Sovyetler Birliği Döneminde Dine Karşı Yapılan Ateistik Mücadele ve Yöntemleri

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 11 - 26, 29.06.2023

Mustafa Köylü , Mirgül Bekmurzaeva , Dilnoza Rahmatillaeva

Öz

Bolşevik İhtilayli birlikte Sovyetler Birliği’nde siyasi, ekonomik ve sosyal alanda ciddi bir değişim yaşanmıştır. İhtilali gerçekleştiren siyasi otorite kendi ideolojisini benimsetmek ve tesis ettiği hegemonyasını devam ettirmek için her yola başvurmuştur. Bu bağlamda en köklü siyasi ve sosyal düzenlemeler din alanında olmuştur. Yaklaşık bin seneden beri ülkenin resmi dini olan Ortodoks Hıristiyanlık ile yine bir o kadar eski tarihlere dayanan İslam yeni rejim tarafından en ciddi tehdit unsuru olarak görülmüştür. Zira din, her toplumda olduğu gibi Sovyetler Birliği toplumunda da -tarih boyunca inişli çıkışlı bir seyir takip etse de- çok önemli bir yere sahiptir. Bu yüzden yeni rejim, her hangi bir ayrım yapmadan “din” denilen olguyu tamamen ortadan kaldırmak için tüm yol ve yöntemleri uygulamaya koymuştur. İhtilalin ilk yıllarında halkı ürkütmemek için biraz toleranslı davranıyormuş izlenimi verse de, ilerleyen yıllarda dinle mücadeleyi devletin öncelikli ve resmi bir görevi saymıştır. Bunun için de önce yasal zemini hazırlayarak dini özgürlükleri kısıtlamışlar, sonrasında Kilisenin tüm mal varlığına el koyup, kiliseleri yıkmaya ve din adamlarını idam ya da sürgün yoluyla yok etmeye başlamışlardır. Aynı uygulamayı Müslümanlara da yaparak, başta cami ve mescitleri yıkıp yok etmişlerdir. Ardından din eğitimi ve öğretimini yasaklayarak tüm din eğitimi kurumlarını kapatmışlar, din adamlarını çeşitli bahanelerle ya tutuklamışlar ya da sürgün etmişlerdir. Bu müdahalelerin ötesinde, her Cumhuriyetin din, kültür ve sosyal hayatına uygun değişik yöntemlerle dini ya kökten yok etmeye ya da asli halini bozmaya çalışmışlardır. Bu sert uygulamalar, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasına kadar artan şiddetle devam etmiştir. Bu makalede öncelikle Bolşevik İhtilalinin öncü liderlerinden olan Lenin ve Stalin’inin dine bakışı ele alınacak olup, ardından toplum genelinde tüm dinleri, özelde ise İslam’ı yok etmeye yönelik uygulanmış olan ateistik propaganda ve yöntemler incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Sovyetler Birliği, Din, Ateizm, Hıristiyanlık, İslam.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Teşekkürler

Atheistic Anti Religious Struggle And Methods During The Soviet Union

Öz

With the Bolshevik Revolution, serious changes in the political, economic and social fields were lived in the Soviet Union. The political authority that carried out the revolution resorted to every means to adopt its own ideology and to maintain the hegemony it established. However, the most rooted political and social arrangements have been in the field of religion. Orthodox Christianity, which has been the official religion of the country for nearly a thousand years, and Islam, which dates back to ancient time just as much, were seen as the most serious threat by the new regime. Because religion, as in every society, had a very important place in the Soviet Union, although it had a fluctuating course throughout history. That’s way the new regime put into practice all means and methods to completely eliminate the phenomenon called “religion” without making any discrimination. Although it gave the impression of being somewhat tolerant in order not to frighten people in the first years of the revolution, in the following years it considered the fights against religion to be a primary and official duty of the state. For this purpose, they first limited religious freedoms by preparing the legal ground, and then they confiscated all the assets of the Church, began to destroy churches and to destroy the clergy by execution or exile. By doing the same to Muslims, they first destroyed the mosques and masjids, then banned religious education and training, closed all religious education institutions, and either arrested or exiled men of religion on various pretexts. Beyond these rough and physical practices, they tried to either destroy the religion completely or destroy its original state with different methods suitable for the religion, culture and social life of each Republic. These harsh and rude practices continued with increasing violence until the dissolution of the Soviet Union in 1991. In this article, first of all, the viewpoint of Lenin and Stalin, who were the leading leaders of the Bolshevik Revolution, on religion will be discussed, and then the atheistic propaganda and methods they applied to destroy all religions in society in general and Islam in particular will be examined.

Anahtar Kelimeler

Soviet Union, Religion, Atheism, Christianity, Islam.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ahmetov, Ş - Janpeyisova, K. Edebiyat Jene Din. Almata: Kazakstan Baspası, 1983. ...