Öz
Türkiye’de yürütülen nüfus hizmetleri, Osmanlıdan günümüzde kadar devam eden uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Osmanlı Devletinin kuruluşundan itibaren asker toplamak ve vergi almak maksadıyla belirli periyotlarla tahrir yapılmış ve çeşitli kayıtlar tutulmuştur. Osmanlıda modern anlamdaki nüfus hizmetleri, 1831 nüfus sayımından sonra Dâhiliye Nezareti bünyesinde Ceride-i Nüfus Nezareti (Sicili Nüfus Nezareti) ve bu işleri Sancaklarda yürütecek Defter Nazırlıklarının kurulmasıyla başlamıştır. 1831 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından sonra 1844, 1852, 1856, 1866, 1881/82 ve 1905 gibi değişik tarihlerde bölgesel veya genel nüfus sayımları yapılarak, kayıtların güncel tutulmasına çalışılmıştır.Ortaya çıkan ihtiyaçlara göre şekillenen nüfus kayıt sistemi çeşitli aşamalardan geçmiştir. Bu çalışmada Osmanlıdaki nüfus kayıt sistemi “Klasik Tahrir Kayıtları Dönemi”; “Özel Amaçlı Nüfus Kayıt Dönemi” ve “Genel Amaçlı Nüfus Kayıt Dönemi” olarak üç farklı döneme ayrılarak, nüfus hizmetlerinin incelenmesine yeni bir yaklaşım getirilmiştir. Kayıt sistemindeki değişim, nüfus teşkilatının gelişimiyle de paralellik göstermiştir. Başlangıçta nüfus hizmetlerini yürüten Ceride-i Nüfus Nezareti, 1884’de Nüfusu Umumiye Müdüriyetine dönüştürülmüştür. Bu birim 1889 tarihinde Sicili Nüfusu Ahali İdareyi Umumiyyesi olmuş, 1914 yılında Nüfus Müdüriyeti Umumiyyesi adıyla yeniden revize edilmiştir. 1905 yılında yapılan Genel Nüfus Yazımıyla oluşturulan kayıtlar ve 1914 yeniden düzenlenen Sicil-i Nüfus Kanunu Cumhuriyet dönemindeki nüfus hizmetlerinin temelini oluşturmuştur.
Anahtar Kelimeler
Öz
Civil registration services carried out in Turkey has long historical background
starting from Ottoman Empire. Since the foundation of Ottoman Empire, in order to
collect taxes and recruit solders, various records had been kept periodically.
Modern population services in Ottoman Empire started after 1831 census and with
the foundation of Census Department (Ceride-i Nufus Nezareti) under the Ministry
of Interior and Census State units (Defter Nezareti) in other states. After the first
general census in 1831, population records had been updated by 1844, 1852, 1856,
1866, 1881/82 and 1905 regional or general censuses.
The civil registration system which has been formed according to the various
needs had gone through several stages. In this study, being a new approach,
Ottoman civil registration system is divided into three distinct periods as "Classic
Census Registrations Period"; "Special Purpose Civil Registration Period" and
"General Purpose Civil Registration Period".
The change in civil registration system has shown parallelism with the
development of civil registration organization. At the beginning the Census
Department which performed civil registration services turned into Directorate of
Public Population in 1884. In 1889, this unit became General Directorate of Public
Civil Registration. In 1914, it was reorganized and renamed as General Directorate
of Civil Registration. The records that created with 1905 General Population
writing and renewed population registration law (Sicil-i Nüfus Nizamnamesi) in
1914 became the basis of population services in Turkish Republic era.
Anahtar Kelimeler
civil registration services population census Ottoman populati
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Diğer ID | JA85EE25RM |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Cilt: 14 Sayı: 3 |