ÇİN’İN ULUSLARARASI İNSANİ MÜDAHALE ANLAYIŞI: DARFUR ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 61 - 80, 30.06.2025

Neslihan Topcu Alparslan

https://doi.org/10.61524/fuuiibfdergi.1644993

Abstract

İkinci Dünya Savaşı sonrasında birçok ülkenin bağımsızlıklarını ilan ederek devlet vasfı kazanması, ekonomik zorlukların artması, kıtlık, baskıcı hükümetler ve benzeri sorunlarla beraber insan hakları ihlâlleri çoğalmıştır. Dünyanın çeşitli bölgelerinde devletlerin halkını koruyamaması veya bizzat halkının haklarına saldırması, uluslararası toplumun bu konuya müdahil olmasını gerektirmiştir. Bu kapsamda özellikle Birleşmiş Milletler, insani müdahaleye yönelik çalışmalar yürütmekte ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyeleri, insani müdahalenin olması veya olmaması noktasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışma ise Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyelerinden biri olan Çin’in insani müdahaleye yönelik tutumunu incelemektedir. Bu bağlamda, çalışmanın temel sorusu, örnek olay olarak seçilen Darfur sorunu öncesinde ve sonrasında Çin’in insani müdahaleye ilişkin yaklaşımının nasıl bir değişim gösterdiğidir.

Keywords

İnsani Müdahale, Çin, Sudan

China’s Understanding of International Humanitarian Intervention: A Case Study of Darfur

Abstract

After the Second World War, many countries attained statehood through the declaration of independence, increased economic difficulties, famine, authoritarian governments, etc. and due to these issues, human rights violations have increased. States in various parts of the world not to protect their citizens or to attack their citizens’ rights has required the international community to get involved in this issue. In this context, the United Nations carries out a work on humanitarian intervention, and the members of the United Nations Security Council play an important role in the presence or absence of humanitarian intervention. This paper examines the attitude of China towards humanitarian intervention as a member of the United Nations Security Council. This study seeks to address the question of what the Darfur issue changed in China’s understanding of humanitarian intervention, by examining the period before and after the crisis.

Keywords

Humanitarian Intervention, China, Sudan

References

• Adenauer, N. L. (2005). Crisis in Darfur – The Forgotten Genocide. Washington: Kausa Office.
• Agubamah, E. (2014). The Darfur and China’s African Policy. International Journal of Humanities and Social Science, 4 (11), 225-230.
• Ahmed, G. K. (2010). The Chinese Stance on the Darfur Conflict. South African Institute of International Affairs Occasional Paper, (67), 1-27.
• Arı, A. (2016). Realizm ve Neorealizm (Gerçekçilik ve Yeni Gerçekçilik). T. Arı ve E. Toprak (Ed.), Uluslararası İlişkiler Kuramları 1 içinde (ss. 2 – 23) (Dördüncü Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Arpa, E. (2011). Sudan ve Darfur Sorunu. Avrasya Etüdleri, 40 (2), 97-122.
• Arslan, İ. (2018). Bir Ülke-Bir Kıta İlişkileri: Çin-Afrika Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16 (31), 125-142.
• Barber, L. (2014). Chinese Foreign Policy in the ‘Going Out’ Era: Confronting Challenges and ‘Adaptive Learning’ in the Case of China-Sudan and South Sudan Relations. PhD Thesis. London: The London School of Economics and Political Science.
• Barna, W. (2012). U.S. Military Intervention for Humanitarian Purposes: Exception to Policy or an Emerging Norm?. Master Thesis. New York: Hofstra University.
• Bayatı, H. A. A. (2016). Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale ve Irak Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayram, M. (2014). Yerel ve Küresel Boyutlarıyla Darfur Sorunu. İ. Ermağan (Ed.), Dünya Siyasetinde Afrika 1 içinde (ss. 175-200). Ankara: Nobel Kitap Yayıncılık.
• Bayram, M. (2016). Sudan’ın Etnopolitik Sorunlarını Besleyen Faktörlerin Tarihsel Bir Analizi. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16, 197‐224.
• Bilgin, H. (2010). Stratejik Çin. Ankara: USAK Yayınları.
• Birleşmiş Milletler Antlaşması. (1945). https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/2212020141836bm_01.pdf (Erişim Tarihi: 12.11.2024).
• Bodetti, A. (2019). How China Came to Dominate South Sudan’s Oil. The Diplomat. https://thediplomat.com/2019/02/how-china-came-to-dominate-south-sudans-oil/ (Erişim Tarihi: 27.11.2024).
• BP. (2020). Statistical Review of World Energy Report. (69th Edition).
• Budabin, A. (2009). Genocide Olympics: The Campaign to Pressure China over The Darfur Conflict. CEU Political Science Journal, 4, 520-565.
• Burkadze, K. (2015). Humanitarian Intervention and International Law. Journal of Social Sciences. 4 (2), 5-10.
• Central Bank of Sudan. (2018). 58th Annual Report. https://cbos.gov.sd/sites/default/files/CBOS%20-%2058th%20Annual%20Report%202018.pdf (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
• Chesterman, S. (2002). Legality Versus Legitimacy: Humanitarian Intervention, the Security Council, and the Rule of Law. Security Dialogue, 33 (3), 293-307
• China Embassy. (2014). Çin “Barış İçinde Bir Arada Yaşama” İlkelerinin Koruyucusu. http://tr.china-embassy.org/tur/xwdt/t1160296.htm (Erişim Tarihi: 27.11.2024).
• CRITurk. (2018). Çin–Afrika Savunma ve Güvenlik Forumu Pekin’de Açılıyor. https://avim.org.tr/tr/Bulten/CIN-AFRIKA-SAVUNMA-VE-GUVENLIK-FORUMU-PEKIN-DE-ACILIYOR (Erişim Tarihi: 24.12.2024).
• Çetin, H. (2001). Liberalizmin Temel İlkeleri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (1), 219-237.
• Dağlı, O. (2018). Afrika’da Çin’in Yükselişi ve Stratejik Hedefleri. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/afrikada-cin-in-yukselisi-ve-stratejik-hedefleri/1240987 (Erişim Tarihi: 03.11.2024).
• Demirel, N. (2013). Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale ve Hukuki Meşruiyet Sorunu. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi, 1, 152-172.
• Devlen, B. & Özdamar, Ö. (2010). Uluslararası İlişkilerde İngiliz Okulu Kuramı: Kökenleri, Kavramları ve Tartışmaları. Uluslararası İlişkiler, 7 (25), 43-68. Dijk, M. P. (2009). The Political Impact of the Chinese in Sudan, M. P. Dijk (Ed.), The New Presence of China in Africa (pp. 141-156). Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Dixon, S. (2013). Humanitarian Intervention: A Novel Constructivist Analysis of Norms and Behaviour. Journal of Politics & International Studies, 9, 126-172.
• Doğan, N. (2014). Birleşmiş Milletler ve Meşru Güç Kullanımı. N. Doğan, C. Çakmak ve H. K. Aslan (Ed.), Birleşmiş Milletler: BM Sistemi ve Reformu içinde (ss. 55-80). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• EİA. (2024). Country Analysis Brief: Sudan and South Sudan. https://www.eia.gov/international/content/analysis/countries_long/Sudan_and_South_Sudan/pdf/Sudans%20CAB%20FY2024.pdf (Erişim Tarihi: 18.01.2025).
• Ermağan, İ. & Üstünal, E. (2014). Çin’in Orta Doğu Politikaları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 19-39.
• Fautre, W. (2009). EU Arms Embargo Against China and Human Rights. EU Observer. https://euobserver.com/opinion/28313 (Erişim Tarihi: 03.12.2024).
• Foot, R. (2017). China and the International Human Protection Regime: Beliefs, Power and Status in a Changing Normative Order. Kokusai Mondai, (661), 1-11.
• Francis, C.; Madasamy, P.; Sokkary, S. & You, S. (2012). China and the Sudan-South Sudan Oil Fee Impasse Implications of Chinese Foreign Aid, Diplomacy, and Military Relations. PubPol 716: Introduction to Chinese Policy.
• Gegout, C. & Suziki, S. (2020). China, Responsibility to Protect, and the Case of Syria from Sovereignty Protection to Pragmatism. Global Governance, 26, 379-402.
• Greenwood, C. (2002). Humanitarian Intervention: the Case of Kosovo. Finnish Yearbook of International Law (pp.141-175). Helsinki: Kluwer Law.
• Grieger, G. & Claros, E. (2019). China’s Growing Role as a Security Actor in Africa. European Parliamentary Research Service, 1-12.
• Güner, N. Ö. (2015). İnsani Müdahalenin Hukuka Uygunluğu Sorunu. İzmir Barosu Dergisi, 80 (3), 69-100.
• Gürkaynak, M. & Yalçıner, S. (2009). Uluslararası Politikada Karşılıklı Bağımlılık ve Küreselleşme Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası İlişkiler, 6 (23), 73-92
• Haberstam, M. (1995). The legality of Humanitarian Intervention. Cardozo Journal of International and Comparative Law. 3 (1), 1-8.
• Hartung, W. D. (2008). Deadly Traffic: China’s Arms Trade with The Sudan. Arms and Security Initıative Policy Brief.
• Hayes, J. P. (2019). The Opium Wars in China. Canada: Asia Pacific Foundation of Canada.
• Huang, C. H. (2007). U.S.-China Relations and Darfur. Fordham International Law Journal, 31 (4), 827-842.
• Hui, L. (2015). Sino-Sudan Relation: Mutually Beneficial or Neocolonialism. African Journal of Political Science and International Relations, 9 (10), 372-378.
• Human Right Watch. (2006). Sudan: Imperatives for Immediate Change The African Union Mission in Sudan. https://www.hrw.org/report/2006/01/19/sudan-imperatives-immediate-change/african-union-mission-sudan (Erişim Tarihi: 01.12.2024).
• Kavaş, A. (2008). Çin-ABD Rekabetinde Çözümsüzlüğe Sürüklenen Bir Mesele: Darfur. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 12, 4-12.
• Keith, A. (2007). The African Union in Darfur: An African Solution to a Global Problem?. Journal of Public and International Affairs. 18, 149-164.
• Keskin, F. (2009). Darfur: Koruma Yükümlülüğü ve İnsancıl Müdahale Kavramları Çerçevesinde Bir İnceleme. Uluslararası İlişkiler, 6 (21), 67-88.
• Kılıç, F. (2019). Küresel İlişkiler Bağlamında Çin’in Afrika’daki Ekonomi Politiği: Nijerya, Angola, Sudan ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti Örnekleri. International Journal of Politics and Security, 1(1), 71-96.
• Korab – Karpowicz, W. J. (2017). Political Realism in International Relations. E. N. Zalta (Ed.), Stanford Encyclopedia of Philosophy (pp. 1-40). California: Stanford University.
• Korinko, G. N. & Chelang’a, J. K. (2014). China’s Evolving Policy of Intervention in African Conflicts. International Affairs and Global Strategy, 19, 10-16.
• Köksoy, F. (2019). Çin Halk Cumhuriyeti Merkezli Tayvan, Tibet ve Doğu Türkistan Sorununun Amerika–Çin İlişkilerine Yansıması. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 10 (2), 83-103.
• Krebs, H. B. (2014). The ‘Chinese Way’? The Evolution of Chinese Humanitarianism. Humanitarian Policy Group Policy Brief 62, 1-4.
• Kuhrt, N. (2014). Russia, the Responsibility to Protect and Intervention. D. Fiott ve J. Koops (Ed.), The Responsibility to Protect and the Third Pillar (pp. 97-114). London: Palgrave Macmillan.
• Large, D. (2008). Sudan’s Foreign Relations with Asia China and the Politics of ‘Looking East’. ISS Paper 158, 1-20.
• Lebow, R.N. (2010). Classical Realism. T. Dunne, M. Kurki, and S. Smith. (Editors). International Relations Theories Disipline and Diversity (pp. 59 – 75) (Second Edition). UK: Oxford Press.
• Linklater, A. (2010). The English School Conception of International Society: Reflections on Western and non-Western Perspectives. Ritsumeikan Annual Review of International Studies, 9, 1-13.
• Liu, T. & Zhang, H. (2014). Debates in China about the Responsibility to Protect as a Developing International Norm: A General Assessment. Conflict, Security & Development, 14 (4), 403-427.
• Maglad, N. E. A. (2008). Scoping Study on Chinese Relations with Sudan. African Economic Research Consortium, 1-29.
• Miller, B. (2015). The Sources and Effects of Humanitarian Interventions: Realism, Liberalism and the State-to-Nation Balance. https://www.brandeis.edu/ethics/pdfs/internationaljustice/r2p/march%202015%20papers/r2p-miller.pdf (Erişim Tarihi: 01.01.2024).
• Nye, J. S. (1990). Soft Power. Foreign Policy, 20 (80), 153 – 171.
• OEC World. (2022). Sudan. https://oec.world/en/profile/country/sdn (11.02.2025).
• Oğuz, A. (2016). Politics of Humanitarian Intervention in. Master Thesis. Dublin: Trinity College.
• Olimat, M. (2014). China and the Darfur Crisis. Canadian Social Science, 10 (6), 122-132.
• Osondu, A. (2013). Off and On: China’s Principle of Non-Interference in Africa. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4 (3), 225-234.
• Sak, Y. (2015). Uluslararası Hukukta İnsancıl Müdahale ve Libya Örneği: Suriye’de Yaşanan ya da Yaşanacaklar için Dersler. Uluslararası İlişkiler. 11 (44), 121-153.
• Sceats, S. & Breslin, S. (2012). China and the International Human Rights System. London: Chatham House.
• Solomon, S. (2018). Deepening Military Ties Solidify China’s Ambitions in Africa. https://www.voanews.com/east-asia-pacific/deepening-military-ties-solidify-chinas-ambitions-africa (Erişim Tarihi: 26.12.2024).
• Sudan Chinese Embassy. (2019). Everlasting China-Sudan Friendship: Work Together for a Shared Future. https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjb_663304/zwjg_665342/zwbd_665378/t1710620.shtml (Erişim Tarihi: 26.12.2024).
• Sultan, H. E. M. & Sun, D. (2020). Çin’in Sudan ve Güney Sudan'daki Çatışma Çözümüne Katılımı: Bir “Yaratıcı Arabuluculuk” Örneği. BRIQ Journal.
• Sun, X. & Jin, F. (2009). China’s Major Approaches to Solving the Darfur Issue. Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, 3 (3), 29-41.
• Şahin, M. & Şen, O. (2014). Uluslararası İlişkiler Teorileri Temel Kavramlar. Ankara: Kripto Yayınları.
• Tayyar, A. & Çetin, B. (2013). Liberal İktisadi Düşüncede Devlet. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14 (1), 107 – 120.
• Tesón, F. R. (2003). The Liberal Case for Humanitarian Intervention. R. O. Keohane ve J. L. Holzgrefe (Ed.), Humanitarian Intervention: Ethical, Legal and Political Dilemmas (pp. 93-129), New York: Cambridge University Press.
• The Comprehensive Peace Agreement. (2005). https://www.refworld.org/pdfid/5b44ac2b4.pdf (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
• UN News. (2019). Ongoing Insecurity in Darfur, Despite ‘Remarkable Developments’ in Sudan: UN Peacekeeping Chief. https://news.un.org/en/story/2019/10/1049541 (Erişim Tarihi: 02.12.2024).
• UNAMID. (2018). About UNAMID. https://unamid.unmissions.org/about-unamid-0 (Erişim Tarihi: 03.12.2024). United Nations Security Council. (2003). Resolution 1502 (2003). https://undocs.org/S/RES/1502(2003) (Erişim Tarihi: 02.11.2024).
• Viotti, P. R & Kauppi, M. V. (2012). International Relations Theory. (Fifth Edition). USA: Pearson Education Inc.
• Wild, M. (2015). The New Face of Humanitarian Aid and Intervention: China and Its Growing Role in the Realm of African Development. Perceptions, 20 (1), 93-108.
• Yellinek, R. (2019). China and the Sudan Coup. https://besacenter.org/perspectives-papers/china-and-sudan-coup/ (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
• Zhimin, C. (2012). International Responsibility and China’s Foreign Policy. M. Telo (Ed.), State, Globalization and Multilateralism (pp. 195-218) Springer Publisher.
• Zilong, C. (2018). Peace from Outsiders The United States and China in Darfur’s Peace Process. China Quarterly of International Strategic Studies, 4 (1), 123-142.