UYARLANABİLİR YENİDEN KULLANIMDA POTANSİYEL MEKANLAR OLARAK AVM’ LER: ANKARA ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 13 Issue: 2, 217 - 225, 30.06.2025

Mete Sezer , İdil Ayçam

Abstract

Alışveriş merkezlerinin (AVM'lerin), başta teknolojinin gelişimi ve alışveriş alışkanlıklarının çevrimiçi alışverişe kayması olmak üzere çeşitli nedenlerle gelecekte işlevini yitireceği düşünülmektedir. Bu durumda, henüz ekonomik ömrünü tamamlamamış bu yapıların yıkılmak yerine dönüştürülerek yeniden kullanılması; ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan birçok potansiyel barındırmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Ankara'daki AVM'lerin gelecekte atıl kalması durumunda, yıkım yerine uyarlanabilir yeniden kullanım (UYK) stratejileriyle kentsel yaşama yeniden kazandırılma potansiyeli en yüksek olan AVM'yi belirlemektir. Bu kapsamda Ankara’daki AVM’ler için oluşturulan AVM kartları (toplam 29 AVM kartı) aracılığıyla UYK ve AVM konularında Ankara’da faaliyet gösteren 25 farklı uzmanla yarı yapılandırılmış nitel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler ve literatür taraması sonucunda konuya ilişkin çerçeve çizilmiş; konu başlıkları ve alt başlıklar (temalar) oluşturulmuş; dönüşüm potansiyeli en yüksek ve en uygun AVM belirlenmiştir. Çalışma, yeniden kullanım potansiyelinin değerlendirilmesinde kentsel belleğin kritik bir rol oynadığını ortaya koymakta; toplulukların tarihî yapılarla kurduğu duygusal bağın projelerin uygulanabilirliğini önemli ölçüde etkilediğini göstermektedir. Bulgular, karma kullanımlı dönüşüm projelerinin, tek işlevli adaptasyonlara kıyasla ekonomik ve sosyal açıdan daha fazla fayda sağladığını; program çeşitliliği sayesinde daha başarılı olduğunu göstermektedir. Merkezi konumda yer alan ve tarihî öneme sahip AVM’ler, ulaşılabilirlik ve kültürel değer gibi içsel avantajları nedeniyle uyarlanabilir yeniden kullanım için en uygun adaylar olarak öne çıkmaktadır. Araştırma, başarılı bir uyarlanabilir yeniden kullanım süreci için mimari uzmanlığın belirleyici unsur olduğunun altını çizmekte; mevcut yapıyı koruma ile yeniliğin dikkatli bir şekilde dengelenmesini gerekli kılmaktadır.

Keywords

Uyarlanabilir Yeniden Kullanım, Alışveriş Merkezleri, Sürdürülebilir Mimarlık

Adaptive Reuse As Potential Spaces: Shopping Malls – The Case Of Ankara

Abstract

It is considered that shopping malls (SMs) will become obsolete in the future due to various reasons, primarily the development of technology and the shift in shopping habits towards online shopping. In this case, the reuse of these structures, which have not yet completed their useful life, by converting them holds many economic, social, and environmental potentials. The purpose of this research is to determine the SM with the highest potential to be reintegrated into urban life with adaptive reuse (AR) strategies instead of demolition in the event that Ankara's SM s become idle in the future. Semi-structured qualitative interviews were conducted with 25 different experts operating in Ankara on AR and SM issues through the SM cards created for SM s in Ankara (29 SM cards in total); as a result of these interviews and literature review, the framework of the subject was drawn; subject titles and sub-titles (themes) were created; and the most suitable SM was identified with the highest potential for transformation. The study reveals that urban memory plays a pivotal role in evaluating reuse potential, with community attachment to historical structures significantly influencing project viability. Findings indicate mixed-use conversions consistently outperform single-function adaptations, offering greater economic and social benefits through diversified programming. Centrally located malls with historical significance emerge as prime candidates for adaptive reuse, given their inherent advantages in accessibility and cultural value. Crucially, the research underscores architectural expertise as the cornerstone of successful adaptive reuse, requiring careful balance between preservation and innovation.

Keywords

Adaptive Reuse, Shopping Centers, Sustainable Architecture

References

• [1] Kincaid, D. (2002). Adapting Buildings for Changing Uses. First Edition, Spon Press, London.
• [2] Christensen, J. (2008). Big Box Reuse. MIT Press, Cambridge.
• [3] Underhill, P. (2004). Alışveriş Merkezleri-Nereye Kadar? (Özgün Adı: The Call of the Mall, Çeviri: Bahadır Argönül). Soysal Yayınları, İstanbul.
• [4] Arnheim, R. (2009). The Dynamics of Architectural Form. University of California Press, USA.
• [5] Cantacuzino, S. (1975). New uses for old buildings (3. baskı). Architectural Press.
• [6] Cunnington, P. (1988). Change of use: The conversion of old buildings. Alpha Books.
• [7] Giresun, B. ve Tönük, S. (2018). Binalarda İşlev Dönüşümünün Yaşam Döngüsündeki Yeri ve Etkisinin Örnekler Üzerinden İncelenmesi. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 39–62. https://doi.org/10.20854/bujse.306660
• [8] Powell, K. (1999). Architecture reborn : converting old buildings for new uses.
• [9] Robert, P. (1989). Adaptations. Editions du Moniteur.
• [10] Plevoets, B. ve Van Cleempoel, K. (2011). Adaptive reuse as a strategy towards conservation of cultural https://doi.org/10.2495/10131 heritage: a literature review.