KÖMÜRHAN KÖPRÜSÜ HARPUT’A BAKAR TÜRKÜSÜNÜN SÖZ VARLIĞI

Year 2022, Volume: 9 Issue: 17, 1 - 14, 17.03.2022

Birol İpek

Abstract

Fırat nehriyle ilgili birçok türkü yakılmıştır. Bunların içinde en çok bilineni okunanı, dinleneni ve ezberleneni “Şu Fırat’ın suyu Akar Serindir” türküsüdür. Birçok ünlü sanatçı tarafından seslendirilen türkü tüm yurtta büyük bir beğeniyle söylenmekte ve dinlenmektedir. Türküde, Fırat nehrine kapılıp ölen yeni gelin olmuş bir kızın hikâyesi ve bu ölümden dolayı duyulan acılar anlatılmaktadır.
“Şu Fırat’ın Suyu Akar Serindir” türküsünde bir tarihî mekâna bağlı olarak ve insanın doğa ile yaşam mücadelesi konusu işlenmiştir. Türküler Anadolu insanının gerçek hikâyesidir. Türküler, İnsanın yaşadıklarını tarihten günümüze taşıyan dil yadigârlarıdır. Tarihi mekânlar zamanla değişse veya yok olsalar da onları canlı tutan günümüze taşıyan ve yaşatan türkülerdir.
“Şu Fırat’ın Suyu Akar Serindir” türküsü yaşanmış bir olay üzerine yakılmış bir türküdür. Genç yaşta suya kapılıp ölen “taze gelin” in arkasında insanın, ölüm karşındaki çaresizliği anlatılmaktadır. Bir insanın eceliyle değil de suya kapılarak ölmesi çok trajik bir ölüm şeklidir. Ölümler tüm insanların ortak acılarıdır. İnsan içindeki derdini ve acısını bazen bir türkü yakarak ifade eder.
Türküde geçen sözcükler tarih, mekân bağlamında incelenerek türkünün daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır.

Keywords

türkü, fırat, harput, mekân.

References

• ALTUNYUVA, Yasin (2015), “Yeni Kömürhan Köprüsü”, El-Aziz Gazetesi, http://www.herayaktuel.com/makale/yasin-altunyuva/yeni-komurhan-koprusu/111.html (ET: 07.07. 2017).
• AYTAÇ, İsmail (1998), “Kömürhan”, Vakıflar Dergisi, S.20, s.249-264. http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/258/Ayta%E7.pdf?sequence=1 (ET: 07.07.2017)
• BALİ, Muhan (1997), Ağıtlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÇETİNDAĞ, Gülda (2005), Elazığ Türküleri, (Metin-İnceleme), (Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ.
• ÇETİNDAĞ, Gülda (2006), “Kökeni Ağıt Olan Elazığ Türküleri”, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağan, 1. Baskı 2006, Konya. S.319-333.
• DONAT, Yavuz (2004), “Kömürhan Köprüsü Harput’a Bakar”, http://www.sabah.com.tr/yazarlar/donat/2004/05/09/komurhan_koprusu_harput_a_bakar (ET: 06.06.02017)
• ELÇİN, Şükrü (1986), Türk Halk Edebiyatına Giriş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• GABAIN, A. Von (1988), Eski Türkçenin Grameri, (Çeviren: Mehmet Akalın), TDK Yayınları, Ankara.
• GÖYÜNÇ, Nejat (2001), “Dicle ve Fırat Nehirlerinde Nakliyat”, Belleten, Cilt: LXV, Sayı: 243, Yıl: 2001 Ağustos, s.655-665.
• GÜLER. Zülfü (2012), Harput Ağzı, İkinci Baskı, Manas Yayıncılık, Elazığ.
• HALICIOĞLU, Şeref, “12. Gün Elazığ-Malatya” , Şeref Halıcıoğlu'nun Gezi ve Fotoğraf Galerisi, https://travelandroad.com/dogu-gezisi/dogu-gezisi-12gun/ (ET: 22.10.2017)
• İSLAM ANSİKLOPEDİSİ (1997), “Harput”, Cilt: 16, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s.232-235. ÖZÇAM, Çimen-DENİZ Sunay (2017), “Elazığ Türkülerinde Yöresel Unsurlar”, Fırat Üniversitesi, Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, Harput Araştırmaları Dergisi, C.IV, S. 1, s.55-76
• ÖZDEMİR, Emin (1981), Deyimler Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• ÖZEROL, Süleyman (2008), “Kömürhan Köprüsü Nereye Bakar?”, http://blog.milliyet.com.tr/komurhan-koprusu-nereye-bakar-/Blog/?BlogNo=265933 (ET: 23.10.2017)
• PEKTAŞ, Ali (2014), “Biz Bu Türküleri Filmlerle Sevdik”, https://onedio.com/haber/biz-bu-turkuleri-filmlerle-sevdik-237478 (ET:14.06.2017).
• SİNAN, Ahmet Turan (2001), Türkçenin Deyim Varlığı, Kubbealtı Yayınları, Malatya.
• SUNGUROĞLU, İshak (2013), Harput Yollarında I-II, 3. Baskı, İşaret Yayınları, İstanbul
• ŞEN, Mustafa (2017), “Türkilerimizin Ruhunda Coğrafi Muhayyilemiz” Star Gazetesi, Açık Görüş Eki, 11 Haziran 2017. Pazar. s. 6.
• ŞENEL, Süleyman (1988), “Türk Edebiyatında Ağıt” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.1, s. 472.
• ULUDAĞ, Süleyman (1988), “Ağıt” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.1, s. 470.
• TOKEL, Bayram Bilge (2017), “Halkın Türküleri ve Türkülerin Halkı”, ELAZIĞ: Bizim Külliye, S.71, Mart-Nisan-Mayıs, s.50-52.
• YİNANÇ, Refet.-ELİBÜYÜK, Mesut (1983), Kanunî Devri Malatya Tahrir Defteri (1560), Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara. http://www.malatyaizollu.com/wordpress/detayli-izollu-tarihi/ (22.10.2017).