Hizmet İşletmelerinde Liderlik Davranışları İle İş Doyumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2005, Sayı: 1, 23 - 45, 01.03.2005

Dilaver Tengilimoğlu

Öz

Bu çalışmada liderlik davranışları boyutları, liderlik davranışları özellikleri ile iş doyumu arasındaki ilişki ve liderlik davranışları özelliklerinin iş doyumu üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, kamu ve özel sektörde faaliyet gösteren 8 örgütte çalışan 596 kişiye anket uygulanmıştır. Araştırmada temel bileşenler analizi neticesinde, liderlik davranışları özelliğinin üç boyut altında toplandığı saptanmıştır. Liderlik boyutları altına toplanan maddelerin faktörle korelasyonlarının pozitif yönlü olduğu belirlenmiştir. Belirlenen üç faktör toplam varyansın 0.5625’ini açıklamıştır. Araştırmanın bulgularına göre; iş doyumu ile liderlik davranışı özellikleri arasında aynı yönlü ilişki bulunmuştur. Stepwise regresyon analizi sonuçlarına göre; yeniliklere açık olma, çalışma gereksinimlerini tanımlama, çabuk karar alma, iyi çalışmaları takdir etme ve amaçların belirgin olması özelliklerinin iş doyumu üzerinde etkili bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Hizmet işletmesi, yönetici, lider, liderlik, İşdoyumu, verimlilik

DETERMINATION THE RELATIONSHIP BETWEEN LIDERSHIP AND JOB SATISFACTION IN SERVICES BUSINESS: A CASE STUDY

Öz

With this study, it is aimed to determine the relationship between leadership behaviours dimensions, leadership behaviours attributes and the job satisfaction and the effect of leadership behaviours attributes over job satisfaction. Therefore, in this research the questionnaire was applied to 596 persons working in eight private and public sector organizations. As a results of principal components analysis, it is determined that the leadership behaviours attribute is gathered in three dimensions. The factor correlation of the matters under leadership dimension has positive direction. Specific three factors explaine 0.5625 of total variance. According to the findings of the study, job satisfaction correlates with leadership behaviour attributes. As a result of stepwise regression analysis, opening to innovation, completing the working requirements, making quick decisions, appreciation of good work and clear objectives attribute correlated with the job satisfaction

Anahtar Kelimeler

Servıce business, manager, leader, leadership, job satiffaction, productivity

Kaynakça

• AKDOĞAN, E. (2002). Öğretim Elemanlarının Algıladıkları Liderlik Stilleri İle İş Doyum Düzeyleri Ara- sındaki İlişki, Marmara Üniversitesi Eğitim Bil. Enst Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstan- bul.
• AKINCI, Z. (2002) “ Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi (4):2.ss.6.
• AKSAYAN, S. (1990). Koruyucu ve Tedavi Edici Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Hemşirelerin İş Tatmini Etkenlerinin İrdelenmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Dokto- ra Tezi, İstanbul.
• AKSU, G., ACUNER, A.ve TABAK, R. (2002) “Sağlık Bakanlığı Merkez ve Taşra Teşkilatı Yöneticilerinin İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma (Ankara Örneği)” Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mec- muası, Cilt 55, Sayı, 4:2.
• ARIKAN, S. (2001), Otoriter ve Demokratik Liderlik Tarzları Açısından
• Atatürk'ün Liderlik Davranışlarının Değerlendirilmesi, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı:1, ss.253.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., (2002), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Elkitabı, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• ÇAĞLAR, İ. (2004), “ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri ile Mühendislik Fakültesi Öğrencileri- nin Liderlik Tarzına İlişkin Eğilimlerinin Karşılaştırmalı Analizi ve Çorum Örneği”, Ticaret ve Tu- rizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl:2004, sayı 2, ss.91-107.
• COOPER, C.L., Rote U. ve Fragher B, (1989), Mental Health, Job Satisfaction in an Organization Setting, British Medical Journal, (298):366-370.
• ÇETİNKANAT, C, (2000), Örgütlerde Güdüleme ve İş Doyumu, Anı Yayıncılık, Ankara.
• DAVİS, K. (1981) Human Behavior at Work, Organization Behavior, 6 th Ed., Mc Graw Hill. New York.
• DOĞAN S. (2001), “ Liderlik Mi? Yöneticilik Mi? Geleneksel Liderlik Davranış Tarzları ve Bu Konudaki Yeni Yaklaşımlara Bir Bakış”, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 15, Sayı 3-4.
• EKVALL, G. ve ARVONEN J. (1991), ” Change –centred Leadership:An extension of the two dimsional model”, Scandinavian Journal of Management, 7, pp.7-26
• ERDOĞAN, İ. (1997) İşletmelerde Davranış. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayın No: 272. İstanbul.
• ERDOĞAN, İ. (1996), İşletmele Yönetiminde Örgütsel Davranış. Avıol Yayın, İstanbul.
• FELDMAN, C.D. ve ARNOLD, J.H. (1983), Managing Individual and Group Behavior in Organization, Mc.Graw-Hill International Book Company, Auckland.
• FERİK, I. F.(1997). Örgüt Büyüklüklerine Bağlı Olarak Liderlik Tarzları Ve İş Tatmini Arasındaki İlişkiler, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi., İstanbul.
• GREENBERG J. ve R. A. BARON (2003), Behavior in Organization: Understanding and Managing the Human Side of Organization, Eighth Edition, Prentice Hall, New Jersey, USA.
• HOROZOĞLU, Ş. (1995), Çalışanların İş Doyum Düzeylerinin Karşılaştırılması, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
• KARADUMAN, A. (2002), Ekip Çalışmasında, Liderin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sos. Bil. Enst Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• KARAYEL, B. (1999), İşletme Yöneticilerinin Önderlik Davranışları ve İşgören Tatmini Üzerine Etkileri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• KILINÇ, T. (2002), “Liderlik üzerine bir analiz”, Hastane Dergisi (Hospital News), yıl 3, sayı 15, ss.84-88.
• NUR, Y.A. (1998), “Charisma and Managerial Leadership: The Grift That Never Was”, Business Horizons, July-August, pp.20-22
• ÖZDAMAR, K., (1999), Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi Çok Değişkenli Analizler, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• PAKSOY, M. (2002), Çalışma Ortamında İnsan ve Toplam Kalite Yönetimi, İ.Ü.İşletme Fakültesi Yayın- ları No.282.İstanbul.
• RICE, L.M., Bishop, H., Hocevar M.A. ve Pounders B. (1997), “Powers and Leadership Practices By The Superintendent: What Do They Mean to Leaders and Followers”, National Forum Journals, NFAER, Vol. 10E, Number 3, pp.1-9.
• ŞAHİN N.H. ve Batıgün A.D.(1997), Bir Özel Hastanede İş Doyumu ve Stres, Türk Psikoloji Dergisi 12 (39):57-71.
• STOGSTAD, A., Einarsen, S. (1999), “ The Importance of a Change-Centred Leadership Style in Four Organizational Cultures”, Scandinavian Journal of Management, 15, (289-306).
• TOPLU, D.B.(1998), Kamu Arşivlerinde Çalışan Personelin İş Tatmini, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ULUSOY, T. (1993) İşletmelerde İş Tatmini ve Karşılaştırmalı Bir Uygulama Araştırması, İstanbul Üni- versitesi İşletme Fakültesi Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• VURAL, G, EROĞLU, K. ve KAVUNCUBAŞI, Ş. (1999), “Hemşirelikte Önderlik Davranışı ve İş Doyu- mu”, Modern Hastane Yönetimi Dergisi, cilt 3, sayı 3, ss 14-17.
• YUKL, G. (2002), Leadership in Organizations, 5th edition, Upper Saddle River, NJ. USA.
• WRIGT, P. M. J. KROLL ve J. PARNEL (1996), Strategıc Managment Concepts and Cases, Fourth Edition, Prentic –Hall Inc., New Jersey.
• LD02: Diğerlerinin fikir ve önerilerini dinler.
• LD03: Düzeni sağlar.
• LD04: Astlarına güvenir.
• LD05: Karar alırken riske girmekten kaçınmaz.
• LD06: Kimin neden sorumlu olduğunu her zaman bilir.
• LD07: Açık ve dürüst bir yöntemi vardır.
• LD08: Yeni fikirleri teşvik eder. LD09: Tutarlıdır.
• LD10: Eleştirilere açıktır.
• LD11: Yeni fikirleri tartışmaktan hoşlanır.
• LD12: Kurallara ve prensiplere uymaya önem verir.
• LD13: Güven vericidir.
• LD14: Gelecek hakkında planlar yapar.
• LD15: Birimlerin sonuçları hakkında bilgi verir.
• LD16: İyi çalışmaları takdir eder.
• LD17: Büyümeyi teşvik eder.
• LD18: Amaçları belirgindir.
• LD19: Diğerlerinin düşüncelerine önem verir.
• LD20: Yeni projeler üretir.
• LD21: Uygulanmakta olan planlar üzerinde çok titizdir.
• LD22: Astlarını savunur.
• LD23: Yeniliklere açıktır.
• LD24: İşin denetiminde titizdir.
• LD25: Tartışmadan uzak arkadaşça bir ortam yaratır.
• LD26: Çatışmaları ortadan kaldıracak olanaklar yaratır.
• LD27: Çalışma gereksinimlerini anlaşılır bir şekilde tanımlar ve ifade eder.
• LD28: Astlarına adil davranır.
• LD29: Gerektiğinde çabuk karar alır.
• LD30: Planları dikkatli yapar.
• LD31: Karar verirken astlarına söz hakkı verir.
• LD32: Esnektir ve değişme açıktır.
• LD33: Talimatlarını açık bir şekilde verir.
• LD34: Astlarına bir bireye olarak saygı gösterir.
• LD35: İşlerin uygulanmasında yeni ve değişik fikirler ortaya koyar.
• LD36: Olayları irdeler ve düşünmeden karar almaz.