OLASILIK KİPLİĞİNİN ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDEKİ GÖRÜNÜMÜ

Year 2016, Issue: 19, 223 - 238, 31.12.2016

Pelin Seçkin

Abstract

Anlam bilimde bilgi kipliğinin alt ifade alanlarından biri olan olasılık kavramı, konuşurun bilgiye duyduğu güveni yansıtan ifade alanıdır. Konuşur, anlatmak istediği durumlar ile ilgili
bilgisi kesin olmadığında önermelerini olasılık kipliğinden yararlanarak sunar. Bunu yaparken de iki olası dünya yaratır. Önermede yer alan olasılıkların, gerçekleşme ihtimali aynı olabileceği gibi, olasılıklardan birinin gerçekleşme oranı daha yüksek olabilir. Kimi durumlarda ise önermede yer alan kuvvetlendirici unsurlar eylemin/durumun olmama olasılığını ortadan kaldırır. Konuşur bu kesinliği, zorunluluğu ifade etmesi gerektiğinde, olayın gerçekleşmesine engel olan koşulların ortadan kaldırılması hâlinde dile getirir.

Bu çalışmada; olasılık kipliği morfoloji, söz dizimi ve söylem açısından değerlendirilmiştir. Kiplik işaretleyicilerinin belirlenmesinin yanı sıra geçişlerinin de ortaya çıkarılması için art zamanlı bir yöntem izlenmiş ve örneklem Eski Anadolu Türkçesi metinleri aracılığıyla oluşturulmuştur. Olasılık kipliği işaretleyicileri, Muhtemellik, Mümkünlük ve Kesinlik olarak üç başlıkta
değerlendirilerek kendi içinde sözlüksel, söz dizimsel ve söyleme dayalı olarak tasnif edilmiş; elde edilen verilerin Türkiye Türkçesi ile mukayesesi yapılmıştır.

Keywords

Olasılık, Kiplik, Eski Anadolu Türkçesi

References

• EKER, Süer (2002), Çağdaş Türk Dili, Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• GENCAN, Tahir Nejat (1979), Dilbilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GÖKSEL, Aslı.; KERSLAKE Celia (2005), Turkish: A Comprehensive Grammar, London and Newyork.
• GÜLSEVİN, Gürer; BOZ, Erdoğan (2004), Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Gazi Kitabevi.