Risk, Competition, and Protection: A Critical Evaluation of the Deposit Insurance System in Turkey

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 90 - 104

Adalet Hazar , Şenol Babuşcu

Öz

This study examines the deposit insurance system in Turkey by exploring its theoretical foundations, historical development, current structure, and practical challenges within the context of national and international comparisons. The process of deposit protection in Turkey began with the enactment of the Deposit Protection Law in 1933, was institutionalized with the establishment of the Savings Deposit Insurance Fund (SDIF) in 1983, and evolved into a risk-based premium model in the 2000s.
Although the structural framework of the Turkish system aligns with international standards, certain implementation issues persist. These include preferential scoring mechanisms favoring state-owned banks, outdated insurance coverage limits, insufficient adaptation to digital financial systems, and a lack of transparency. The automatic assignment of maximum scores to public banks within the risk-based premium framework undermines the principle of competitive neutrality and shifts the financial burden of the insurance system disproportionately onto private banks.
The study proposes several policy recommendations to address these issues, such as adopting a scoring model that ensures equality between public and private institutions, indexing the insurance limit to inflation for regular updates, and differentiating coverage based on the legal status of depositors. These recommendations aim to strengthen the financial system in Turkey while contributing to the development of a more inclusive, equitable, and sustainable deposit insurance framework.

Anahtar Kelimeler

Deposit Insurance System , Financial Stability , Competitive Neutrality , State-Owned Banks

Proje Numarası

1736104

Risk, Rekabet ve Koruma: Türkiye’de Mevduat Sigortası Sistemine Eleştirel Bir Yaklaşım

Öz

Bu çalışma, mevduat sigorta sisteminin teorik temellerinden başlayarak Türkiye’deki tarihsel gelişimini, mevcut yapısını ve uygulama sorunlarını ulusal ve uluslararası karşılaştırmalar ışığında incelemektedir. Türkiye’de 1933 yılında çıkarılan Mevduatı Koruma Kanunu ile başlayan mevduat güvence süreci, 1983 yılında TMSF’nin kurulmasıyla kurumsallaşmış ve 2000’li yıllarda risk temelli primlendirme modeline geçilmiştir.
Uluslararası uygulamalarla karşılaştırıldığında Türkiye’deki sistemin temel yapısal çerçevesi benzerlik gösterse de, uygulamada özellikle kamu bankalarına yönelik ayrıcalıklı puanlandırma sistemi, sigorta limitinin güncelliği, dijital finans sistemlerine adaptasyon ve şeffaflık konularında bazı sorunlar barındırdığı görülmüştür. Risk temelli prim sisteminde kamu bankalarına otomatik tam not verilmesi, rekabet eşitliği ilkesine aykırı bir durum yaratmakta ve sigorta sisteminin mali yükünün özel bankalar üzerinde yoğunlaşmasına neden olmaktadır.
Çalışmada bu sorunlara yönelik olarak, kamu-özel eşitliğinin sağlandığı bir puanlama sistemine geçilmesi, sigorta limitinin enflasyona endekslenerek düzenli güncellenmesi, kapsamın tüzel kişiler açısından farklılaştırılması gibi politika önerilerine yer verilmiştir. Bu öneriler, Türkiye’de hem finansal sistemin daha güçlenmesi hem de daha kapsayıcı, adil ve sürdürülebilir bir mevduat sigorta sisteminin oluşturulması için yol gösterici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Mevduat Sigorta Sistemi , Finansal İstikrar , Rekabet Eşitliği , Kamu Bankaları

Etik Beyan

u çalışmada yer alan tüm analiz ve değerlendirmeler, kamuya açık ikincil veriler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma sürecinde herhangi bir deneysel uygulama yapılmamış, insan ya da hayvan denek kullanımı söz konusu olmamıştır. Dolayısıyla etik kurul onayı gerektirecek bir durum bulunmamaktadır. Çalışma, akademik etik ilkelere uygun biçimde yürütülmüş olup, intihal, sahtecilik, çarpıtma, tekrar yayım, dilimleme, haksız yazarlık gibi etik dışı davranışlara başvurulmamıştır. Yazar, bu beyanla birlikte çalışmanın tüm etik sorumluluğunu kabul ettiğini beyan eder.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

1736104

Teşekkür

-

Kaynakça

• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu. (2005). Resmî Gazete, 1 Kasım 2005, Sayı: 25983 (Mükerrer). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5411&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Akyüz, Y., & Boratav, K. (2003). The making of the Turkish financial crisis. World Development, 31(9), 1549–1566.
• Alper, C. E., & Öniş, Z. (2004). The Turkish banking system, financial crises and the IMF in the age of capital account liberalization: A political economy perspective. New Perspectives on Turkey, 30, 25–54.
• Anginer, D., Demirgüç-Kunt, A., & Zhu, M. (2014). How does deposit insurance affect bank risk? Evidence from the recent crisis. Journal of Banking & Finance, 48, 312–321.
• Barth, J. R., Caprio, G., & Levine, R. (2008). Rethinking bank regulation: Till angels govern. Cambridge University Press.
• Bryant, J. (1980). A model of reserves, bank runs, and deposit insurance. Journal of Banking & Finance, 4(4), 335–344.
• Calomiris, C. W., & Jaremski, M. (2019). Stealing deposits: Deposit insurance, risk-taking, and the removal of market discipline in early 20th century banks. The Journal of Finance, 74(2), 711-754.
• CDIC. (2025). Canada Deposit Insurance Corporation – Coverage Overview. https://www.cdic.ca
• Cinskızan, K. (2024). Mevduat Sigorta Sistemi ve Finansal Sağlamlık İlişkisi -OECD ve IADI Üyesi Örnek Ülkeler Uygulaması-. Başkent Üniversitesi SBE Uluslararası Finans ve Bankacılık Anabilim Dalı Bankacılık ve Finans Doktora Tezi.
• Cull, R., Senbet, L. W., & Sorge, M. (2005). Deposit insurance and financial development. Journal of Money, Credit and Banking, 43–82.
• Demirgüç-Kunt, A., & Detragiache, E. (2002). Does deposit insurance increase banking system stability? An empirical investigation. Journal of Monetary Economics, 49(7), 1373–1406. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(02)00171-X
• Demirgüç-Kunt, A., & Kane, E. J. (2002). Deposit insurance around the globe: Where does it work?. Journal of Economic Perspectives, 16(2), 175–195.
• Deutsche Bundesbank. (2025). Deposit Guarantee Schemes in Germany.
• https://www.bundesbank.de/en/tasks/banking-supervision/individual-aspects/deposit-protection-622748 DIC. (2023). Canada Deposit Insurance Corporation Annual Report 2022–2023. https://www.cdic.ca
• Diamond, D. W., & Dybvig, P. H. (1983). Bank runs, deposit insurance, and liquidity. Journal of Political Economy, 91(3), 401–419. https://doi.org/10.1086/261155
• FDIC. (2025). Deposit Insurance Summary. https://www.fdic.gov
• Gropp, R., & Vesala, J. (2004). Deposit insurance, moral hazard and market monitoring. Review of Finance, 8(4), 571–602.
• Hovakimian, A., Kane, E. J., & Laeven, L. (2003). How country and safety-net characteristics affect bank risk-shifting. Journal of Financial Services Research, 23, 177–204.
• International Association of Deposit Insurers (IADI). (2025). Core Principles for Effective Deposit Insurance Systems. https://ndic.gov.ng/wp-content/uploads/2025/06/Draft-Revised-IADI-Core-Principles.pdf
• İslamoğlu, M., & Şanlı, D. (2013). Mevduat Sigorta Sistemi ve Bankacılık Sektöründe Rekabet Üzerine Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 271-290.
• Laeven, L. (2004). The political economy of deposit insurance. Journal of Financial Services Research, 26(3), 201–224. https://doi.org/10.1023/B:FINA.0000039323.27045.f1
• IADI (2014). Core Principles for Effective Deposit Insurance Systems. https://www.iadi.org/uploads/cprevised2014nov.pdf
• IADI (2021). Annual Survey. https://www.iadi.org/uploads/IADI20Annual20Report202021-2022.pdf
• Önal, Y. B., Düzakın, H. G., & Akyüz, M. (1996). Türkiye'de mevduat sigortası sisteminin gelişimi ve bankaların risk değerlendirmesini de içeren aktif bir mevduat sigortası model önerisi. Türkiye Bankalar Birliği.
• Rom, M. (1990). The S&L Insurance Mess: How Did It Happen"? Edward J. Kane. Policy Studies Journal, 18(3), 785.
• Şentürk, Z. (2007). Mevduat sigorta sistemi ve banka riskliliğine etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• TMSF 2025). https://www.tmsf.org.tr/tr/Tmsf/Finansman/mevduat.sss.guncel
• TMSF (2025). https://www.tmsf.org.tr
• TMSF. Sigortaya Tabi Mevduat ve Katılım Fonları İle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere Dair Yönetmelik. https://www.tmsf.org.tr/tr/Tmsf/Info/yonetmelikler