PEYAMİ SAFA’NIN MATMAZEL NORALİYA’NIN KOLTUĞU ROMANINDA SİMGESEL ALANDAN İMGESEL ALANA DÖNÜŞÜMÜN METAFİZİK DÖNÜŞÜM OLARAK ALGILANIŞININ FENOMENOLOJİSİ

Year 2015, Issue: 16, 23 - 41, 30.06.2015

Cafer Şen

Abstract

Peyami Safa’nın Matmazel Noraliya’nın Koltuğu adlı romanı, başkahramanının içsel/ psişik dönüşümü üzerine kurulmuştur. Bu dönüşüme psikanalizin verileriyle bakıldığında başkahramanın içsel/ psişik dönüşümü metafiziğe değil, simgesel alandan imgesel alana, erilden dişile, kültürden doğaya, dolayımlı algıdan dolayımsız algıya, nesnelden öznele bilinçten-bilinçdışına yöneliktir. Böylesine bir değişimin nedeni başkahramanın, Fransız psikiyatr Jacques Lacan’ın psikanaliz kuramında işaret ettiği gibi İmgesel alandan Simgesel alana geçerken özdeşleşecek bir baba bulamamasıdır. Sigmund Freud’un ortaya koyduğu gibi modern öncesi toplumlar için totem sembolleriyle yasanın temsilcisidir. Özdeşime girilecek olan ego-idealini temsil eder. Topluma ait simgelerle çocuğa aktarılan ise tabu olarak konumlanır. Bu her iki güç de özneyi, simgesel/ toplumsal alana iter. Jacques Lacan’a göre modern toplumlar totemi yok ettiğinden yüceltici/ego ideali ile bastırma/ süperego aynı kişi/ baba üzerinde toplanır. Baba bu çifte rol için yetersiz kalır. Babanın idealize edilmesinde bir problemin ortaya çıkması öznenin simgesel/ toplumsal alana geçememesiyle sonuçlanır. Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanının başkahramanı da yüceltme ve bastırmayı babada birleştirir. Fakat yine de babayla özdeşleşmez. Babayı yüceltici/ ego-ideali olarak değil de cezalandırıcı süperego olarak içselleştirmiştir. Bu durum babayla özdeşleşmeyi ketlemiş, romanın başkahramanı simgesel/ toplumsal alana problemli geçmiştir. Simgesel alanın yasa ve yasaklarıyla problem yaşayan romanın başkahramanı, gerilimi azaltmak için her özne gibi çocukluğunda bir dönem yaşadığı imgesel alana dönmeyi tercih etmiştir.

Keywords

Peyami Safa, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Simgesel Alan, İmgesel Alan

References

• BLUMENBERG, Hans (2014), Endişe Nehri Geçiyor, (Çev. Cemal ENER), İstanbul: Metis Yayınları.
• BUMİN, Tülin (2013), Hegel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• CHASSEGUET-SMİRGEL, J. (2005), Ben İdeali, (Çev. Nesrin TURA), İstanbul: Metis Yayınları.
• DERRİDA, Jacques (2010), Gramatoloji, (Çev. İsmet BİRKAN), Ankara: Bilgesu Yayınları.
• EAGLETON, Terry (2010), Estetiğin İdeolojisi, (Çev. Ayfer DOST), İstanbul: Doruk Yayınları.
• EECKE, Wilfred ver (2009), “Lacan’ın Kompleks Psikoz Kuramına Dair Kuramsal ve Teropötik Çıkarımlar”, (Çev. Berkey ERSÖZ), İstanbul: MonoKL, Sayı VI-VII.
• FELMEN, Shoshana (2009), “JacquesLacan ve İçgörü’nün Serüveni, Çağdaş kültürde Psikanaliz” (Çev. Sibel KİBAR), İstanbul: MonoKL, Sayı VI-VII,
• FREUD, Anna (2011), Ben ve Savunma Mekanizmaları (Çev. Yeşim Erim), İstanbul: Metis Yayınları.
• FREUD, Sigmund (2009), Haz İlkesinin Ötesinde, Ben ve İd, (Çev. Ali BABAOĞLU), İstanbul: Metis Yayınları.
• FREUD, Sigmund (2009-a), Uygarlığın Huzursuzluğu, (Çev. Haluk BARIŞCAN), İstanbul: Metis Yayınları.
• FREUD, Sigmund (2010), Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası, (Çev. Banu BÜYÜKKAL, Saffet Murat Tura), İstanbul: Metis Yayınları.
• GREEN, Andre (2004), Hadım Edilme Kompleksi, (Çev. Levent KAYAALP), İstanbul: Metis Yayınları.
• İZMİR, Mutluhan (2015), Lacancı Psikanaliz ve Karakter Çözümleme, Ankara: İmge Kitabevi.
• İBNÜ’L ARABÎ (2004), İbnü’l Arabî Sözlüğü (Haz. Suad El-Hakîm), (Çev. Ekrem DEMİRLİ), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• KALTENBECK, Franz (2009), “Gözetim ve Kötü Niyet”, (Çev. H. İlksen MAVİTUNA), , İstanbul: MonoKL, Sayı VI-VII.
• KOJEVA, Alexandre (2012), Hegel Felsefesine Giriş, (Çev. Selahattin HİLAV), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• LACAN, Jacques (2012), Benim Öğrettiklerim, (Çev. Murat ERŞEN), İstanbul: MonoKL Yayınları.
• LACAN, Jacques (2012-a), Baba-nın Adları, (Çev. Murat ERŞEN), İstanbul: MonoKL. Yayınları.
• LACAN, Jacques (2013), Psikanalizin Dört Temel Kavramı Seminer 11. Kitap, (Çev. Nilüfer ERDEM), İstanbul: Metis Yayınları.
• MARCUSE, Herbert (1998), Eros ve Uygarlık, Freud Üzerine Felsefi Bir Çözümleme, (Çev. Aziz YARDIMLI), İstanbul: İdea Yayınevi.
• MOREL, Genevieve (2009), “Semptomun Uzantıları”, (Çev. Merve KURT), , İstanbul: MonoKL Sayı VI-VII.
• MYERS, Tony (2014), Slavoj Zizek, (Çev. Abdurrahman AYDIN), Ankara: Phoenix Yayınları.
• PEYAMİ SAFA (1998), Matmazel Noraliye’nin Koltuğu, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• RANK, Otto (2001), Doğum Travması, (Çev. Sabri YÜCESOY), İstanbul: Metis Yayınları.
• RICOEUR, Paul (2007), Yoruma Dair, Freud ve Felsefe, (Çev. Necmiye ALPAY), İstanbul: Metis Yayınları.
• SAYDAM, M. Bilgin (2011), Deli Dumrul’un Bilinci, İstanbul: Metis Yayınları.
• WRIGHT, Elizabeth (2002), Lacan ve Post-feminizm, (Çev. Ebru KILIÇ), İstanbul: Everest Yayınları.
• ZİZEK, Slavoj (2012), Yamuk Bakmak, Popüler Kültürden Jacques Lacan’a Giriş, (Çev. Tuncay BİRKAN), İstanbul: Metis Yayınları