الرعاية الإلهية للنبي (قبل النبوة) وإعداده للنبوة ودرورها في بناء الشخصية الإسلامية المعاصرة

Year 2019, Issue: 3, 163 - 187, 31.12.2019

Yahya Maabdeh

https://doi.org/10.5281/zenodo.3595398

Abstract

Keywords

النبي, السُّنة, الرعاية, قبل النبوة, الإسلام, الشخصية

Hz. Peygamber’in (Nübüvvet Öncesi) İlâhî Gözetimi ve Peygamberliğe Hazır Hale Getirilme Sürecinin Çağdaş İslâmî Kişiliğin İnşâsındaki Rolü

Abstract

Araştırma, Hz. Peygamber’in nübüvvet öncesi hayatını, eğitim
bilimlerinde kişiliğin oluşumuna dair eğitim teorileri bağlamında genel olarak
incelemeyi amaçlamaktadır. Bu incelemede, İslâm dininde ve modern eğitim
bilimlerindeki eğitim teorilerini ve bu alanda yapılan çalışmaları
esas alır. Çalışmada, Resûl-i Ekrem (s.a.s.)’in peygamberlik öncesi hayatı
örneklik ve rol modellik açısından ele alınacaktır. Hz. Peygamber’in bu
dönemdeki davranışlarının örnekliği esas alınarak İslâm’da kişilik
inşâsıyla
ilgili bir eğitim
kuramına ulaşmak
için birtakım istidlâl ve istinbâtlar yapılacaktır. Resûl-i Ekrem’in bu
dönemdeki davranışlarının örnekliği ve öğreticiliğini beyan etmek için konuyla ilgili
birtakım önemli ve dikkate değer terimlerden yararlanarak deliller
çıkarılacaktır.

Çalışmanın başlığında, kişiliğin İslâmi ve Modern kişilik şeklinde
vasıflandırılması, bu çalışmada insan kişiliğinin İslâmî modern eğitim teorisi bağlamında
inceleneceğini
göstermektedir.

Araştırmada, İslâm’da insan kişiliği oluşumuyla ilgili mükemmel bir nazariye
bulunduğunu
gösteren birtakım önemli konu başlıkları vardır. Bu başlıkların
altında da Hz. Peygamber’in hayatından birçok örnek yer almaktadır. Bu
örnekler, Rasûlullâh’ın İslâmî bir şahsiyet oluşumunda ilk örnek olması nedeniyle onun peygamberlik
öncesi hayatı ve peygamberliğe hazır hale getirilmesi sürecinden
verilmiştir.
Bu başlıklarda
şu
hususlara temas edilmiştir;

Eğitim sürecinin unsurları olan ve insan kişiliğinin
oluşmasına
sebep olan fiil ve davranışların ışığında ilâhî koruma. Bu bölüm, Hz. Peygamber’i yetiştiren
ve eğitenlerin
özelliklerini incelemek mümkün olması itibariyle öğretmen, öğrenci
ve program (müfredat) olmak üzere üç unsurdan oluşmaktadır. Bu bölümde bunlar hakkında
bilinen genel ve özel hususlara temas edilecektir. Ayrıca bu üç unsurun doğrultusunda
Hz. Peygamber’in doğduğu ve yaşadığı sosyal ortam olan Kureyş kabilesi ve çevresi inançlar, fikirler,
ahlâk, âdetler ve görenekler açısından incelenecektir.

İnsan kişiliğinin oluşmasına etki eden etkenler ve unsurların çerçevesinde ilahi
koruma ve bu ilahi korumanın insan kişiliğinin oluşmasına etkisi. Bu bölüm de üç kısımdan
oluşmaktadır;
Akla dayalı bilişsel yön, duygusal ve vicdanî yön, motorsal ve davranışsal
yön. Bu bağlamda
insan kişilik
oluşumuyla
ilgili eğitim
kuramlarının özünü kapsayacak birçok tutum ve davranış mevcuttur. Bu kısımda
Hz. Peygamber’in (s.a.s.) beşerî yönüne dikkat çeken ve onun bilişsel,
vicdânî ve motorsal yönün nasıl geliştiğini gösteren birçok kişilik
oluşum
unsuru ve bileşeni, Hz. Peygamber’in nübüvvet öncesi hayatından anlatılmıştır.
Bu bölümde birkaç alt başlık da bulunmaktadır; Davranış ve kişilik modelleri ve yönelimleri, davranışların
sosyal çevreyle alakası, eğitim bilimlerinde toplumsallaşma olarak bilinen davranışların
oluşmasına
etki eden âmiller.

İnsan kişilik oluşum
süreci doğrultusunda insan yaşamındaki evreler ile bu evrelerdeki ilâhî
koruma ve bu korumanın insan kişilik oluşum sürecine etkisi. İnsan
kişiliğinin
oluşmasında
insanın yaşamındaki
dönemler ve bu dönemlerde yaşadıkları olaylar etkilidir. Bu nedenle bu
bölümde Hz. Peygamber’in peygamberlik öncesi hayatı incelenecek, bu dönemde
onun sosyal çevresi ve ailesinden aldığı eğitim ve öğretim kişilik oluşum süreci bağlamında bütün yönleriyle
ele alınacaktır.

Hz. Peygamber’in nübüvvet öncesi hayatındaki ilâhî koruma ve
bu korumanın kişilik oluşum sürecinde kişinin öz yönetimine etkisi. Eğitimin
temel hedeflerinden birisi, kişinin kendi kendini yönetme yeteneğini
kazanmasıdır. İnsan, hayatında sorumluluklar üstlenerek kişisel
özerkliğini
kazanır ve kendini yönetmeye ehil hale gelir. İslâm şeriatındaki eğitim nazariyesinde, öz
yönetim kişinin
duygularını, fikirlerini, imkanlarını ve davranışlarını, hayatını ikame edip hedeflerine
ve başarıya
ulaşmak
için yönlendirmesidir. Yani kişinin kendisini hayra ve iyiliğe
yönlendirmeye muktedir hale gelmesidir.

İnsan kişilik oluşum sürecindeki ilâhî koruma ve ilâhî korumanın eğitim
yönetim teorisine etkisi. Bu bölüm, araştırmanın sonucu mesabesindedir. Hz.
Peygamber’in nübüvvet öncesindeki hayatında ilâhî koruma ve gözetimin, tam
kapsamlı bir eğitim ve öğretim programının parçası olduğu görülmektedir. Ayrıca Hz. Peygamber’in
bu dönemdeki hayatının evrelerinden ve sosyal çevresinden kazandığı
davranışlarda
ilâhî koruma altındaki eğitim yönetim varlığından bahsedilebilir.

Sonuç olarak, Hz. Peygamber’in nübüvvet öncesindeki
hayatındaki evreler ile onun bu dönemdeki davranışları ve hareketleri, eğitim
bilimlerindeki ve İslâmdaki kişilik oluşumuyla ilgili eğitim teorileri ile
kuramları açısından mükemmel ve uygulamalı bir örnek olarak karşımızda
durmaktadır. Hz. Peygamber’in bu dönemdeki, hayatı sünnetin ve şeriatın
doğrudan
veya dolaylı olarak bir parçasıdır. Onun bu dönemdeki davranışları,
farklı alanlardaki modern eğitim bilimlerinde birtakım eğitim teorileri ve kuramları açısından
örneklik ve bağlayıcılık teşkil etmektedir. Onun bu dönemdeki
hayatının mükemmel ve uygulamalı örnekliği, İslâm şeriatının temayüz ettiği
Rabbanî kaynaklığı göstermektedir. Bu çalışma, Hz. Peygamber’in hayatının sosyoloji,
psikoloji ve diğer eğitim bilimlerindeki eğitim kuramlarının doğrultusunda
ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerektiğini göstermektedir. Onun nübüvvet öncesi
ve sonrası hayatının Kur’ân’da ifade edilen üsve-i hasene (güzel örneklik) kavramı
bağlamında
ele alınması icap etmektedir. Hz. Peygamber’in ümmetine güzel örnekliğinden
eğitim
bilimleri ve İslâm şeriatı çerçevesinde yeni çıkarımlar ve istidlallar yapılması
ihtiyacı bulunmaktadır.

Keywords

Hz. Peygamber, Sünnet, Sîret, Nübüvvet öncesi, İslâm, Kuram, Kişilik

The Divine Care of the Prophet (Before Prophecy) and His Preparation for Prophecy and Its Role in Building the Contemporary Islamic Personality

Abstract

The prophet's life
before the "prophecy" is an important value, because it is a stage of
preparation for the Prophet to be qualified to
carry the message, and had included the prophetic biography. It gives
scientific indications in educational theory in Islam which aims to build a human personality. The
problem of the study revolves around a key question ‘What is the significance
of the life of the Prophet before "prophecy" in the light of
contemporary educational theory "in building the human personality"?’
The research aims to show the significance of the prophet's life as a
"model" in the construction of the human personality, and how these
events relate to the outlines in educational theory in
building the human personality. The research reaches its goal by answering the
problem of research through what was edited and written in this field in contemporary time and by studying the periods
of the life of the Prophet before prophecy. The research depends on correct and
accepted accounts according to the rules of criticism
of the scholars of the Hadith and the research concluded that the Prophet's
life before the mission constitutes a complete theory in building the human
personality in Islam and
can be studied and utilized in order to achieve the concept of good example.

Keywords

The Prophet, Sunnah, Care, Education, Islam, Personality

References

• احمد عبادة، مركز الكتاب للنشر، القاهرة ، الطبعة الاولى، 2001. بو هني، نصر الدين الشيخ، العملية التربوية و تفاعل عناصرها وفق المقاربة بالكفايات، مجلة جامعة القدس المفتوحة للأبحاث و الدراسات، العدد ،33 ج. 2 ، 2014م. البيهقي، أحمد بن الحسين بن علي بن موسى، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشريعة، دار الكتب العلمية، بيروت، الطبعة الأولى، 1405 هـ. تهذيب اللغة، الهروي، محمد بن أحمد بن الأزهري، تحقيق محمد عوض مرعب، دار إحياء التراث العربي، بيروت، الطبعة الأولى، 2001م. الجراح، فاروق عبد الكريم، شريفين، عماد عبدالله، عناصر إدارة الذات وتأصيلها في التربية الإسلامية دراسة تأصيلية، مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات التربوية والنفسية، المجلد 26، العدد 5، 2018. الجراح، فاروق عبد الكريم، شريفين، عماد عبدالله، عناصر إدارة الذات وتأصيلها في التربية الإسلامية دراسة تأصيلية، مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات التربوية والنفسية، المجلد 26، العدد 5، 2018. الحلواني، إحسان محمد شرف، منهجية التأصيل الإسلامي للإدارة التربوية، رسالة دكتوراة، جامعة ام القرى، مكة المكرمة، 2008. الرفاعي منصور عبيد، حقوق الابناء على الاباء في المنظور الاسلامي، دار الجيل، بيروت، الطبعة الأولى،1993م. السعدي، عبد الرحمن بن ناصر بن عبد الله، تيسير الكريم الرحمن في تفسير كلام المنان، تحقيق: عبد الرحمن بن معلا اللويحق، مؤسسة الرسالة، الطبعة الأولى،2000 م. سويد، محمد نور، التربية النبوية للطفل، دار ابن كثير، دمشق، الطبعة الثالثة ،2000م. عطية، عماد محمد، التربية الاسلامية مصادرها وتطبيقاتها، مكتبة الرشد، الرياض الطبعة الثاني،2006م. العمري، أكرم ضياء، السِّيرةُ النَّبَويَّةُ الصَّحيْحَةُ مُحَاوَلَةٌ لِتَطبِيْقِ قَوَاعِدِ المُحَدِّثيْنَ فِيْ نَقْدِ روَايَاتِ السِّيْرَةِ النَّبَويَّةِ، كتبة العلوم والحكم، المدينة المنورة، الطبعة: السادسة، 1994 م. الفراهيدي، الخليل بن أحمد، العين، تحقيق: د مهدي المخزومي، د إبراهيم السامرائي، دار ومكتبة الهلال. الماتوريدي، محمد بن محمد ، تأويلات أهل السنة، تحقيق مجدي باسلوم، دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، الطبعة الأولى، 2005 م مثقال، أيوب محمود ممدوح، أثر التربية الإسلامية في تكوين الشخصية المستقلة رسالة ماجستير، جامعة اليرموك، 2001. النوايسة فاطمة عبد الرحيم، أساسيات علم النفس، دار المناهج للنشر والتوزيع، التوزيع عمان, 2015.