîn Efendi", https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ferid-mehmed-bahaeddin-ferid (ET.: 24.02.2023).
- ERÜNSAL, İsmail (1991). "Âşir Efendi Kütüphanesi", TDVİA, IV, 8.
- GÜLER, Mehmet (2009). Halil Nuri Divanı Edisyon-Kritik-İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
- Hâlet Efendi (1258). Dîvân-ı Hâlet, İstanbul: Takvimhane-i Âmire.
- İPŞİRLİ, Mehmet (1989). "Ahmed Reşid Efendi", TDVİA, II, 122-123.
- İPŞİRLİ, Mehmet (1991). "Âşir Efendi", TDVİA, IV, 8.
- KOLUNSAĞ, İbrahim (2021). "Mecmuanın Gölgesinde Divan Okumak Mecmua-i Burhân", ÇÜTAD, 6(1), 153-190.
- KÖKSAL, Mehmet Fatih (2006). Sana Benzer Güzel Olmaz Divan Şiirinde Nazire, Ankara: Akçağ Yayınları.
- KÖKSAL, Mehmet Fatih (2012). Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, İstanbul: Kesit Yayınları.
- KURNAZ, Cemal; Çeltik, Halil (2003). "Şairlerin Gözüyle Mecmua", Turkish Studies, V(8/1), 21-49.
- Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmanî (II), İstanbul: Matbaa-i Âmire.
- ÖZAVAR, Süreyya (1993). Dâniş Mehmed Bey Hayatı, Sanatı ve Divanı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- ÖZGÜL, Metin Kayahan (2019). "Klasik Sonrası Dönem (1800-1860): Şark ekspresiyle Garb'a sefer", Türk Edebiyatı Tarihi 2, (Ed: Halman, Talat Sait vd.), İzmir: T.C. Kültür ve TCKTB Yayınları, 593-676.
- PAKALIN, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Cilt II), İstanbul: MEB.
- Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsü'l-A'lâm, İstanbul: Mihran Matbaası.
- TUMAN, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî (Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri) (C. Kurnaz ve M. Tatcı, haz.) (Cilt II), Ankara: Bizim Büro Yayınları.
- UZUN, Mustafa İsmet (2003). "Mecmua", TDVİA, XXVIII, 265-268.
- YILDIZ, Ayşe (2018). "Mecmû’a ve Mecmû’a-i Eş’âr Kavramlarının Zübdetü’l-Eş’âr ve Zeyllerindeki Kullanımları Üzerine", Bilig(86), 169-181.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Mart 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 1 |
