DIŞ TİCARET AÇIĞININ İTİCİ GÜCÜ, İTHAL GİRDİ BAĞIMLILIĞI: GİRDİ-ÇIKTI ANALİZİ

Year 2023, Volume: 7 Issue: 1, 165 - 193, 19.06.2023

Esra Altuntaş

Abstract

Türkiye’de 2000-2001 ekonomik krizlerinden sonra yapılan ekonomik reformlar ve uygulamaya konulan ekonomi politikaları ile Türkiye ekonomisinin dış rekabet gücünü görünürde arttığı görülmüştür. Fakat sermaye, yatırım, hammadde ve teknoloji düzeyi gibi eksiklikler nedeniyle ihtiyaç duyduğu malları yurt dışı alımına yani ithalata yönelmesi ve bunun sürekli hale gelmesi dış girdi bağımlılığını artırmıştır. Bu nedenle hangi sektörlerin daha fazla ithal girdiye bağımlı olduğunu araştırıp bulmak amacıyla konu seçimi yapılmıştır. Bu sektörlerin tespit edilmesi halinde ileride uygulanacak ekonomik politikalara yön verebileceği düşünülmüştür. Çalışmada, Türkiye’nin 2000-2018 yılları arası imalat sanayinin ithal girdiye olan, doğrudan ve dolaylı ithal girdi bağımlılığını OECD veri tabanından alınan girdi-çıktı tabloları kullanılarak hesaplanmıştır. Analiz sonucu elde edilen verilere göre 2000-2018 yılları arası ithal girdi mallara olan bağımlılığın en düşük olduğu sektörün, yiyecek, içecek ve tütün sektörlerinin olduğu tespit edilmiştir. Diğer sektörlere göre en fazla ithal girdiye ihtiyaç duyduğu ve en fazla bağımlı olduğu sektörün ise rafine petrol ve petrol ürünleri sektörü olduğu sonucuna varılmıştır. Türkiye’nin imalat sanayisi için önemli girdilerden biri olan rafine petrol ve petrol ürünleri sektörü, teknolojinin gelişimiyle bu sektöre olan talep gün geçtikçe artmıştır. Fakat artan talebi ülke kaynaklarıyla karşılanması mümkün olmadığından bu sektörlerin ithalatının artması, bağımlılığını artırmaktadır.

Keywords

Dış Ticaret Açığı, Girdi-Çıktı Analizi, İmalat Sanayi, İhracat, İthalat, İthal Girdi Bağımlılığı

References

• AKKAYA, Y. ve GÜRKAYNAK, R.S. (2012). “Cari İşlemler Açığı Bütçe Dengesi, Finansal İstikrar ve Para Politikası: Sıkıcı Bir Bölüm Üzerine Düşünceler”, İktisat İşletme ve Finans, 27(315):93-119.
• AYAS, N. (2017). “Import Dependency of Sectors and Major Determinants: An Input Output Analysis”, European Journal of Sustainable Development Research, Volume 2, Issue 1, pp. 1-16 2 (1), 1-16.
• AYDIN, A. (2021). “Türkiye Ekonomisinde İthal Girdi Bağımlılığının Analizi”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, C: 12 S: 2.
• BOSTAN, F. ve KARADAĞ, M. (2022). “Türk İmalat Sanayinin genel görünümü ve Seçilmiş Ülkelerle karşılaştırılması”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt-Sayı: 15(2) ss: 311–327.
• COMMONS, J.R. (1934). “Institutional economics”. The Macmillan Company, New York, pp 317–348. DAĞISTAN, N. (2019). “Türkiye'nin dış ticaretindeki dikey uzmanlaşmanın girdi-çıktı modeli ile analizi”, Fiscaoeconomia, Vol.3(2) 1-20.
• KONAK, A. (2018). “Türkiye’de Cari İşlemler Açığın Nedenleri ve Cari İşlemler Açığı-Dış Ticaret Açığı İlişkisi”. Econder International Academic Journal, Cilt / Vol : 2, Sayı/Issue: 2.
• KORKMAZ, S. ve BAYIR, M. (2015). “Döviz Kuru Dalgalanmalarının Yurtiçi Fiyatlarına Etkisi” Niğde Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt-Sayı: 8 (4) ss:69-85 ISSN: 2148-5801 e-ISSN 1308-4216.
• KÜÇÜK, Özlem. (2019). “Dünya Bankası ve İktisadi Büyüme Formülü: Yabancı Sermayenin Harekete Geçirilmesi”. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, ISSN: 2587-2621, Volume 3 Issue 3.
• LEONTİEF, W.W. (1936) “Quantitati and Input-Output Relations in the Economic System of the United States”, Review of Economics and Statistics,18 (3), 105-125.
• LEONTİEF, W. (1949). “Structural Matrices of National Economies Econometrica”,17, 273-282.
• LEONTİEF, W. (1986). “Input-Output Economics”, New York: Oxford University Press.
• OECD. Stad. (2018). Input-Output Tables (IOTs). Erişim Adresi: https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=IOTSI4_2018. Erişim Tarihi: 23.11.2021.
• ÖZEL, H.A. ve AZİZ, H. (2018). “Küreselleşme Sürecinde Türkiye’nin Dış Ticaretinde Meydana Gelen Politika Değişimleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Burdur, 2018, Cilt:8, Say:2.
• TEMİZ, D. (2009). “Gümrük Birliği İle Birlikte Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yapısal Değişimler Oldu mu?” Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 8(1), 115-138.
• TÜİK. (2022). Dış Ticaret İstatistikleri Toplam İhracat İthalat. Erişim Adresi https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul, Erişim Tarihi: 08.08.2022.
• ÜNAL, E. (2016a) “Turkey’s Current Account Deficit Problem and Integration into the Economic and Monerary Union of the European Union” Referred Article, The Kyoto Economic Review, 86(1-2), pp. 1-9.
• ÜNAL, E. (2016b). “A Comparative Analysis of Export Growth in Turkey and China Thtough Macroeconomic and Institutional Factors”, Evolutionary and Institutional Economics Review, 13 (1), 57-91.
• ÜNAL, E. (2017). “Turkey’s Current Account Deficit Problem and Integration into the Economic and Monetary Union of The European Union”, Kyoto Economic Review, 86 (1-2),1-49.
• ÜNAL, E. (2018). “An Institutional Approach and Input-Output Analysis for Explaining the Transformation of the Turkish Economy”, Journal of Economic Structures, 7(3), 1-38.
• ÜNAL, E. (2020). “Industrial Growth Models By Input-Output Analysis and an Institutional Approach to the Automotive Industry in China and Turkey”, Evolutionary and Institutional Economics Review, DOI:10. 107/S 40844-020-00167-0.
• ÜNAL, E. (2021). “Economic Populism and Institutional Changes in Wage- Labor Relations”, Evolutionary and Institutional Economics Review, 407-433.
• YÜKSELER, Z. ve TÜRKAN, E. (2006). “Türkiye’nin üretim ve dış ticaret yapısında dönüşüm: küresel yönelimler ve yansımalar”, Ekonomik Araştırma Formu Çalışma Raporları, TÜSİAD:Koç Üniversitesi.