XIX. YÜZYIL ORTALARINDA HARPUT KAZASINDA MESKÛN AŞİRETLERDE ERKEK ŞAHIS ADLARI

Year 2015, Volume: 2 Issue: 2, 19 - 41, 01.09.2015

Salih Akyel

Abstract

Şahıs isimleri zaman ve mekân farklılıklarına bağlı olarak değişim göstermektedir. Bu değişimleri nüfus kayıtlarında ortaya çıkarmak mümkündür. Bu çalışmada, 1834 tarihli ve 2675 numaralı Harput Nüfus Defteri kullanılarak Harput Kazasındaki aşiretlerin şahıs adları değerlendirilmiştir. 1834 tarihli nüfus kayıtlarına göre Harput Kazasındaki aşiretlerin 2036 hanesinde 1073 Tüvana, 1628 sıbyan ve 1537 ihtiyar olmak üzere toplam 4238 müslüman erkek isim tespit edilmiştir. 2675 numaralı Harput Nüfus Defteri verilerine göre, 19. yüzyılın ortalarında Harput Kazasındaki aşiretlerin en çok Arapça kökenli isimler kullanılmaktaydı. Ad olarak konulan Arapça kökenli isimlerin daha çok peygamber ve onun ehl-i beytinden olan kimselerin isimleri olduğu tespit edilmiştir. Arapça kökenli isimlerin yanı sıra Türkçe kökenli isimler de kullanılmıştır. Türkçe kökenli isimlerin tercih edilmesinde büyük ölçüde eski Türk dinî inanış ve geleneklerinin izleri görülmektedir. Çok az sayıda olan Farsça kökenli isimlerde kayıtlarda mevcuttur. Farsça kökenli isimler ise kahramanlık ve güzel ahlaka dair isimler olduğu tespit edilmiştir. Çocuğa baba ve dede ismini verme geleneğinin 19. yüzyıl ortasında Harput’ta da yaygın bir şekilde geçerli olduğu ve çocuklara isim verilirken kardeşler arasındaki isim ahengine de dikkat edildiği söylenebilir

Keywords

Onomastik, 19. Yüzyıl, Harput, Aşiret, Nüfus Defterleri

Men’s Given Names in the Native Tribes Located in the District of Harput in the Middle of the 19th Century

Abstract

Proper names used in changing and developing cultures vary depending on the differences in time and space. Based on this, in this study the proper names among the tribes of the district of Harput have been reviewed, using the Harput Population Register dated 1834 and numbered 2675. In this context, a total of 4238 muslim male names, of whom 1073 were adults, 1628 children and 1537 elderly, have been determined in the 2036 tribal households in the year 1834. According to the data in the Harput Population Register numbered 2675, names of Arabic origin were used the most in the middle of the 19th century among the tribes in the District of Harput. It has been found that the names of Arabic origin that were preferred were mostly names of the Prophet and people of his household. Traces of old Turkish religious beliefs and traditions are noticed to a great extent in the preference of names of Turkish origin. It has been determined that names of Persian origin, which are few in number, were names relating to heroism and morality. It can be said that the
custom of naming the child after the father or the grandfather was commonly
current in the middle of the 19th century in Harput and when naming children
harmony of names among siblings was also considered.

Keywords

Onomastics, 19th century, Harput, Tribe, Population Registers