KAPİTALİZMİN SON KRİZİ-İKTİSADİ VE POLİTİK DEĞİŞİMİN TEMEL DİNAMİKLERİ ÜZERİNE

Year 2020, , 473 - 488, 30.12.2020

Cemil Ragıp Ertem

https://doi.org/10.48145/gopsbad.820761

Abstract

Dünyanın Covid-19 olarak kodlanan virüsle sarsıldığı ve virüsün pandemi ilan edilmesiyle sistemin dibe vurduğu günlerde, devletin rolü ve ulus-devlet gerçeği yeniden tartışılmaya başlanmıştır. Tarihsel olarak da çok özgün bir devlet yapılanması ve geleneği olan Türkiye’deki devletin başta ekonomi olmak üzere toplumsal hayat üzerindeki güncel rolü, tarihsel bağlamı içinde yeniden değerlendirilmelidir.
Burada dikkat çekilmesi gereken husus; Batı’da, özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında, ortaya çıkan sosyal devlet, eski bildik haliyle yeniden karşımızda olmayacaktır. Daha doğrusu sosyal devlet kavramı konjonktürel bir tanımlama ya da formülasyondur ve bitmiştir. Esasında seksenlerin başında başlayan başlayan neoliberalizmin saldırısı ile “sosyal devlerin” sönme sürecine girdiğini belirtmek gerekir. Ancak 2008 krizi sonrası olan gelişmeler ve 2020 küresel salgın süreci bize iki önemli olguyu gösterdi: İlki Batı’nın-ya da Batı- devlet kavramının artık sosyal hiçbir yanının olmaması, ikincisi Avrupa Merkezcilik bütün tarihi boyunca hem ideolojik hem de praxis olarak faşizmi içinde barındırmış ve bütün iktisadi krizlerde faşizm, Avrupa’nın tam merkezinde, hiç ölmeyen bir canavar olarak yeniden hortlamıştır.
21. yüzyılın ilk çeyreği bir önceki yüzyılda olduğu gibi, bundan sonrasını belirleyecek toplumsal, ekonomik ve politik dinamikleri önümüze koymaktadır. Bu makalede bu dinamikler ele alınmaktadır. Bunun için küresel ekonomi açısından belirleyici bir dönemeç olan 2008 küresel krizin sonuçları da dikkate alınacaktır. Ki, 2020 küresel salgını bu sonuçları bütünüyle gün yüzüne çıkarmıştır.
Çalışmada, öncelikle dünyada 2008 krizi ve sonrasında belirginleşen paradigma değişimi ve bunun sonuçlarını ele alarak ekonomilerin yeni dönemde ölçek, verimlilik ve kalkınma sorunları üzerine yeni kavramsal tanımlamalar getirme ve buradan Türkiye’ye ilişkin yeni bir modelin temel başlıklarını geliştirme amaçlanmaktadır.

Keywords

Covid-19, Küresel Kriz, Kapitalizim

References

• Acemoğlu, D.; Johnson, S.; Robinson, J.; Thaicharoen, Y. (2003). “Institutional Causes, Macroeconomic Symptoms: Volatility, Crises and Growth”, Journal of Monetary Economics, 50:1, 49-123.
• Bassols-Lopez, V. (2002). ICT Skill and Employment, OECD Science, Technology and Industry Working Papers, No: 10, France.
• Becchetti, L.; Fabrizio Adriani (2001). ICT ‘Bottlenecks’ and the Wealth of Nations: A Contribution to the Empirics of Economic Growth, Tor Vergata University, International Studies on Economic Growth (CEIS) Departmental Working Papers, France.
• Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yayınları, İstanbul.
• Bilsay, K. (2009). TMMOB Sanayi Kongresi Kapanış Oturumu Değerlendirmesi, TMMOB Sanayi Kongresi, Ankara.
• Boratav, K. (2009). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2007, İmge Kitabevi, İstanbul.
• Boskin, J.M.; Lawrence, J.L. (2000). Generalized Solow-Neutral Technical Progress and Postwar Economic Growth, National National Bureau of Economic Research Working Paper, No: 8023, France.
• Castells, M. (1996). The Rise of the Network Society, The Information Age: Economy, Society and Culture, Vol. I. Cambridge, Blackwell.
• Castells, M. (2005). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Cilt:1,“Ağ Toplumunun Yükselişi” Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Clark, G. (2007). A Farewell to Alms: A Brief Economic History of the World, Princeton University Press, New Jersey.
• Erinç Y. (2010). İktisadi Büyüme ve Bölüşüm Teorileri, Efil Yayınevi, Ankara.
• Ertem, C. (2011). Bitişler-Başlangıçlar, Nesil Yayınları, İstanbul.
• Frank, Gunder A. (1998). ReOrient: Global Economy in the Asian Age, University of California Press, Los Angeles.
• Frank, Gunder, A (2010). Yeniden Doğu, İmge Yayınevi, İstanbul.
• Freeman C.; Soete, L. (1997). The Economics of Industrial Innovation, Third Edition, The MIT Press, United Kingdom.
• Freeman C.; Soete, L. (2003). Yenilik İktisadı, TÜBİTAK Yayınları, İstanbul,
• Gallup, L. J.; D. Sachs, J.; Mellinger, D. A. (1999). Geography and Economic Growth, Center for International Development Harvard University Working Paper, No: 1, United State.
• Giovanni, A. (2000). Uzun 20. Yüzyıl, İmge Kitabevi, İstanbul.
• Giovanni, A. (2007). Adam Smith in Beijing: Lineages of the Twenty-First Century, Taylor & Francis, Ltd, Verso.
• Hard, M.; Negri, A. (2001). İmparatorluk, Ayrıntı, İstanbul.
• Hardt, M.; Negri, A. (2001), İmparatorluk, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• http://hap.bloger.hr/post/interview-with-robert-brenner-on-the-current-crisis/1215794.aspx, (Erişim Tarihi: 15.08.2020).
• http://kondratieffwinter.com/blog/k-wave-chart, (Erişim Tarihi: 10.08.2020).
• Hunt K. E.; Lautzenheiser M. (2002). History of Economic Thought: A Critical Perspective, M.E. Sharpe, New York.
• Hunt, K. E.; Lautzenheiser, M. (2002). History of Economic Thought: A Critical Perspective, M. E. Sharpe, New York.
• Kondratieff, Nikolai D. (2010). İktisadi Yaşamın Uzun Dalgaları, Kalkedon Yayınları, İstanbul.