Bir Desideratum Olarak Vatan Kavramının Tanzimat Dönemi Erkeklik Kavramı İnşasındaki Rolü

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 1, 31 - 42, 01.06.2013

İlkay Özküralpli

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000083

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, Tanzimat Dönemi’nde etkili olmuş milliyetçilik ideolojisi üzerinden dönemin erkeklik anlayışını kavramaya yöneliktir. Bu kavrayışa, Tanzimat Edebiyatı temelinde, yine bu dönemin ve milliyetçilik ideolojisinin sembollerinden biri haline gelmiş Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistre adlı oyununun analizi üzerinden ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, arzu ve arzu nesnesinin üretiminin eş zamanlı bir üretim olduğuna dair Deleuzyen bir arzu kavramı tartışması paralelinde, Tanzimat dönemi erkeğinin inşası bir arzu nesnesi olarak vatan bağlamında incelenmiş ve vatan aşkının toplum içinde erkeklik hiyerarşisini belirleyici bir kavram olarak önemine dikkat çekilmiştir. Tüm bu analizler çerçevesinde bir iktidar söylemi olarak milliyetçiliğin toplumsal cinsiyetle ilişkisinin karşılıklı kurucu bir ilişki niteliği taşıdığı gösterilmiş olacaktır. Bu bağlamda, bugün ırkçı yansımalarıyla rahatsız edici boyutlarda varlık gösteren milliyetçiliği ele alırken toplumsal cinsiyet boyutunun göz ardı edilmemesi gerektiğinin de altı çizilmiş olacaktır

Anahtar Kelimeler

Vatan Yahut Silistre, milliyetçilik, erkeklik, vatan aşkı, arzu

The Role of Homeland Concept as a desideratum in the Construction of Tanzimat Era’s Masculinity

Öz

The Role of Homeland Concept as a desideratum in the Construction of Tanzimat Era’s Masculinity This study explores masculinity and the ideology of nationalism during the Tanzimat era. I analyze Namık Kemal’s literary piece, Vatan yahut Silistre, by contextualizing it within the Tanzimat period of Turkish literature. Pursuing Deleuzien analysis of desire, as a simultaneous production of the desire and the object of the desire, I explore masculinity as an object of desire which is deemed as a part of homeland. I also underline the importance of the homeland, as the very determining concept for society’s masculinist hierarchy. Using the methodological tools of textual analysis, I show mutually constitutive characteristics of the relationship between nationalism as a power discourse and gender. By this, I emphasize the gender dimension of nationalism, which exists at irritating levels with its racist reflections in contemporary discourses

Anahtar Kelimeler

Vatan Yahut Silistre, nationalism, masculinity, patriotism, desire

Kaynakça

• Altınay, Ayşe Gül, “Giriş: Milliyetçilik, Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm”, Vatan, Millet, Kadınlar, ed. Ayşe Gül Altınay (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011), 15-32.
• Altınay, Ayşe Gül, “‘Askerlik Yapmayana Adam Denmez’: Zorunlu Askerlik, Erkeklik ve Vatandaşlık”, Erkek Millet Asker Millet: Türkiye’de Militarizm, Milliyetçilik, Erkek(lik)ler, ed. Nurseli Yeşim Sünbüloğlu (İstanbul: İletişim Yayınları, 2013), 205- 260)
• Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler (çev. İskender Savaşır), (İstanbul: Metis Yayınları, 2011).
• Chatterjee, Partha, “Kadın Sorununa Milliyetçi Çözüm”, Vatan, Millet, Kadınlar, ed. Ayşe Gül Altınay (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011).
• Connell, R. W., Masculinities (Los Angeles: University of California Press, 2005).
• Deleuze, Gilles, Nietzsche (çev. İlke Karadağ), (İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2005).
• Deleuze, Gilles, ve Felix Guattari, Anti-Oedipus (çev. Robert Hurley, Mark Seem ve Helen R. Lane), (Minneapolis: University of Minnesota Press, 1983).
• Foucault, Michel, “İki Ders”, Entelektüelin Siyasi İşlevi (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000), 85 – 117.
• Gellner, Ernest, Nations and Nationalisms (Londra: Basil Blackwell, 1983).
• Hobbes, Thomas, Leviathan (çev. Semih Lim), (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007).
• Kemal, Namık, Vatan Yahut Silistre (İstanbul: Oğlak Yayınları, 2009).
• Mardin, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu (çev. Mümtaz’er Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan) (İstanbul: İletişim Yayınları, 2008).
• Najmabadi, Afsaneh, “Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak”, Vatan, Millet, Kadınlar, ed. Ayşe Gül Altınay, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011).
• Evin, Ahmet Ö., Türk Romanının Kökenleri ve Gelişimi (çev. Osman Akınhay), (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2004).
• Parker, Andrew, Mary Russo, Doris Sommer ve Patricia Yaeger, “Introduction”, Nationalisms and Sexualities (ed. Andrew Parker, Mary Russo, Doris Sommer ve Patricia Yaeger), (New York: Routledge, 1992).
• Parla, Jale, Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011).
• Pierce, Leslie P., Harem-i Hümayun (çev. Ayşe Berktay), (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2012).
• Platon, “Symposium”, Complete Works, ed. John M. Cooper, çev. Alexander Nehamas ve Paul Woodrof, (Cambridge: Hackett Publishing Company, 1997).
• Saigol, Rubina, “Militarizasyon, Ulus ve Toplumsal Cinsiyet: Şiddetli Çatışma Alanları Olarak Kadın Bedenleri”, Vatan, Millet, Kadınlar, ed. Ayşe Gül Altınay (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011).
• Sancar, Serpil, Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti (İstanbul: İletişim Yayınları, 2012).
• Schrift, Alan D., “Spinoza, Nietzsche, Deleuze: An Other Discourse of Desire,” Philosophy and Desire, ed. Hugh J. Silverman, (New York: Routledge, 2000).
• Sirman, Nükhet, “Kadınların Milliyeti,” Milliyetçilik: Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, cilt 4 (İstanbul: İletişim Yayınları, 2002).
• Spinoza, Benedictus, Etika (çev. Hilmi Ziya Ülken), (Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2009).