12 Eylül Romanında Birey: Erkekliğin Yeniden İnşası Açısından “Kusma Kulübü”nü Okumak

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 2, 149 - 160, 20.12.2020

İlknur Karanfil

https://doi.org/10.46655/federgi.842989

Öz

Bu çalışmada, Mehmet Eroğlu’nun kaleme aldığı “Kusma Kulübü” romanı, Türkiye Edebiyatı’nda 12
Eylül sonrası solun yenilgisi ile ortaya çıkan darbe dönemi edebiyatının bir örneği olarak
incelenecektir. Bir 12 Eylül romanı olarak Kusma Kulübü’nün erkekliğin sorgulanması ve yeniden
kurulması bağlamında değerlendirilmesi çalışmanın ana amacıdır. 12 Eylül romanlarında yer alan iç
sorgulamalar, psikolojik buhranlar ve bireysel kimlik konularının öne çıkışı toplumsal cinsiyet
ilişkilerinin kurguda edindiği rolle birleştiğinde bu romanlar erkekliğin inşası bağlamında okunmaya
müsait anlatılar halini almaktadır. Söz konusu romanda, toplumun kaybedenleri arasında olan
başkarakter Umut’un özgüven edinme, bağımsızlaşma ve güçlenme alanı olarak metindeki toplumsal
cinsiyet ilişkileri değerlendirilecektir. Bu doğrultuda melez erkeklik biçimleri de tartışmaya
açılacaktır. Romanda melez erkeklik biçiminin inşası ve diğer erkeklik biçimleriyle ilişkisi
irdelenecektir. Başkarakterin erkekliğini ilişkilendiği kadınlar aracılığıyla yeniden inşa ederek
güçlendiğine dair romanın farklı bir okuması yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Edebiyatı, Erkeklik, Roman, Toplumsal Cinsiyet, 12 Eylül Edebiyatı

Kaynakça

• Alver, Ahmet. (2012) The Politics of Memory in Turkish Literature: Aesthetics and Narrative in the March 12th Novels, Saarbrücken, Germany: Lambert.
• Alver, Ahmet. (2013) “Türk Edebiyatında Unutulan Sesler: 12 Eylül 1980 Askeri Darbe Sonrası Türkiye’de Yazılan ‘Hapishane Edebiyatı’na Analitik Bakış”, Turkish Studies, Volume 8-9, ss. 603-618.
• Akınhay, Osman. (2007) “Şükrü Argın’la Söyleşi: Edebiyat 12 Eylül’ü Kalben Destekledi”, Mesele 9. Online http://www.birikimdergisi.com/guncel/sukru-argin-ile-soylesi-edebiyat-12-eylulu-kalben-destekledi Erişim Tarihi: 20.09. 2016.
• Anderson, Eric. (2009). Inclusive Masculinity. New York: Routledge. Atay, Tayfun. (2004) “Erkeklik En Çok Erkeği Ezer!”, Toplum ve Bilim Dergisi 101, ss. 11-30.
• Aytaç, Gürsel. (1999) Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Ankara: Gündoğan Yayınları. Balık, Macit. (2009) “Türk Romanında 12 Eylül Darbesi”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4, (1) II, ss. 2373- 2411.
• Belge, Murat (1998) “12 Mart Romanları”, Edebiyat Üzerine Yazılar, İstanbul: İletişim, ss. 114-135.
• Bozok, Mehmet. (2019) “Raewyn Connell ve Erkeklik Çalışmalarının Köşe Taşı Çalışması Olarak Erkeklikler”, ViraVerita E-Journal: Interdisciplinary Encounters 9, ss. 199-205.
• Cengiz, Kurtuluş, Tol, Uğraş Ulaş, Küçükural Önder. (2004) “Hegemonik Erkekliğin Peşinden”, Toplum ve Bilim Dergisi 101, ss. 50-70.
• Coles, Tony (2008) “Finding Space in the Field of Masculinity: Lived Experiences of Men’s Masculinities”, Journal of Sociology 44 (3), ss. 233–248.
• Connell, R. W. (1998) [1987] Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Connell, R. W. (1995) Masculinities, University of California Press.
• Connell, R. W. Messerschmidt, J. (2005) “Rethinking the Concept of Masculinity”, Gender and Society 19 (6), ss. 829-859.
• Demetriou, Demetrakis. (2001) “Connell’s Concept of Hegemonic Masculinity: A Critique.” Theory and Society 30 (3), ss. 337–61.
• Demir, Fethi (2010) “Yüz: 1981 ve Sevgili Arsız Ölüm Romanları Bağlamında 12 Eylül Sonrası Gerçekçi Romana Bir Bakış”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25, ss. 1-14.
• Demir, Fethi (2006) “Mehmet Eroğlu'nun Romanlarında Tutunamayan Kahramanlar” Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
• Dinçer, Yeşim. (2011) 12 Eylül Romanında İşkence, İstanbul: Yazındergi Yayınevi.
• Eroğlu, Mehmet. (2004) Kusma Kulübü, İstanbul: Agora Yayınevi.
• Günay-Erkol, Çimen. (2016) Askerî Darbeler ve Tanıklık Romanları, K24, https://t24.com.tr/k24/yazi/darbe-vetaniklik, 811 Erişim Tarihi: 05.09.2020.
• Günay-Erkol, Çimen. (2019) Yaralı Erkeklikler: 12 Mart Romanlarında Yalnızlık, Yabancılaşma ve Öfke, Ankara: Ayizi Kitap.
• Gürbilek, Nurdan. (2007) Vitrinde Yaşamak, İstanbul: Metis.
• Kahraman, Hasan Bülent. (2007) “Romanın Etiği: Yazmak ya da Susmak,” Mesele 9, ss. 18-24.
• Kimmel, M. S. (2013). Homofobi Olarak Erkeklik: Toplumsal Cinsiyet Kimliğinin İnşasında Korku, Utanç ve Sessizlik. Mehmet Bozok (Çev.), Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 5(2), ss. 92-107.
• Messercchmidt, James W. (2019). Hegemonik Erkeklik: Formülasyon, Yeniden Formülasyon ve Genişleme, editör Çimen Günay Erkol, Nurseli Yeşim Sünbüloğlu, çevirenler Eleştirel Erkeklik İncelemeleri İnisiyatifi Selin Akyüz vd. İstanbul: Özyeğin Üniversitesi Yayınları.
• Moran, Berna. (2004) Türk Romanına Eleştirel Bakış III, İstanbul: İletişim.
• Naci, Fethi. (1990) 100 Soru Türk Edebiyatı: Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme, İstanbul: Gerçek. Özbay, Cenk. (2012) “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak”, Doğu Batı, 63, ss. 185-204.
• Polat, Nurhak. (2008) “Cinsiyet ve Mekân: Erkek Kahveleri”, Toplum ve Bilim 112, ss. 147-157.
• Sadıkoğlu, Tülin. (2010) Dilsiz Yara: Feride Çiçekoğlu’nun Yapıtlarında İşkence ve Travma, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Sancar, Serpil. (2013) Erkeklik: İmkansız İktidar, İstanbul: Metis.
• Savran, Sungur (1992) Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri, İstanbul: Kardelen Yayınları.
• Sayan, Cemal. (1996) “1980 Sonrası Cezaevi Romanları”, http://www.huseyinsimsek. com/tr/yazilar/article/6/1980-sonrasi-cezaeviromanlari.html
• Sevim, Emine. (2019) “Toplumsal Cinsiyet Bilinçli/Pro-feminist Erkeklerin Kadınlarla İlişkilenme Biçimlerinin Eleştirisi”, İstanbul Arel Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Türkeş, A. Ömer. (2000) “Romanda 12 Mart Suretleri ve ’68 Kuşağı”, Birikim Dergisi 132, ss. 80-85