Öz
Erdemli veya ideal insan, iyi ahlak, güzel huy, hoşgörü, merhamet, yardımseverlik, dürüstlük, çalışkanlık, zarafet gibi nitelikleri eğitim, öğretim, yazılı veya sözlü geleneksel kültür aktarımıyla kazanır. Kültür aktarımı da öncelikle ailede başlar. Aile, çocuğun sosyal deneyim kazandığı; dinî, ahlâkî değerleri vs. öğrendiği ilk yerdir. Bu temelin sağlam olabilmesi için ailelere büyük görevler düşmektedir. Ancak birey hayat yolculuğunu aklıyla, bilgisiyle, iyi ahlakıyla, yaşamı boyunca kazandığı hüner ve kabiliyetleriyle gerçekleştirir. Bu doğrultuda klasik Türk edebiyatında bireyi hayata hazırlamak, yetiştirmek adına manzum, mensur veya manzum-mensur tarzda “nasihat-nâme” veya “pend-nâme” adı altında birçok eser kaleme alınmıştır. Ziyaroğullarından Emîr Unsûrü’l-Ma’âlî Keykâvus’un, oğlu Geylân Şâh ve onun şahsında gençlere ahlakî öğütler ve hayat dersi vermek için 1082 yılında yazdığı Farsça mensur bir nasihat-nâme olan Kabus-nâme, eğitimi hedefleyen eserlerdendir. Kabus-nâme’nin defalarca farklı dillere çevirileri yapılmış; altı, yedi defa da Türkçeye çevrilmiştir. Bu çevirilerden biri de 1404-5 yılında doğan Bedr-i Dilşâd’a aittir. Bedr-i Dilşâd’ın 1427 yılında Kabus-nâme’nin manzum ve genişletilmiş bir tercümesi olarak yazdığı Murâd-nâme, çeşitli bilgilerin yanı sıra 15. yüzyılın çocuk yetiştirme ve terbiye anlayışına dair önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada Murâd-nâme’nin ebeveyn ve çocuk ile ilgili kısımları belirlenmiş; 15. yüzyılın çocuk yetiştirme ve terbiye etme anlayışı ve yöntemiyle birlikte ebeveyn ve çocukların birbirlerine karşı sorumlulukları ve hayata karşı nasıl bir duruş sergilemeleri gerektiği üzerinde durulmuş; konuyla alakalı tavsiye ve öğütlere yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARAT, R. R. (1998). Yusuf Has Hâcib, Kutadgu Bilig, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- ATALAY, Besim (1985). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, C.1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- AYDIN, M. S. (1989). “İslâm Felsefesi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, s.s. 10-14.
- BİCE, Hayati (2018). Hoca Ahmed Yesevi, Dîvân-ı Hikmet, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- CEYHAN, Adem (1997). Bedr-i Dilşâd’ın Murâd-nâmesi. 2 C, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- ÇAĞRICI, Mustafa (1994). “Edep”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.10, s.s. 412-414.
- ÇAKMAK, Serkan (2019). Atabetü’l-Hakâyık-Edîb Ahmed Yüknekî, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (1986). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
- ERGİN, Muharrem (1989). Dede Korkut Kitabı I-Giriş-Metin-Faksimile, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- İLAYDIN, Hikmet (1975). Sadi-Bostan, İstanbul: Hürriyet Yayınları.
- İNALCIK, Halil (2007). “Klasik Edebiyat Menşei: İranî Gelenek, Saray İşret Meclisleri ve Musâhib Şâirler”, Türk Edebiyatı Tarihi 1, (Ed: Halman, T. S. ve diğ.), İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s.s. 233-294.
- KAYA, Mahmut (1995). “Fârâbî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.12, s.s. 145-162.
- KIRLANGIÇ, Hicabi; ÖRS, Derya (2015). Mesnevî-i Ma’nevî-Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- KÜKEN, Gülnihal (2001). Ortaçağda Eğitim Felsefesi, İstanbul: Alfa Yayınları.
- MUALLİM Naci (1995). Lugat-ı Naci, İstanbul: Çağrı Yayınları.
- ÖZEK, A ve diğ. (1993). Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- REDHOUSE, S J. W. (2015). Turkish and English Lexicon New Edition, İstanbul: Çağrı Yayınları.
- ŞEMSEDDİN Sami (1987). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
- TATCI, Mustafa (2021). Yûnus Emre-Dîvân-Seçmeler, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- TOPAKKAYA, Arslan (2014). “Eğitim Felsefesi Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması”, Sistematik Felsefe Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması, Ankara: Nobel Yayınları, s.s. 225-236.
- TOPAKKAYA, Arslan; TAŞDELEN, Mustafa (2014). “Ethik Anlayışları Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması”, Sistematik Felsefe Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması, Ankara: Nobel Yayınları, s.s. 83-118.
- TÜRK DİL KURUMU (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ULUDAĞ, Süleyman (2009). Mukaddime-İbn Haldun, C.2, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 30 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 3 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 4 |
