Demokrasi Dönemecinde Kamu Yönetimi: İdare Sanatı’nda İçerik ve Söylem

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 26 - 40, 25.06.2024

Muhammed Zahid Çığman

Öz

Bu çalışmada Cemal Babaç’ın 1951’de basılan İdare Sanatı adlı eseri tematik çözümleme ve söylem çözümlemesine tabi tutulmuştur. Babaç Türkiye’deki yönetim sorunlarının temelinde idare-i maslahatçı bürokrasi olarak adlandırdığı bir yönetim anlayışının bulunduğunu ileri sürmüştür. İdare-i maslahatçı bürokratlar inisiyatif almaktan çekinen ve hukuk bilgisi dışında bilgisi olmayan kamu yöneticileridir. Babaç’a göre, bu tarz yöneticilerin ağırlıkta olduğu bir ülkede toplumun ilerlemesi mümkün değildir. Çünkü ülkenin ilerlemesinde kamu yöneticilerine önemli görevler düşmektedir. Bu görevler ancak aktif yöneticiler tarafından hakkıyla yerine getirilebilir. Aktif yönetici toplumu yönlendirmek için her zaman yaptırımlara başvurmak zorunda değildir. Çünkü o, mevzuatın yanı sıra; tarih, sosyoloji ve psikoloji gibi alanlarda da bilgi sahibidir. İnsanları nasıl harekete geçireceğini bilir. Aktif yönetici yönetimin bir bilim olduğu kadar sanat olduğunun da farkındadır. Bu sanatı incelikle uygular. Aktif yöneticinin yeteneklerini tam olarak sergileyebilmesi için siyasî baskılardan uzak tutulması gerekir. Babaç’ın bu düşünceleri eserinin yazıldığı dönemden izler taşımaktadır. Babaç, demokrasiye geçiş sürecinde yaşanan sancıların atlatılması için bir devlet adamı söylemi kurgulamıştır. Bu, üst düzey bürokrasinin siyasa yapımının göbeğinde yer aldığı fakat iktidar değişikliklerinde konumunu kaybetmediği bir kurgudur. Babaç’ın üst düzey bürokrasiyi güçlendirecek bir öneri sunduğu açıktır. Devlet adamı söylemi Millî Şef’ten doğacak boşluğu üst düzey bürokrasi ile doldurmayı amaçlamaktadır. Babaç böylece bir yandan kendisinin de dâhil olduğu zümrenin konumunu korumakta diğer yandan devleti muhtemel bir kargaşadan kurtaracak bir denge önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyaset – yönetim ayrılığı, idari takdir, devlet adamı söylemi, Türk yönetim düşüncesi, Cemal Babaç

Kaynakça

• Ali Fuat [Başgil], (1935). Dördüncü Kurultay münasebetile, Aylık Siyasal Bilgiler, 1-5.
• Altunok, M. (2011). Türkiye'de kamu yönetimi disiplininin temelleri üzerine. Süleyman Demirel İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 231-252.
• Aydemir, Ş. S. (2018). İkinci adam. Remzi Kitabevi.
• Babaç, C. (1950). İdare sanatı. İdare Dergisi, Yıl 21, Sayı 207. 204-242
• Babaç, C. (1951). İdare sanatı. İstanbul: İstanbul Halk Matbaası.
• Barutçu, F. A. (2001). Siyasi hatıralar: Millî Mücadeleden demokrasiye: Cilt 2: Çok partili sistem ve iktidar değişikliği. Aktaranlar: A. Birinci & H. Lekesiz, 21. Yüzyıl Yayınları.
• Bozeman, B. (1993). A theory of government “red tape”. Journal of public administration research and theory, 3(3), 273-304.
• Bulut, S., & Öğreten, C. (2019). Türk-Sovyet İlişkilerinde Yol Ayrımı: 1925 Türk-Sovyet Saldırmazlık Paktının İptali ve Amerikan Basını. History Studies, 11(5), 1457-1489.
• CHP. (1935). C.H.P. Dördüncü Büyük Kurultayı Görüşmeleri Tutulgası 9-16 Mayıs 1935. Ankara: Ulus Basımevi.
• Çufalı, M. (2004). Türkiye’de demokrasiye geçiş dönemi (1945-1950). Babil Yayıncılık.
• Dahl, R. A. (1947). The science of public administration: Three problems. Public administration review, 7(1), 1-11.
• Dahl, R. A. (1971). Polyarchy: Participation and Opposition. Yale University Press.
• Dimock, M. E. (1937). The study of administration. American Political Science Review, 31(1), 28-40.
• Dubnick, M. J. (2018). Demons, spirits, and elephants: Reflections on the failure of public administration theory. Journal of Public and Nonprofit Affairs, 4(1), 59-115.
• Ebubekir Hâzım [Tepeyran]. (1331). İdari – İçtimai Sanihat. Beyrut: Beyrut Vilayeti Matbaası
• Goodnow, F. J. (1900). Politics and administration: A study in government. Macmillan.
• Gulick, L. (1937). Science, values and public administration. (Ed.), Papers on the Science of Administration. Ed.: L. Gulick & L. Urwick, Institute of Public Administration Columbia University. 189-195.
• İnönü, İ. (2020). Defterler 1919-1973 (3. bs). Yapı Kredi Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1968). Politikada 45 yıl. Bilgi Yayınevi: Ankara.
• Keskin, N. E. (2006). “Türkiye’de Kamu Yönetimi Disiplininin Köken Sorunu”, Amme İdaresi Dergisi, 39(2), 1-28.
• Kirişcioğlu, N. (1973). 12 Mart (İnönü – Ecevit) ve 1960 Tahkikat Encümeni raporum. Baha Matbaası: İstanbul.
• Koçak, C. (1996). Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945): Dönemin iç ve dış politikası üzerine bir araştırma. İletişim.
• Koçak, C. (2012). İktidar ve Demokratlar: Cilt 2: Türkiye’de iki partili siyâsî sistemin kuruluş yılları (1945-1950) c.2. İletişim.
• Koraltan, R. (2013). Tek Parti Devrinden 27 Mayıs İhtilali’ne. Demokratlar: DP’nin kurucusu anlatıyor. Timaş Yayınları.
• Merton, R. K. (2016). Bürokratik yapı ve kişilik. Kamu Yönetimi klasikleri, Ed.: Shafritz, J.M., Hyde, A.C., Çev.: C. Zengin. Global Politika ve Strateji, Ankara. 127-138
• Mıhçıoğlu, C. (1988). Türkiye’de çağdaş Kamu Yönetimi eğitiminin başlangıç yılları. AÜSBF Yayınları: Ankara.
• Moore, M. H. (1995). Creating public value: Strategic management in government. Harvard university press.
• Okyar, A. F. (2019). Serbest Cumhuriyet Fırkası: Nasıl doğdu? Nasıl feshedildi? Ketebe Y.
• Simon, H. A. (1946). The Proverbs of Administration. Public Administration Review, 6(1), 53-67.
• Simon, H. A. (1947). A comment on “The science of public administration”. Public Administration Review, 7(3), 200-203.
• Somel, A. (2009). İdare Yaklaşımındaki Dönüşümün Türk İdare Dergisi’ne Yansıması. Amme İdaresi Dergisi, 42(3). 25-57
• Svara, J. H. (2001). The myth of the dichotomy: Complementarity of politics and administration in the past and future of public administration. Public administration review, 61(2), 176-183.
• TBMM, (2010), TBMM Albümü 1920-2010, c.2 (1950-1980). https://www5.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt2/Cilt2.pdf
• Toker, M. (1990). Demokrasimizin İsmet Paşalı yılları 1944-1973. Tek partiden çok partiye: 1944-1960. Bilgi Yayınları.
• Uran, H. (2007). Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti hatıralarım (1908-1950). Türkiye İş Bankası Kültür Y.
• Waldo, D. (1948). The administrative state: A study of the political theory of American Public Administration. The Ronald Press Company.
• Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum, Çev.: L. Boyacı, Yarın.
• Wilson, W. (1887). The Study of Administration. Political Science Quarterly, 2(2), 197-222. https://doi.org/10.2307/2139277
• Ziya Gökalp. (2007). Kitaplar 1. Yapı Kredi Yayınları.