İktisadın Hukuka Tercümesi:Türkiye’de Kamulaştırmanın DeğişenAnlamı

Year 2016, Issue: 612, 63 - 71, 01.02.2016

Çağrı Çarıkçı

Abstract

Türkiye’de kamulaştırma uygulamaları, güncel kamu politikaları içerisindeki en yakıcı sorunlardan biridir. Son dönemlerde büyük ölçekli kamu yatırım projeleri denildiğinde akla gelen kentsel dönüşüm projeleri, ulaşım projeleri, enerji yatırım projeleri gibi kamu yatırımlarında bir idari işlem olarak kamulaştırma kritik önem taşımaktadır. Kamulaştırma kavramı kamu maliyesi teorisi içerisinde taşıdığı anlamıyla özel mülkiyete devlet gücüyle el konması, özel mülkiyetin devlet mülkiyeti içerisine dahil edilmesi demektir. Ancak Dünyada ve Türkiye’de son dönem uygulamalarıyla Kamulaştırma, basit bir mülkiyet transferinden çok taşıdığı anlamlar açısından değişime uğramıştır. Kamulaştırma uygulamalarının arka planında yer alan Kamu Yararı kavramının da uğradığı dönüşüm itibariyle sorgulanması gerekir. Diğer taraftan özelleştirme, devletleştirme ve millileştirme gibi devletin müdahale aracı olan bu eylem uğradığı tarihsel dönüşüm itibarıyla da önemlidir. Bu makale kapsamında Türkiye’deki son dönem kamulaştırma uygulamalarının incelenmesi için sorunun hukuki ve iktisadi yönlerinin değerlendirildiği analiz çerçevesi araştırılacaktır.

Keywords

Kamu Yararı, Kamulaştırma, Acele Kamulaştırma, Yatırım Projeleri

Translating Political Economy to Law: Changing Meanings of Expropriatons in Turkey

Abstract

The practices of expropriation are one of the most burning problems within the current public policies in Turkey. Expropriation as an administrative operation in public investments such as urban transformation projects, transportation projects, power investment projects that recently come to mind when large scaled public investment projects are mentioned bear critical importance. Expropriation as in public finance theory means the state appropriating private ownership; private ownership being included in state ownership. However, with its recent practices in the world and in Turkey, expropriation has shifted in meaning away from a simple transfer of ownership. The concept of public benefit that falls into the background of expropriation practices should also be questioned in respect of the change it underwent. On the other hand, this act that is a means of the state’s intervention such as privatization, socialization and nationalization is also important due to the historical transformation it underwent. This article will research the analytical framework where the legal and economic aspects of the problem are evaluated in order that Turkey’s recent practices of expropriation are examined.

Keywords

Public Benefit, Expropriation, Urgent Expropriation, Investment Projects

References

• AKILLIOĞLU Tekin; (1991), “Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, (24) 2, ss.3-15.
• ATİYAS, İzak ve Burak ÖDER; (2008), Türkiye'de Özelleştirmenin. Hukuk ve Ekonomisi, Tepav, Ankara
• BACKHAUS, Jürgen G and Richard E. WAGNER (2014), “The Continental Tradition in the Theory of Public Finance: An Exercise in Mapping and Recovery”, https://www.yumpu.com/en/ document/view/17867828/recovering-a-continental-traditionin-the-theory- of-public-finance, (1-38), 30.01.2016.
• BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER; (2008), 2008 Kavşağında Türkiye, Siyaset, İktisat ve Toplum, Yordam Kitap, İstanbul. DİK, Esra; (2006), “ Kamu Yararı”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• DOĞANAY, Ümit; (1974), “Toplum ve Kamu Yararı Kavramları”, Mimarlık Dergisi, Ankara 1974.
• ERCAN, Metin R. and Ziya ÖNİŞ; (2001), Turkish Privatization: Institutions and Dilemmas, Turkish Studies, 2 (1), pp.109-134.
• FALAY, Nihat; (2014), “Kamusal Alanın Oluşumu, Dönüşümü ve İktisadi Boyut”, Journal of Life Economics, 2, ss.51-70.
• FOUCAULT, Michel; (2010), The Birth of Biopolitics: Lectures at the College de France 1978-1979, Palgrave Macmillan, New York.
• GOLDSCHEID, Rudolf; (1967), “A Sociological Approach to Problems of Public Finance”, R. Musgrave and A. Peacock (Ed.), Classics in The Theory of Public Finance, New York, Macmillan.
• HABERMAS, Jürgen; (2012), Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, Çev. Mithat Sancar ve Tanıl Bora, İletişim Yayınları, İstanbul. KARASU, Koray; (2004), “Kamu Yönetimi Disiplininin Kökenine İlişkin Bir Not”
• KAYFOR II, Hacettepe Üniversitesi, İİBF Kamu Yönetimi Bölümü, Ankara. KARASU, Koray; (2009), “Yeni ‘Kamusal’ Örgütler: Kamu Yararı Şirketleri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64 (3), ss.117-147.
• KAYA, Alp Yücel; (2011), “Neo-liberal mülkiyet ya da ‘acele kamulaştırma’ nedir?”, Toplum ve Bilim, 122, ss.194-235.
• KAYA, Alp Yücel; (2014), “Piyasanın Görünmez Eli”, Kamfplatz, 2(5), ss.13-45.
• TAN, Turgut; (1995), “İdarede Yeni Ussallık Arayışları ve Hukuk,” Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyumu, C.2, TODAİE Yayınları, Ankara, ss.175–183.
• SARAÇ, Osman; (2002), “Kamu Yararı Kavramı”, Maliye Dergisi, 139, ss.1-11.
• SOMEL, Ali; (2010), “Kamulaştırmanın değişimi özelleştirmedevletleştirme ikiliğinde nereye düşüyor?”, Toprak Mülkiyeti Sempozyumu Bildirileri, Memleket Yayınları, Ankara, ss. 98- 114.
• SOMEL, Ali; (2012), “Kamulaştırmanın dönüşümü: Özel yarar için kamulaştırmanın gelişimi ve Türkiye’de kamu politikasına yansımaları”, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara.
• TOKER, Çiğdem; (2014), “Altı buçuk aylık bilanço: 165 Acele Kamulaştırma Kararı”, Cumhuriyet, 16 Temmuz 2014.
• ZABCI, Filiz; (2011), “Kamu Yararı Üzerine bir Değerlendirme”, Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I, der. Yalçın Bürkev vd., Nota Bene Yayınları, Ankara ss.253-273