GÖNÜLLÜ GERİ DÖNÜŞ

Year 2023, Volume: 13 Issue: 1, 1 - 49, 29.06.2023

Zeynep Derya Tarman

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1209096

Abstract

Göç hareketlerinin sebep olduğu siyasi, ekonomik ve sosyal sorunlar ev sahibi devletlerin göç yönetiminde kalıcı ve uzun vadeli çözüm arayışlarını beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda bir yandan kişilerin menşe ülkelerine geri dönme hakkına diğer yandan devletlerin kendi yükümlülüklerini sınırlama yolundaki eğilimlerine hizmet eden gönüllü geri dönüş devletler tarafından en çok desteklenen çözüm yolu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada gönüllü geri dönüş kavramı öncelikle uluslararası hukuk kaynakları çerçevesinde incelenmiş, ardından Avrupa Birliği politikaları ile Belçika, İsviçre, Birleşik Krallık ve Norveç olmak üzere başlıca Avrupa ülkelerindeki gönüllü geri dönüşe ilişkin örnek uygulamalar açıklanmıştır. Bunu takiben Türk mevzuatı ve uygulamasında gönüllü geri dönüş mekanizması ele alınmıştır. Türk hukukunda gönüllü geri dönüşe ilişkin temelde uluslararası hukukta öngörülen esasları içeren hükümlere yer verilmiştir. Ancak Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı göçmen sayısı ve etkili bir göç yönetiminde gönüllü geri dönüşün önemi göz önüne alındığında gönüllü geri dönüşe özgülenmiş bir mevzuata ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Bu kapsamda ideal gönüllü geri dönüş mekanizmasında bulunması gereken unsurlar değerlendirilmiştir. Gönüllü geri dönüşü temin etmek için geri döneceklere finansal destek sağlandığı ve sürdürülebilir yardımlı gönüllü geri dönüş programları faaliyete geçirildiği gözlemlenmektedir. Sonuç olarak, Türkiye’ye yönelik özellikle son yıllarda artan düzenli ve düzensiz göç hareketi gözetilerek gönüllü geri dönüş kavramının ikincil bir mevzuatla daha detaylı biçimde yasal temeline kavuşturulması planlı, ekonomik ve etkin bir göç yönetimi için önem arz etmektedir.

Keywords

Gönüllü geri dönüş, geri gönderme yasağı, Cenevre Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, mülteci, geçici koruma statüsü, kalıcı çözüm, Ulusal Destekli Gönüllü Geri Dönüş Mekanizması, Voluntary return, principle of non-refoulement, Geneva Convention, The United Nations High Commissioner for Refugees refugees, temporary protection status, durable solutions, Assisted voluntary return (AVR) programs

VOLUNTARY RETURN

Abstract

The political, economic and social problems caused by the migration movements have brought along the search for permanent and long-term solutions in the migration management of the host states. In this context, voluntary return, which serves the right of individuals to return to their country of origin on the one hand, and the tendency of states to limit their own obligations on the other, is the most supported solution by the states. In this study, initially the concept of voluntary return is examined within the framework of international legal sources and principles. Then, the European Union policies and exemplary practices regarding voluntary return in certain European countries including Belgium, Switzerland, United Kingdom and Norway are explained. Next, the voluntary return mechanism under Turkish legislation and current practices have been examined. When Turkish law is considered, the legal basis for the concept of voluntary return can be found under the Law on Foreigners and International Protection. The Regulation of the Application of the said Law and the Temporary Protection Regulation also contain provisions on voluntary return. After these examinations, the elements that should be included in an ideal voluntary return mechanism are evaluated. When international law and best practices in voluntary return are observed, it is understood that voluntary return mechanism should be designed as a program aiming to provide assistance for an organized, safe and dignified return to those who voluntarily choose to return to their country of origin or to a safe third country. Finally, it is concluded that taking into account the increasing regular and irregular migration movements towards Turkey in recent years, regulating the voluntary return in a more detailed legal basis with a secondary legislation emerges as an important solution for a planned, economic and effective migration management in Turkey.

Keywords

Voluntary return, principle of non-refoulement, Geneva Convention, The United Nations High Commissioner for Refugees refugees, temporary protection status, durable solutions, Assisted voluntary return (AVR) programs

References

• KAYNAKÇA “Return Journey” FEDASIL <https://www.fedasil.be/en/voluntary-return/return-journey>.
• “Voluntary and Assisted Returns Version 4.0” United Kingdom Home Office <https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/990282/voluntary-and-assisted-returns_v4.0-gov-uk.pdf>.
• Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the Readmission of Persons Residing without Authorisation, AB Resmî Gazetesi L134, 7/5/2014 3-27.
• Akkoyunlu Ertan K/Ertan B, ‘Türkiye’nin Göç Politikası’ (2017) 1(2) Contemporary Research in Economics and Social Sciences 7-39.
• Aygün M/Kaya C, ‘Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukukunda Kalıcı Bir Çözüm Olarak Yerel Entegrasyon’ (2016)1(7) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 87-142.
• Brekke J P, ‘Why Go Back? Assisted Return From Norway’, CMI- Chr. Michelsen Institute – PRIO- Peace Research Instıtute Oslo Report No.2015:08.
• Buz S/Korç S, ‘Mültecilere Yönelik Kalıcı Çözümlerden Biri Olarak Gönüllü Geri̇ Dönüş’ (2021) 21(50) Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 195-230.
• Ceylan A/Uslu İ, ‘Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelen Kitlesel Göç Hareketleri ve Kabul Mekanizmasındaki Yaklaşımlara İlişkin Bir İnceleme: 1989 Bulgaristan, 1991 Irak ve 2011 Suriye Göçleri’ (2019) 36 İstanbul Üniversitesi – Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 199-221.
• Communication from the Commission to the European Parliament and the Council: The EU strategy on voluntary return and reintegration, COM (2021) 120 final, <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/ HTML/?uri=CELEX:52021DC0120&from=EN>.
• Council Directive 2001/55/EC on minimum standards for giving temporary protection in the event of a mass influx of displaced persons and on measures promoting a balance of efforts between Member States in receiving such persons and bearing the consequences thereof, AB Resmi Gazetesi L 212, 07/08/2001 0012 – 0023.
• Crisp J/Long K, ‘Safe and Voluntary Refugee Repatriation: From Principle to Practice’ (2016) 4(3) Journal on Migration and Human Security 141-147.
• Directive 2008/115/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on common standards and procedures in member states for returning illegally staying third-country nationals, AB Resmî Gazetesi L 348, 24/12/2008 P.188-197.
• Ekşi N, Yabancılar ve Ulusararası Koruma Hukuku, (Beta Yayıncılık 2018).
• Ekşi N, Türkiye Avrupa Birliği Geri Kabul Antlaşması, (Beta Yayıncılık 2016).
• Ergüven N S/Özturanlı B, ‘Uluslararası Mülteci Hukuku ve Türkiye’ (2013) 62(4) AÜHFD 1007-1061.
• European Commission, Migration–New Pact on Migration and Asylum, Eylül 2020, <https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/new-pact-on-migration-and-asylum-package_1.pd f>.
• Fransen S, ‘The Socio-Economic Sustainability of Refugee Return: Insights from Burundi’ (2015) Population Space and Place <https://www.researchgate.net/publication/282074615_The_Socio- Economic_Sustainability_of_Refugee_Return_Insights_from_Burundi>.
• Gilbert G, ‘The International Law of Voluntary Repatriation’ School of Law and Human Rights Centre, University of Essex, <https://www.unhcr.org/5ae079557.pdf>.
• Goodwin-Gill G/McAdam J, The Refugee in International Law, (Oxford University Press 2007).
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, ‘Ulusal Destekli Gönüllü Geri Dönüş Mekanizması İş Birliği Protokolü İmza Töreni’ 3 Eylül 2020 <https://www.goc.gov.tr/ulusal-destekli-gonullu-geri-donus-mekanizmasi-is-birligi-protokolu-imza-toreni>.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, “Gönüllü Geri Dönüş Danışmanlığının Temel Unsurları” Konulu Çevrim İçi Eğitim Gerçekleştirildi” 1 Mart 2021 <https://www.goc.gov.tr/gonullu-geri-donus-danismanliginin-temel-unsurlari-konulu-cevrim-ici-egitim-gerceklestirildi>.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, “Türkiye’de Ulusal Destekli Gönüllü Geri Dönüş Mekanizmasının Desteklenmesi” Projesi Açış Toplantısı Gerçekleştirildi” 29 Mart 2022 <https://www.goc.gov.tr/turkiyede-ulusal-destekli-gonullu-geri-donus-mekanizmasinin-desteklenmesi-projesi-acis-toplantisi-gerceklestirildi>.
• Hathaway J C, The Rights of Refugees Under International Law, New York, Cambridge University Press 2011). ICMPD, ‘Türkiye’de Geri Dönüş Danışmanlığı Kapasitesinin Geliştirilmesi ve Desteklenmesi Projesi – ReConnect’ <https://www.icmpd.org/file/download/53506/file/TR_ReConnec t_Factsheet.pdf>.
• IOM – Norveç Gönüllü Destekli Geri Dönüş Programı Tanıtım Broşürü (Türkçe) <https://www.iom.no/_files /ugd/89b4ac_76f7c78dc6bb475fb133ae2a48c0c42b.pdf>.
• IOM – Norveç Gönüllü Destekli Geri Dönüş Programı- Yeniden Entegrasyon Destek Programı Sıkça Sorulan Sorular < https://www.iom.no/faq>.
• IOM – Norveç Gönüllü Destekli Geri Dönüş Programı, <https://www.iom.no/avrr>. İ çduygu A/Aksel D B, ‘Turkish Migration Policies: A Critical Historical Retrospective’ (2013) XVIII (3) Perceptions 167-190.
• İneli Ciğer M, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda Aralık 2019’da Yapılan Bazı Değişikliklerin Değerlendirilmesi’ (2020) 26(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 699-725.
• İsviçre Federal Adalet ve Polis Departmanı – Devlet Göç Sekreterliği, “Return Assistance Switzerland” (2022).
• Kaya C, ‘Kalıcı Çözüm Türü Olarak Gönüllü Geri Dönüş ve Geçici Koruma Kapsamında Yer Alanlar Bakımından Türk Hukukundaki Düzenlenme Şekli’ (2019) 2(5) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 511-535.
• Kaya C, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukukunda Kalıcı Bir Çözüm Olarak Yerel Entegrasyon (On İki Levha Yayıncılık 2017).
• Kneebone S, ‘The Legal and Ethical Implications of Extraterritorial Processing of Asylum Seekers: The ‘Safe Third Country’ Concept’, Jane McAdam (ed.) Forced Migration, Human Rights and Security (Hart Publishing 2008).
• Lauterpacht E/Bethlehem D, ‘The Scope and Content of the Principle of Non-Refoulement: Opinion’, Erika
• Feller/Volker Türk/ Frances Nicholson (eds.) Refugee Protection in International Law: UNHCR's Global
• Consultations on International Protection (Cambridge University Press 2003) 89-171.
• Le Coz C, ‘EU Strategy on Voluntary Return and Reintegration – Crafting a Road Map to Better Cooperation with Migrants’ (2021) Countries of Origin’ Migration Policy Institute.
• Oba M E, ‘Türk Hukukunda Geçici Koruma Rejimi’ (LLM Thesis, Koç University 2018).
• Özkan I, Göç İltica ve Sığınma Hukuku (Seçkin Yayınevi 2013).
• Öztürk N Ö, Mültecinin Hukuki Statüsünün Belirlenmesi (Seçkin Yayınevi 2015).
• Sağlam S, ‘Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme’ (2006) 5 Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları 33-44. Smit A, The Property Rights of Refugees and Internally Displaced Persons (Routledge Yayınevi 2012).
• Uluslararası Göç Örgütü’nün (IOM) gönüllü geri dönüşe ilişkin bu ilkelerinin yer aldığı rapor için bkz. <https://publications.iom.int/books/framework-assisted-voluntary-return-and-reinteg ration>.
• UNHCR, ‘Reintegration in the transition from war to peace’ (1997) <https://www.refworld.org/pdfid/3ae6b31f8.pdf>.
• Webber F, ‘How Voluntary are Voluntary Returns?’ (2011) 52(4) Race & Class 98-107.
• Yılmaz Eren Esra, Mülteci Hukukunda Geçici Koruma (Seçkin Yayınevi 2018).