Barak İskân Şiirlerinde ve Türkülerinde Osmanlıya Başkaldırı

Year 2019, Volume: 2 Issue: 1, 77 - 88, 30.06.2019

Behiye Köksel

Abstract

Baraklar,
Gaziantep'in Nizip, Oğuzeli, Kargamış ilçe ve köyleri ile şehir merkezinde
dağılmış halde yaşamaktadırlar. Kargamış çevresinde Suriye sınırında yaygın bir
yerleşime sahiptirler. Barak aşireti, Orta Asya'dan göçmüş olan bir Türkmen
aşiretidir. 19. yy'a kadar göçer hayat yaşamışlar; 19. yy'da yerleşik hayata
geçmişlerdir. Osmanlı döneminde birkaç defa zorunlu iskana ve göçe tabi
tutulmuşlardır. Zorunlu olarak iskan edildikleri bölgelerden birisi de
bugün  Suriye sınırları içinde bulunan
Rakka çevresidir. Bu göçler Baraklar için acı olmuştur. Baraklar bu göçlerle
ilgili acılarını türkülerinde, şiirlerinde anlatmışlardır.

Halk
türküleri resmî olmayan tarihtir. Savaşlar, göçler halka nasıl yansımıştır?
Halk nasıl etkilenmiştir? Sözlü edebiyat bunları anlatır. Barak türküleri de
göçün, iskanın acısını anlatmış, gizli bir dille de Osmanlı'dan şikayetçi
olmuştur. Barak halk şairleri mesela Dedemoğlu, Kılıçoğlu, destan ve
hikayelerinde göçlerin acısını anlatmışlardır. Bu durum sadece Baraklara özgü
değildir. Yakın bir coğrafyada yaşamış olan ve Avşar aşiretinin Osmanlı ile
anlaşmazlığını anlatan Dadaloğlu, Osmanlı'ya başkaldırının timsali olmuştur.

Halkbilimi
halkın yaşayışıyla ilgilenir.  Bizim de
konuyu incelerken kaynağımız halkın ağzından dökülen şiirler, türküler ve
ağıtlar,  olmuştur. Baraklar ile Osmanlı
ilişkisi sözlü kültür açısından incelenmiştir.

Keywords

Barak, Halk şairleri

References

• Avcı, Cevdet, Gaziantep Barakları Anonim Halk Edebiyatı ve Halk Kültürü Araştırması, (Yayımlanmamıış doktora tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens., Adana: 2015. Başgöz, İlhan, Folklor Yazıları, İstanbul: Adam Yayınları, 1986. Başgöz, İlhan, Türkü, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986. Kılıçkıran, Mazlum Nusret, Öyküleri ve Türküleriyle Kilis, Bornova:1973. Köprülü, Fuat, Türk Saz Şairleri, Ankara: Milli Kültür Yayınları, 1962. Köksel, Behiye, 20. Yüzyıl Âşık Şiiri Geleneğinde Kadın Âşıklar, Ankara:Akçağ Yayınları, 2012 Meydan Larousse, C.2, 549 Özbaş, Ömer, İlbeyli Türkmenleri Arasında, Gaziantep:Gaziantep Halkevi Yayınları, 1939. Tarihi ve Kültürüyle Barak Karkamış, Karkamış Kaymakamlığı Yayınları, 2006 Yalman, Ali Rıza, Cenup'ta Türkmen Oymakları, Ankara:Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000. Ziyaret edilen internet siteleri: "Baraklar Üzerine Söyleşi", http://www.turkmensitesi.com/baraklar.html, ziyaret:30.09.2015
• Derin Kökler Programı, TRT 4 erişim tarihi:3.10.2015
• http://www.barakturkmenleri.org/index.php?option=com_content&view=article&id=82:barak-tarihi-1500-1691&catid=36:barak-tarihi&Itemid=18 erişim tarihi: 13.10 2015
• http://www.sevilensarkisozleri.com/gaziantep-yoresi-turkuleri-bir-haber-geldi-de-koca-duraktan-sarki-sozleri-53848.aspx#sthash.MyyfynQ4.dpuf, erişim:4.10.2015 Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=7419, ziyaret:10. 9 .2015