The Tradition Of Kirvelik In Terms Of Social Relations (Example of Yavuzeli)

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 74 - 95, 30.06.2025

Ahmet Canpolat

https://doi.org/10.71353/gunaad.1702796

Öz

Anatolia is an important settlement area that has been home to many cultures for centuries. Every culture that has lived and continues to live in the area has contributed to Anatolia and continues to do so. When defining Anatolia, it has always been at the forefront to consider its cultural characteristic without a doubt because there are rooted traditions in it. Many of this traditions continue to this day. The multitude of its traditions and customs and the fact that many of them are still kept alive add cultural richness to the geography. It is obvious that many traditions and customs has changed or disappeared completely as a result of social changes. The tradition of kirve, which has an important place in terms of social relations, has also been affected by these social change processes. This tradition, which has a rooted history in many regions of Anatolia, has gone beyond the ceremony of circumcision of the boy child and has gained a dimension of social responsibility and social solidarity, and has become an important factor in determining social relations. Sociologically, it has become possible to understand the causes and consequences of social changes within the scope of the kirve tradition. The research conducted in Gaziantep Yavuzeli district center and its four villages is interesting in terms of revealing the effect of kirvelik among different ethnic and religious groups and the current situation of kirve. The fact that it is based on field research gives our study originality in the local context. The research aims to reveal how the kirve tradition is maintained in different ethnic and religious groups and its role in social relations. In the research, the approaches of different groups in the region to the institution of kirvelik were analyzed comparatively and the data were obtained by the interview technique.

Anahtar Kelimeler

Kirvelik , Tradition , Culture , Society , Circumcision

Proje Numarası

0009-0008-6835-9411

Toplumsal İlişkiler Açısından Kirvelik (Yavuzeli Örneği)

Öz

Anadolu, birçok kültüre yüzyıllardır ev sahipliği yapmış olan önemli bir yerleşim alanıdır. Bölgede yaşamış ve yaşamakta olan her kültür, bu coğrafyaya bir şeyler katmış ve katmaya devam etmektedir. Anadolu tanımlanırken de şüphesiz kültürel özellikleriyle ele alınması her zaman ön planda olmuştur. Çünkü Anadolu’da köklü gelenekler mevcuttur. Bu geleneklerin birçoğu hâlen devam etmektedir. Gelenek ve göreneklerinin çokluğu ve yaşatılıyor olması, coğrafyaya kültürel zenginlik katmaktadır. Toplumsal değişimlerin sonucu olarak birçok gelenek ve göreneğin değişime uğradığı ya da tamamen ortadan kalktığı aşikârdır. Toplumsal ilişkiler açısından önemli bir yere sahip olan kirvelik geleneği de bu toplumsal değişim süreçlerinden etkilenmiştir. Anadolu’nun birçok bölgesinde köklü bir geçmişe sahip olan bu gelenek, erkek çocuğun sünnet merasimin ötesine geçerek sosyal sorumluluk ve toplumsal dayanışma boyutu kazanıp, sosyal ilişkilerin belirlenmesinde önemli bir faktör olmuştur. Sosyolojik olarak, kirvelik geleneği kapsamında toplumsal değişimlerin nedenlerini ve sonuçlarını anlayabilmek mümkün bir hale gelmiştir. Gaziantep Yavuzeli ilçe merkezi ve dört köyünde yapılan araştırma, kirveliğin farklı etnik ve inanç grupları arasında nasıl bir etkiye sahip olduğunu ve kirveliğin mevcut durumunu ortaya çıkarmak açısından ilgi çekicidir. Alan araştırmasına dayalı olması, çalışmamıza yerel bağlamda özgünlük kazandırmaktadır. Araştırma, farklı etnik ve inanç gruplarında kirvelik geleneğinin nasıl sürdürüldüğünü ve toplumsal ilişkilerdeki rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada, bölgedeki farklı grupların kirvelik kurumuna yaklaşımları karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş, veriler mülakat tekniği ile elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kirvelik , Gelenek , Kültür , Toplum , Sünnet

Proje Numarası

0009-0008-6835-9411

Kaynakça

• Akça, Gözen. (2009). Diyarbakır İli Ergani İlçesi Halk Kültürü Araştırması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Adana
• Aksoy, Mustafa. (1996). Kültür Sosyolojisi Açısından Doğu Anadolu, İstanbul: Tarih Ve İslam Araştırma Vakfı Yayınları.
• Altuntek, N. Serpil (2001). Türkiye Üzerine Yapılmış Evlilik Ve Akrabalık Araştırmalarının Bir Değerlendirmesi, Hacettepe Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (2), 17-28.
• Beşikçi, İsmail( 1970 ). Doğu Anadolu'nun Düzeni: Sosyo-Ekonomik ve Etnik Temeller,2. Basım, İstanbul: E Yayınları.
• Eriş, Metin. ( 1997). Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, 21,Yüzyılın Eşiğinde Örf ve Adetlerimiz(Türk Töresi), Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Doğan, Mehmet, ve Şemsettin Can. (2000), Gaziantep, Gaziantep: Gaziantep İl Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Gökalp, Ziya. (1995). Türk Medeniyeti Tarihi, Hazırlayan; Yalçın Toker, İstanbul: Toker Yayınları.
• Kır, İbrahim. (2003). Barak Aşireti, Elazığ Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, 1(1) , 2019-2040.
• Kudat, Ayşe. (2004). Kirvelik Sanal Akrabalığın Dünün ve Bugünü, Ankara: Ütopya
• Kolukırık, Suat ve Saraç, İbrahim Halil. (2010). Farklı Dini Gruplarda Kirvelik Geleneği: Sanal Akrabalığın Dönüşümü Üzerine Bir Araştırma, Journal Of World Of Turks, 2 (1), 2017-232.
• Köksal, Hasan. (1991). Güneydoğu İllerimizde Kirvelik Geleneği, 2. Uluslararası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri. 20-24 Kasım, Adana, Erişim Tarihi:11.04.2025,
• Örnek, Sedat Veyis(2000). Türk Halk Bilimi,2. Baskı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özer, Ahmet. (2003). Doğu'da Aşiret Düzeni ve Brukanlar, Ankara: Elips Yayıncılık.
• Tezcan, Mahmut Tezcan. ( 2008). Kültürel Antropoloji, Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Tezcan, Mahmut. (1992). Tasavvuri Akrabalık ve Ülkemizdeki Uygulamaları, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 117-130.
• Uysal, Yavuz. (2016). Adıyaman Halk Kültüründe Sünnet Merasimi ve Kirve Kültürünün Topluma Yansımaları, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11 ( 4), 1015-1024.
• Üçer, Cenksu. (2010). Alevî Telakkîde Hz. Muhammed, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14 (1), 321-343.
• Yıldırım, Erdal. (2011). Tunceli Alevilerinde Sünnet ve Kirvelik Geleneği Uygulamaları, Tunceli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2), 83-99.
• Yoloğlu, Güllü. (1999). Türklerin Aile Merasimleri, Atatürk Yüksek Kurumu, Ankara: Kültür Merkezi Yayını.