Erken Cumhuriyet Döneminde Ülkü Dergisinde Yayımlanan “Disiplinli Hürriyet” Makalesi Üzerine Bir Analiz

Year 2024, Volume: 5 Issue: 1, 151 - 178, 07.07.2024

Mustafa Gökmen Selameddin Baysal

Abstract

Bu araştırmanın amacı erken Cumhuriyet Döneminde iktidarın düşünce, ifade, basın, seyahat, ticaret vb. özgürlükleri konusundaki tutumunu tespit etmektir. Özellikle ikti-dar kontrolündeki basın yayın araçlarının özgürlükler konusundaki yayınları da araş-tırmanın kapsamı içindedir. Tek parti döneminde özgürlük ve baskı dengesinde devle-tin ideolojik aygıtlarının ne kadar ve nasıl kullanıldığını tespit etmek ve dönemi anla-mak için bu konu seçilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda iktidarın kontrolün-deki Ankara Halkevi yayın organı Ülkü dergisi örnek yayın olarak alınmıştır. Dergide yayınlanan Recep Peker’in “Disiplinli Hürriyet” başlıklı makalesi amaçlı örnekleme me-toduyla İçerik Analizi yöntemiyle incelenmiştir. İçerik nesnel bir bakış açısıyla çözüm-leyici ve yorumlayıcı bir yöntemle değerlendirilmiştir. Olayları, insanları ve durumları anlamayı kolaylaştıran sitemli bir tarzla bilginin çeşitli türlerini kullanmaya imkân ta-nıyan tematik analiz yöntemiyle adı geçen makale analiz edilmiştir. İncelenen medya içeriğinde belirgin şekilde öne çıkan tematik söylem kalıplarına metinde çok sık kullanı-lan ideolojik kelimelerin sayımıyla ulaşılmıştır. Çalışmada literatürden Halkevleri ve Ülkü dergisi ile ilgili elde edilen bilgiler ışığında dönemin özgürlük anlayışını daha iyi anlayabilmek amacıyla adı geçen makaleye odaklanılmıştır. Araştırmada elde edilen te-mel bulgularda yayımlandığı dönemde vatandaşlar için özgürlükleri tarif eden ve sınırla-rını çizen adı geçen makalenin görünüşte kısa bir yazı olmasına rağmen erken Cumhuriyet döneminin özgürlüklere bakış açısını ortaya koyan bir metin olduğu görülmüştür. Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren kurucu kadro içinde yer alan döneminin önemli politik figürlerinden birisi olan Recep Peker’in makalesinde CHP’nin temel ilkelerini ustaca yerleştirdiği görülmüştür.

Keywords

Cumhuriyet, Halkevleri, Ülkü Dergisi, Disiplin, Hürriyet

Ethical Statement

Etik Kurul İzni Gerekmemektedir.

Supporting Institution

Destekleyen her hangi bir kurum yoktur.

Thanks

--

References

• Akşin, Sinan. Kısa Türkiye Tarihi (17. Baskı), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
• Althuser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev.: Yusuf Alp ve Mahmut Özışık), İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• Arıkan, Rauf. Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
• Atatürk Ansiklopedisi (t.y.). Mehmet Recep Peker. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mehmet Çavdar, Tevfik. İz Bırakan Gazeteler ve Gazeteciler (1. Baskı), Ankara: İmge Kitabevi, 2007.
• Duman, Selçuk. Modern Türkiye’nin İnşasında Halkevleri ve Sivas Halkevi (1. Baskı), Ankara: Berikan Yayınevi, 2013.
• Gökçe, Orhan. Klasik ve Nitel İçerik Analizi Felsefe, Yöntem Uygulama (1. Baskı), Konya: Çizgi Kitabevi, 2019.
• Gökmen, Mustafa. Ulus Devlet Basın ve Siyaset (Tek Parti Döneminde Halk Evleri ve Ün Dergisi, Ankara: Akademisyen Kitabevi, 2023.
• Gökmen, Mustafa. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar-V, içinde. Başlangıcından Günümüze Türkiye’de Dergi Yayıncılığı 53-80, İstanbul: Arti-kel Akademi, 2022.
• Gümüşoğlu, Firdevs. Türkiye’de Düşünce Dergiciliği, Cumhuriyet İdeolojinin Dergisi Ülkü, Türk Yurdu Dergisinin 100. Yılı Onuruna Türkiye’de Düşünce Dergiciliği Sempozyu-mu, Gazi Üniversitesi Rektörlüğü, Ankara, 2011.
• Kahraman, Ülkü. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt42, 293-294, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012.
• Kaş, Hasan. Isparta Halkevi Çalışmaları ve Ün Dergisi, Hacettepe Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007.
• Koçak, Cemil. Siyasal Tarih 1923-1950. (Editör: Sinan Akşin). Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908 1980 (ss.123-211), İzmir: Cem Yayınevi, 2018.
• Koloğlu, Orhan. Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi (1. Baskı), İstanbul: Pozitif Yayınları 2015.
• Konyar, Hürriyet. Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler (1. Baskı), İstanbul: Bağlam Ya-yıncılık, 1999.
• Lüleci, Yalçın. Tek Parti Döneminde İktidar ve Sanat (1. Baskı), İstanbul: İskenderiye Kitap, 2015.
• Maxwell, Joseph. A. (2018). Nitel Araştırma Tasarımı-Etkileşimli Bir Yaklaşım. (Çev,:Mustafa Çevikbaş), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Danışmanlık, 2018.
• Özçetin, B. (2010). Zigana Dağındaki Portakal Ağacı: Recep Peker ve Kemalizm. Akdeniz İİBF Dergisi, 10/20, (2010).
• Patton, Michael. Q. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev.:Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir), Ankara: Pegem Akademi, 2018.
• Peker, Recep. Disiplinli Hürriyet, Ülkü Halkevi Mecmuası, 3/1 (1933), 177-180.
• Saylan, İbrahim- Doğan, Erkan. Kemalizm ve Tek Parti Dönemi: Tanımlamaya ve Anlamaya Yönelik Farklı Yaklaşımlar (1. Baskı), Ankara: Efil Yayınevi, 2017.
• Şahin, Aybek, Atatürk, CHP ve Eğitim, İstanbul: Son Çağ Yayınları, 2015.
• Şakiroğlu, Mahmut, “Halkevi Dergileri ve Neşriyatı.” Kebikeç Halk Evi Dergileri, 3 (1996), 131-142.
• Şener, Mustafa. Burjuv Uygarlığının Peşinde. (Editörler: Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu ve Ateş Uslu). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat, İstanbul: Yordam Yayınları, 2016.
• Zeyrek, Şerafettin. Türkiye’de Halkevleri ve Halkodaları (1. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık, 2006.