Description of Women Used in the Context of Antimodernism in the Cartoons of 1924

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 107 - 131, 29.12.2021

Sümeyra Zeynep Şahin

Öz

Women are the basic element of a society and representatives of modernity. The identity
of women formed with the changing new regime has been an indicator of this
transformation. The study focused on the reflection of transformations in women’s
representation in the humor press during the founding of the Republic. The main
humor magazines published in 1924, which are an important step of modernization,
were examined and the Van Dijk method was used to analyze the breaking points in
the transformation of women’s image and these transformation depictions in cartoon
texts. Akbaba, Gelincik, Zümrüdüanka, Güleryüz and Kelebek journals, which formed
the theme of the study and were one of the leading publications of the period, were
examined and common issues and problems were discussed in all of them; cartoons
have been resolved considering the differences in humorous style. At a time when
modernization is transforming for women, it is the aim of the study to make sense of
how these transformations are interpreted by society. Criticizing the development of
society through women and using ground elements over women only shows the image
of society against modernization. While discussing what renewal looks like from
the humorous framework, how the important social and political transformations experienced
with the Republic are reflected in the public opinion in the unique language
of the humor press is included in the research.

Anahtar Kelimeler

Modernization, Women, Humor, Magazine, Cartoon

1924 Yılı Karikatürlerinde Antimodernizm Bağlamında Kullanılan Kadın Tasvirleri

Öz

Kadınlar, bir toplumun temel ögesi ve modernliğin birer temsilcileridir. Değişen
yeni rejimle birlikte oluşan kadın kimliği de bu dönüşümün bir göstergesi olmuştur.
Çalışma, Cumhuriyet ilanından sonra kadının temsilindeki dönüşümlerin çeşitli
mizah dergilerinde nasıl tezahür ettiğini konu edinmiştir. 1924 yılında yayınlanmış
Akbaba, Gelincik, Zümrüdüanka, Güleryüz ve Kelebek mizah dergileri incelenerek,
kadın imajının dönüşümünde yaşanan kırılma noktaları incelenerek bu dönüşüm
betimlemelerinin yer aldığı karikatür metinlerinin çözümlenmesinde Van Dijk yöntemi
kullanılmıştır. Çalışmanın temasını oluşturan dergilerin hepsinde ortak mesele ve
sorunlar ele alınmış; mizahi üslup farklılıkları göz önünde bulundurarak karikatürler
yorumlanmıştır. Modernleşmenin kadınlar açısından bir dönüşüm yaşattığı dönemde,
bu dönüşümlerin toplum tarafından nasıl yorumlandığını anlamlandırmak çalışmanın
amacıdır. Kadın üzerinden toplumun gelişimini eleştirmek ve yergi ögeleri kullanmak
yalnızca modernleşmeye karşı bir toplum imajı sergilemektedir. Yenileşmenin
mizah çerçevesinden nasıl göründüğünü ele almakla birlikte cumhuriyet kuruluşu ile
yaşanan önemli sosyal ve siyasal dönüşümlerin, mizah basınının kendine özgü diliyle
kamuoyuna nasıl yansıtıldığını araştırmaya dâhil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Kadın, Mizah, Dergi, Karikatür.

Kaynakça

• Akbaba, S. 114, 7 Kanunusani 1340 (7 Ocak 1924): 2.
• Akbaba, S. 114, 7 Kanunusani 1340 (7 Ocak 1924): 346.
• Akbaba, S. 124, 11 Şubat 1340 (11 Şubat 1924): 375.
• Akbaba, S. 137, 27 Mart 1340 (27 Mart 1924): 20.
• Akbaba, S. 16, 29 Kanunusani 1339 (29 Ocak 1923): 48.
• Akbaba, S. 18, 5 Şubat 1339 (5 Şubat 1923): 54.
• Akbaba, S. 26, 5 Mart 1339 (5 Mart 1923): 76.
• Akbaba, S. 58, 25 Haziran 1339 (25 Haziran 1923): 176.
• Akbaba, S. 87, 4 Teşrinievvel 1339 (4 Ekim 1923): 263.
• Akbaba, S. 95, 1 Teşrinisani 1339 (1 Kasım 1923): 3.
• And, Metin. “Karagöz”. DIA 24. (1969): 401-403.
• Caporal, B. Kemalizm ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 1982.
• Çeviker, T. Karikatürkiye & Karikatürlerle Cumhuriyet Tarihi 1923-2008. İstanbul: NTV Yayınları, 2010.
• Gelincik, S. 3, 22 Haziran 1340 (22 Haziran 1924): 12.
• Gelincik, S. 3, 8 Haziran 1340 (8 Haziran 1924): 4.
• Gelincik, S. 6, 26 Temmuz 1340 (26 Temmuz 1924): 26.
• Gelincik, S. 6, 26 Temmuz 1340 (26 Temmuz 1924): 26.
• Gelincik, S. 7, 31 Temmuz 1340 (31 Temmuz 1924): 28.
• Güleryüz, S. 106, 25 Nisan 1339 (25 Nisan 1923): 143.
• Güleryüz, S. 115, 26 Haziran 1339 (26 Haziran 1923): 170.
• Güleryüz, S. 120. 31 Temmuz 1339 (31 Temmuz 1923): 183.
• Güleryüz, S. 61, 26 Haziran 1338 (26 Haziran 1922): 4.
• Güleryüz, S. 70, 17 Ağustos 1338 (17 Ağustos 1922): 3.
• Güleryüz, S. 85, 30 Teşrinisani 1338 (30 Kasım 1922): 80.
• Kelebek, S. 1, 12 Nisan 1928: 3.
• Kelebek, S. 14, 9 Şubat 1928: 9.
• Kelebek, S. 32, 15 Teşrinisani 1339 (15 Kasım 1923): 284.
• Kelebek, S. 52, 3 Nisan 1340 (3 Nisan 1924): 463.
• Makal, A. (2010). Türkiye’de Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Kadın Emeği. Çalışma ve Toplum, 2 (25), 13-39. Ankara.
• Pappe, I. Ortadoğu’yu Anlamak. trc. Gül Atmaca. İstanbul: NTV Yayınları, 2009.
• Sancar, S. Erkeklik: İmkânsız İktidar. İstanbul: Metis Yayınları, 2008.
• Topuz, H. (1997). Başlangıçtan Bugüne Dünya Karikatürü. Ankara: İnkılap Kitabevi.
• Turan, N. S. (2013, Ocak). Modernleşmeyi Semboller Üzerinden Okumak: Son Dönem Osmanlı Kadın Kıyafetlerinde Değişim ve Toplumsal Tartışmalar. KADEM. 12. 103-138.
• Yıldırım, K. (2011). Osmanlı Çalışma Hayatında İşçi Örgütlenmesi ve İşçi Hareketlerinin Gelişimi (1870-1922). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstrisi Anabilim Dalı Doktora Tezi. İstanbul.
• Yükselbaba, Ü. vd., Kadın Kamusal Alan ve Hukuk. İstanbul: Tekin Yayınevi, 2017.
• Zihnioğlu, Y. Kadınsız İnkılap Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği. İstanbul: Metis, 2003.