Çok Uzak, Fazla Yakın: Otoriter Siyasetin Kadınlarla Yakınlaşması

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 39 - 71, 27.02.2025

Gülçin Özge Tan

Öz

Otoriter siyasetin yükselen trendi olan sağ popülist rejimler ve aşırı sağ, tüm ideolojiler gibi
cinsiyetlendirilmiştir ve cinsiyetçidir. Ancak gerek neoliberalizmin zorunlulukları gerekse de
otoriterleşmenin yeni versiyonunun demokrasi ile kurduğu girift ilişki, bu rejimlerin kadınlarla
kurduğu ilişkiyi baskı/zor ile sınırlamaz ve kadınlarla yakınlaşır. Yakınlaşmanın temelini kadın
haklarını araçsallaştırmakta bulan otoriter rejimler, kadınlara özellikle yönetimlerinin ilk
yıllarında belirli haklar tanır. Bu, otoriter siyasetin kadınlarla kurduğu yakınlığın ilk boyutudur.
İkinci boyut, bu siyasetin içinde yer alan ve sisteme entegre olmuş kadınlarla ilgilidir. Yeni
otoriterlikler, birçok kadını örgütlenmesinin içine alır; hatta çok sayıda kadın, bu siyasi
yapılanmalara liderlik eder. Otoriter siyasetin kadın haklarıyla kurduğu diğer yakınlaşma, aşırı
sağın ırkçı ve İslamofobik siyasasıyla kadınların haklarında kayıp yaşanacağına dair algı
üretmesinden doğar. Kimi feministlerin de destek verdiği bu yakınlaşma, literatürde
femonasyonalizm olarak adlandırılmaktadır. Bu makaleyle hedeflenen, günümüz otoriter
siyasetinin kadınlarla kurduğu ilişkilerin ve yakınlıkların farklı boyutlarına dikkat çekmek ve
cinsiyetçiliğin sadece anti-demokratik yollarla kurulmadığını vurgulamaktır.

Anahtar Kelimeler

Otoriter rejimler, Popülizm, Aşırı sağ, Kadın hakları, Femonasyonalizm

Kaynakça

• Altundağ, M. Y. (2022) Avrupa’da aşırı sağın kadın liderleri: Aşırı sağ, neden kadın siyasetiyle birleşiyor? [online] Erişim Adresi: https://www.politikyol.com/avrupada-asirisagin-kadin-liderleri-asiri-sag-neden-kadin-siyasetiyle-birlesiyor# (Erişim Tarihi: 29 Haziran 2024).
• Anderson, B. (2015) Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İ. Savaşır. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bello, W. (2019) Counterrevolution: The Global Rise of the Far Right. Warwickshire: Fernwood Publishing.
• Berlant, L. (1997) The Queen of America Goes to Washington City: Essays on Sex and Citizenship. Durham ve Londra: Duke University Press.
• Blee, K. M. (2017) Becoming a racist: Women in Contemporary Ku Klux Klan and neo-Nazi Groups. Mudde, C. haz. The Populist Radical Right içinde. Oxon: Routledge.
• Callinicos, A. (2024) Yeni Felaket Çağı. Çev. O. Orhangazi. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Conceição, P. (2024) Human Development Report 2023/2024, New York: Human Rights Development Programme.
• Donno, D. & Kreft, A. K. (2019) Authoritarian Institutions and Women's Rights. Comporative Political Studies, 52(5): 720-753.
• Esen, B. & Gümüşçü, Ş. (2016) Rising Competitive Authoritarianism in Turkey. Third World Quarterly, 37(9): 1581-1606.
• Farris, S. (2017) In the Name of Women’s Rights: The Rise of Femonationalism. Durham: Duke University Press.
• Finchelstein, F. (2019) Faşizmden Popülizme. Çev. A. Karatay. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gago, V. (2020) Feminist International: How to Change. Londra ve New York: Verso.
• Graff, A. & Korolczuk, E. (2022) Anti- Gender Politics in the Populist Moment. Londra: Routledge.
• Heinrich Böll Foundation (2015) Anti-Gender Movements on the Rise? Strategising for Gender Equality and in Central and Eastern Europe. Großbeeren: Druckerei Arnold.
• Kandiyoti, D. (1988) Bargaining with Patriarchy. Gender and Society, 2(3): 274-290.
• Kovats, E. & Poim, M. (2015) Gender as Symbolic Glue: The Position and Role of Conservative and Far Right Parties in the Anti-Gender Mobilizations in Europe. FEPS.
• Kuhar, R. ve Paternotte, D. (2017) Anti-Gender Campaigns in Europe. Londra: Print Book.
• Levistky, S. & Way, L. (2010) Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes After the Cold War. Cambridge: Cambridge University Press.
• Linders, N., Dudink, S. & Spierings, N. haz. (2022) Masculinity and Sexuality in Populist Radical Right Leadership. Politics & Gender, 19(3): 1-22.
• Linz, J. J. (1964) An Authoritarian Regime: the Case of Spain. Allardt, E. & Littunen, Y. haz. Cleavages, Ideologies and Party Systems: Contributions to Comparative Political Sociology içinde. Helsinki: Westermarck Society, 291-341.
• Linz, J. J. (2012) Totaliter ve Otoriter Rejimler. Çev. E. Özbudun. Ankara: Liberte Yayınları.
• Lorch, J. & Bunk, B. (2016) Gender Politics, Authoritarian Regime Resilience, and the Role of Civil Society in Algeria and Mozambique. Hamburg: German Institute for Global and Area Studies (GIGA).
• Mason, T. W. (1996) Nazism, Fascism and The Working Class. New York: Cambridge University Press.
• Moffitt, B. (2020) Popülizmin Küresel Yükselişi: Performans, Siyasi Üslup ve Temsil. Çev. O. Özgür. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mudde, C. (2007) Populist Radical Right Parties in Europe. New York: Cambridge University Press.
• Mudde, C. (2022) Günümüzde Aşırı Sağ. Çev. S. E. Türközü. Ankara: Nika Yayınevi.
• Mudde, C. & Kaltwasser, C. R. (2019) Popülizm: Kısa Bir Giriş. Çev. S. E. Türközü. Ankara: Nika Yayınevi.
• Orr, J. (2019) Women and the Far Right. [online] Erişim Adresi: https://isj.org.uk/women-and-the-far-right/#footnote-10080-11 (Erişim Tarihi: 11 Kasım 2024).
• Przeworski, A. (2019) A Conceptual History of Political Regimes: Democracy, Dictatorship, and Authoritarianism. Wiatr, J. J. haz. New Authoritarianism: Challenges to Democracy in the 21st Century içinde. Opladen: Verlag Barbara Budrich.
• Saigol, R. (2000) Militarizasyon, Ulus ve Toplumsal Cinsiyet: Şiddetli Çatışma Alanları Olarak Kadın Bedenleri. Altınay, A. G. haz. Vatan, Millet, Kadınlar içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sarı, İ.E., Orhan, C. & Çolakoğlu, A.C. (2024) Avrupa Aşırı Sağının Yeni Çehresi: AB ve Ötesinde Göç Karşıtlığının Aracı Olarak Femo-Milliyetçilik. Fe Dergi, 1: 121-156.
• Tan, G. Ö. (2023) Türkiye'de Sağ Popülizmin Cinsiyeti. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tripp, A. M. (2013) Political Systems and Gender. Waylen, G. vd. haz. The Oxford Handbook of Gender and Politics içinde. Oxford: OUP: 514-535.
• Tripp, A. M. (2019) Seeking Legitimacy: Why Arab Autocracies Adopt Women's Rights. Cambridge: Cambridge University Press.
• Wiatr, J. J. (2019) New Authoritarianism: Challenges to Democracy in The 21st Century. Opladen: Verlag Barbara Budrich.
• Yuval-Davis, N. (1980) The Bearers of the Collective: Women and Religious Legislation in Israel. Feminist Review, 4(1): 15-27.
• Yuval-Davis, N. (2020) Cinsiyet ve Millet. Çev. A. Bektaş. İstanbul: İletişim Yayınları