The Effect of Positivism on the Education System of Republican Period of Turkey

Year 2024, Issue: 9, 119 - 131, 31.12.2024

Onur Çakmak

https://doi.org/10.52003/etutdergisi.1484456

Abstract

Positivism, first put forward by Saint Simon and systematized by A. Comte; It is a doctrine based on science that sees non-scientific views, especially theology and metaphysics, as obstacles to the development of humanity. According to the doctrine of positivism, the only type of knowledge that can be taken as basis is knowledge based on experimental data. The influence of positivism has been seen in all branches of science, especially natural sciences. After the doctrine of positivism emerged and became systematized, education began to be provided on a scientific basis. The first entry of the doctrine of positivism into our country was in the last periods of the Ottoman Empire, and positivism is the first modern ideology and thought system adopted by Turkish intellectuals. Positivism was tried to be implemented by the Intellectuals as an ideology in order to save the country from the bad situation in the last period of the Ottoman Empire, but it failed due to lack of time and the fact that the studies were superficial without delving into the essence. Under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk, radical reforms were made in education in line with the goal of reaching the level of contemporary civilization and positivist approaches were applied as an ideology in educational processes. This process, in which scientific thinking and rationality were at the forefront, made significant contributions to the country's education system and paved the way for individuals to be raised as questioning, productive and modern thinkers.

Keywords

Positive Philosophy, Positivism, Education, Positivism and Education

Pozitivizmin Türkiye Cumhuriyet Dönemi Eğitim Sistemine Etkisi

Abstract

İlk olarak Saint Simon tarafından ortaya atılan ve A. Comte tarafından sistemleştirilen pozitivizm; bilimi esas alan, bilim dışı görüşleri, özellikle teoloji ve metafiziği insanlığın gelişimine engel olarak gören bir öğretidir. Pozitivizm öğretisine göre esas alınabilecek tek bilgi türü deneysel verilere dayanan bilgidir. Pozitivizmin başta doğa bilimleri olmak üzere tüm bilim dallarında etkisi görülmüştür. Pozitivizm öğretisi ortaya çıkıp sistemleştikten sonra eğitim bilimsel temelli olarak yapılmaya başlanmıştır. Pozitivizm öğretisinin ülkemize ilk girişi Osmanlı İmparatorluğunun son dönemleri olup pozitivizm Türk aydınları tarafından benimsenen ilk modern ideoloji ve düşünce sistemidir. Pozitivizm Osmanlının son döneminde ülkenin içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarmak için bir ideoloji olarak Aydınlar tarafından uygulanmaya çalışılmış ancak gerek zaman yetersizliği gerekse yapılan çalışmaların öze inemeden yüzeysel kalması nedeniyle başarısız olmuştur. Pozitivizm Cumhuriyet kurulduktan sonra, “çağdaş uygarlık düzeyine erişmek için eğitim sürecinde bir ideoloji olarak uygulanmaya başlanılmış ve ülkenin eğitimine çok önemli katkı yapmıştır.

Keywords

Pozitif Felsefe, Pozitivizm, Eğitim, Pozitivizm ve Eğitim

References

• Aksoy, N., Arslantaş A. (2010). Ulus, Ulusçuluk ve Ulus-Devlet. TÜBAR, XXVIII, 31-39.
• Alp, A. (2017). Sosyal Bilimlerde Değer Yargısı Üzerine Tartışmalar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(43), 423-437.
• Altınkaş, E. (2011). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Aydınlar: Kurucu İdeolojinin Seçkinleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları, 14, 114-132.
• Arslan, A. (2002). Felsefeye Giriş. Ankara: Vadi Yayınları.
• Arslan, H. (1992). Epistemik cemaat. İstanbul: Paradigma Yayınevi.
• Aybars, E. (2006). Atatürkçülük ve Modernleşme. İzmir: Zeus Yay.
• Aydoğan, İ. (2018). Örgüt ve Yönetim Kuramları. (ed.) N. Can. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi içinde (s. 2-31). Ankara: Pegem Akademi.
• Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yay.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Balay, R. (2004). Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 61-82.
• Balkız, B. (2015). Türk Modernleşmesi, Pozitivizm ve Sosyoloji. Mediterranean Journal of Humanities, 2, 123-149.
• Ballıkaya, C. (2015). Pozitivizm: Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi ve Sosyolojik Düşünceye Etkileri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 33, 87-106.
• Basgil, A. F. (1983). Din ve Laiklik. İstanbul: Yağmur Yay.
• Berkes, N. (2016). Türkiye’de Çağdaşlaşma İstanbul: Yapı Kredi.
• Capra, F. (1992). Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası. (çev) Mustafa Armağan. İstanbul: İnsan Yay.
• Cevizci A. (2003). Paradigma Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay.
• Cevizci, A. (2010). Eğitim sözlüğü. İstanbul: Say Yayıncılık.
• Chance, P. L. (2013). Introduction to educational leadership and organizational behavior: Theory into practice (2 ed.). New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Conner, C. D. (2012). Halkın Bilim Tarihi: Madenciler, Ebeler ve “Basit Tamirciler”. (çev) Z. Ç. Kanburoğlu). Ankara: Semih Ofset Matbaacılık.
• Cornforth, M. (2006). Pozitivizme ve Pragmatizme Karşı Felsefeyi Savunmak. (çev). Tonguç Ok. İstanbul: Evrensel Basım Yay.
• Dikeçligil, F. B. (2017). Ontolojiyi hatırlamak: Sosyolojide Yöntem Sorunu. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Elçi, H. (2020) Pozitivizmin Türk Devrimine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertürk, R. (2005). Pozitivizm Üzerine. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 11, 1-6.
• Fenni, İ. (1941). Lugatçe-i Felsefe. İstanbul: Matba-i Amire.
• Fırat, N. Ş. (2006). Pozitivist yaklaşımın eğitim yönetimi alanına yansıması: Alana getirdiği katkı ve sınırlılıkları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 40-51.
• Giddens, A. & Sutton, P. W. (2017). Sosyoloji. (çev) M. Şenol. İstanbul: Kırmızı Yay.
• Gökberk, M. (1990). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Grünberg, T. (2019). Felsefe ve Felsefi Mantık Yazıları. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Hançerlioğlu, O. (1978). Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hülür, H. & Akça, G. (2005). İmparatorluktan Cumhuriyete Toplum ve Ekonominin Dönüşümü Ve Merkezileşmenin Dinamikleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 17, 311-341.
• Işın E. (1985). "Osmanlı Materyalizmi". Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 2) 363-382, İstanbul: İletişim Yay.
• İnal, K. (2008) Eğitim ve İdeoloji, İstanbul: Kalkedon Yay.
• Kabakçı, E. (2014). Bir Yeniden Yorumlama Örneği: Ahmet Rıza’nın “pozitivizm’i, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 28, 27-58.
• Kabakçı, T. E. (2011). Pozitivizmin Türkiye'ye girişi ve Türk sosyolojisine etkisi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6 (11), 41-60.
• Kale, N. (2009). Felsefiyat. Ankara: Pegem Akademi Yay.
• Karaca, N. (2015). Pozitivizmin Erken Cumhuriyet Dönemine Etkisi Ankara: Anı Yay.
• Karagözoğlu, G. (1985). Atatürk‟ün Eğitim Savaşı. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 4, 193-213.
• Kızılçelik, S. (1996). Pozitivizm ve eleştiricileri: Sosyolojinin pozitivist kimliği üzerine. İzmir: Saray Kitabevleri.
• Kızılçelik, S. (2013). Frankfurt Okulu. Ankara: Anı Yay.
• Kongar, E. (1981). Auguste Comte ve Mustafa Kemal Atatürk. Türk Dili Dergisi, 353, 744-752.
• Korkmaz, U. (2012). Pozitivizmin Türk Sosyolojisinin Kuruluş Sürecindeki Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korlaelçi, M. (2002). Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi. Ankara: Kadim Yay.
• Mardin, Ş. (1996). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yay.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (çev.) S. Turan. Ankara: Nobel Yay.
• Özden, Y. (2013). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem Akademi.
• Özkan, K. (2014). Türk Modernleşmesin de Pozitivizmin Bilim Algısı. Belgi, 7, 923-951.
• Özlem, D. (2007). Türkiye’de Pozitivizm ve Siyaset, Türkiye’de Modernleşme ve Siyaset. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce “Modernleşme ve Batıcılık” içinde (s.452-464). İstanbul: İletişim Yay.
• Söğütlü. İ (2001). Türk Modernleşmesinin Epistemolojik Arkaplanı. Dumlupınar Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 1-9.
• Sönmez, V. (2010). Auguste Comte (1798-1857), Pozitivizm (Olguculuk). Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(3), 161-163.
• Swingewood, A. (2014). Sosyolojik düşüncenin kısa tarihi. (çev.) O. Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Şimşek, H. (1997). 21. Yüzyılın Eşiğinde Paradigmalar Savaşı ve Kaostaki Türkiye. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Şimşek, U., Küçük, B., & Topkaya, Y. (2012). Cumhuriyet dönemi eğitim politikalarının ideolojik temelleri. Electronic Turkish Studies, 7(4), 2809-2823.
• Tandoğan, H. S. (2018). Osmanlı Modernleşmesinde Belirleyici Bir Anlayış Olarak Pozitivizm. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Tekel, S. (1999). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: Nobel Yay.
• Toprakçı, E. (2005). Eğitimin bilimsel temelleri. Eğitim üzerine. (ed.) E. Toprakçı. Ankara: Ütopya Yay.
• Tozlu, N. (2015). Bilim ve hayat. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Tunç, B. (2014). Eğitimin tarihsel gelişimi ve 21. yüzyılda eğitim biliminde yönelimler. (ed.) H. B. Memduhoğlu & K. Yılmaz. Eğitim bilimine giriş içinde (s. 173-196). Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, S. (2010). John Dewey’s report of 1924 and his recommendations on the Turkish educational system revisited. History of Education, 29 (6), 543-555.
• Ural, Ş. (2006). Pozitivist Felsefe. İstanbul: Say Yay.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.
• Yılmaz, M. (1997). Sistemci Yaklaşımın Felsefe ve Eğitim Görüşleri Açısından Türk Eğitim Sisteminin Değerlendirilmesi. (Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.