Müddessir Sûresinin Hitabî Formda Okunması

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 108 - 132, 07.07.2024

Zehra Akkuzu

Öz

Kur’ân yirmi üç yıllık bir zaman diliminde tedricen ve sözlü bir hitap olarak nazil ol-muştur. Sözlü hitapta mesaj, ortama ve muhataba göre şekillenmektedir. Vahiy, vahiy katipleri tarafından çeşitli yazı malzemeleri üzerine yazılıp kayıt altına alınarak Hz. Ebu Bekir döneminde Mushaf haline getirilmiştir. Mushaf haline gelen vahiy, içerisinde söz-lü hitabın üslubunu barındırmasına rağmen bir yandan yazılı formda okunmaya baş-landığından dolayı bazı âyetlerin anlaşılması noktasında birtakım handikaplar baş gös-termeye başlamıştır. Bundan dolayı âyetlerin tefsirinde vahyin hitabî formu da göz ardı edilmeksizin okunursa anlam buharlaşmalarının bir nebze önüne geçilebileceği düşü-nülmektedir. Çalışmada el-Müddessir sûresinin hitabî şekilde okunması öncelenerek âyetler bu düzlemde tefsir edilip çalışmaya kaydedilmiştir. Mana bütünlüğünün ko-runması için sûre parçalara ayrılmayıp bir bütün halinde incelenmiştir. Bu okuma ek-seninde öncelikle kavramların dilsel yönden açıklamasına yer verilip akabinde çeşitli tefsirler ışığında âyetlerin nüzul ortamının resmedilmesine gayret edilmiştir. Çalışma-nın ana hedefi; ilk nazil sûrelerden biri olan el-Müddessir sûresinin sözlü hitap özellik-leri dikkate alınarak okunması hem indiği ortamın hem de ilk muhatapların kimliğinin tespit edilmesi bakımından önem arz etmektedir. Bu hedef doğrultusunda lügâvî açık-lamalar ve tasvirî yöntem öncelenerek âyetlerin anlamlandırılmasına gayret edilmiştir. Sûrenin tam bir tefsirine yer vermek çalışmanın sınırını aşacağından ötürü âyetlerin indiği bağlamın anlaşılmasına yetecek rivâyet ve açıklamalar öncelenerek diğer detay-lara yer verilmemiştir. Çalışmada lügat eserleri ve bazı tefsir metinlerindeki rivâyetler faydalanılan temel kaynakları oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Yazılı Kültür, Sözlü Kültür, Hitabî Okuma, Müddessir Sûresi.

Kaynakça

• Kaynakça Çanga, Mahmut. Kur’ân-ı Kerim Lügati. Timaş Yayınları. İstanbul 2010.
• Deliser, Bilal. “Kur’ân’ın Anlaşılmasında Bir Yöntem Olarak Üslûbu’l-Kur’ân” Turkish Studies, Literature and History of Turkish or Turkic. 12/27 (2017). 147-174.
• Derveze, İzzet. et-Tefsîru’l-Hadîs. Daru’l Ğarbi’l-İslâmî. Beyrut 2000.
• Düzenli, Yaşar. Üslub ve Semantik Açıdan Kur’ân ve Şefaat. İstanbul: Pınar Yayınları. 2006.Ebu’l-Fida İsmail İbn Kesir. Tefsir’ul Kur’ân’il Azim. Dar’un Tayyibetun. Riyad 1997.
• el-Cevheri. es-Sıhah. Daru’l İlim Lilmelayin. Kahire 1956.
• el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Tevila-tu’l Kur’ân. Mîzân Yayınları. İstanbul 2007.
• el-Isfehani, Rağıb. Müfredatu Elfazu’l Kur’ân. Daru’l Beşir. Cidde 2009.
• er-Râzî, Fahruddîn. Mefâtîhu’l- Ğayb. Daru’l Fikir. Beyrut 1981.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer. Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Müessesetu’r Risale. Beyrut 1994.
• el-Vâhidî, Ebu’l Hasan Ali b. Ahmed. Esbabu’n-Nuzûl. el-mektebe’l-asrıyye. Beyrut 2015.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Cârullah Mahmud. el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl. Daru’l Marife. Beyrut 2009.
• Gezer, Süleyman. Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Kur’ân. Ankara Okulu Yayınları. Ankara 2015.
• Gezer, Süleyman. “İnşâ-Haber Bağlamında Kur’ân Dilinin Yapısı”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6/11 (2007): 135-153.
• Görgün, Tahsin. “Înşa-Haber Ayırımı ve Kur’ân’ın Anlaşılması”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kur’ân ve Dil -Dilbilim ve Hermenötik- Sempozyumu. 17-18 Mayıs 2001.
• Halil bin Ahmed. Kitabu’l ayn. Daru’l Kutubi’l İlmiyye. Beyrut 2003.
• Işık, Firgat. Kur’ân’ın Hitabî Oluşunun Üslup Özellikleri Açısından Değerlendirilmesi -M.İzzet Derveze (v. 1984) Örneği- İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Karagöz, Mustafa. “Dilin İşlevleri Açısından Kur’ân’ın Üslûbü”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 2007: 171-206. Kılıç, Sadık. Yemin Olsun Ki. İhtar Yayınları. İstanbul 1996.
• Kutub, Seyyid. Fî Zılâl-il Kur’ân. Tayf Yayınları. İstanbul 2016.
• Mevdûdî, Ebu’l- A’lâ. Tefhîmu’l- Kur’ân. İnsan Yayınları. İstanbul 2005.
• Mukatil b. Süleyman. Tefsir-i Kebir. Müessesetu’t-Tarih el-Arabi. Beyrut 2002.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. Azim Dağıtım. İstanbul 2015.