Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerde Psikiyatri Hemşireliği İş Stresi Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 1-2, 35 - 46, 28.01.2022

Fadime Kaya Nihal Bostancı Daştan Azize Gözde Atakoğlu Selda Aydın Polat

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı 2011 yılında Yada ve arkadaşları tarafından geliştirilen Psikiyatri Hemşireliği İş Stresi
Ölçeği’nin (Psychiatric Nurse Job Stressor Scale-PNJSS) Türkçe eşdeğerliğini sağlamak, geçerlik ve güvenilirliğini
test etmektir.
Yöntem: Araştırmanın örneklemini psikiyatri kliniklerinde çalışan 208 hemşire oluşturmuştur. Araştırmada veri
toplamak için hemşire tanıtıcı bilgi formu, Psikiyatri Hemşireliği İş Stresi Ölçeği ve Hemşire Stres Tanılama
Formu kullanılmıştır. Veri analizinde tanımlayıcı analizlerin yanı sıra geçerlik (kapsam geçerliği, yapı geçerliği
için doğrulayıcı faktör analizi) ve güvenilirlik analizleri (paralel form güvenilirliği, iç tutarlılık için Cronbach alfa
analizi ve alt boyut-toplam puan korelasyonu) hesaplanmıştır. Paralel form güvenilirliğinde ölçüm aracı ile
birlikte Hemşire Stres Tanılama Formu kullanılmıştır. Bulgular: Gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizi sonucunda Psikiyatri Hemşireliği İş Stresi Ölçeği’nin Türkçe
Formu’nun 14 madde ve 4 faktörden oluştuğu belirlenmiştir. Ortaya çıkan bu yapı için yapı geçerliği analizi
sonuçları; χ2/sd: 1,06; p: 0,333; RMSEA: 0,018; SRMR; 0,059; GFI: 0,95; AGFI; 0,93; CFI: 0,96’dır. Toplam Cronbach
alfa 0,686, her bir faktörün Cronbach alfa değerleri psikiyatri hemşireliği becerisi 0,673, hasta tutumları 0,516,
hemşireye yönelik tutum 0,510, iletişim 0,637’dir. Alt boyut toplam puan korelasyonları 0,16-0,74 arasında değer
aldığı belirlenmiştir. Paralel form güvenilirliğinde birinci faktör haricinde diğer faktörler ile Hemşire Stres
Tanılama Formu toplam puanı arasında istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir
(p<0,01).
Sonuç: Bu çalışma Psikiyatri Hemşireliği İş Stresi Ölçeği’nin (14 madde ve 4 faktörlü yapı) Türk kültüründe
geçerlik ve güvenilirliğe sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

: Psikiyatri Hemşireliği, İş stresi, Geçerlik, Güvenilirlik

Kaynakça

• 1. Önder G, Aybas M, Önder E. Hemşirelerin stres seviyesine etki eden faktörlerin öncelik sırasının çok kriterli karar verme tekniği ile belirlenmesi: Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi 2014;1(1): 21-35.
• 2. Mert İS. Hemşire ve stajyer hemşirelerde en fazla stres yaratan olayların nitel araştırma yöntemiyle incelenmesi: Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2018; 17(67): 1043-1059.
• 3. Aqsa Mubeen A, Afzal M, Azhar M, Gilani SA. Sources of stress among nurses at tertiary hospitals: Journal of Health, Medicine and Nursing 2018; 52:56-62.
• 4. Tuvesson H, Eklund M, Wann-Hansson C. Stress of Conscience among psychiatric nursing staff in relation to environmental and individual factors: Nurs Ethics 2012; 19(2): 208–219.
• 5. Yada H, Abe H, Funakoshi Y, Omori H, Matsuo H, İshida Y, Katoh T. Development of the Psychiatric Nurse Job Stressor Scale (PNJSS): Psychiatry and Clinical Neurosciences 2011; 65: 567–575.
• 6. McTiernan K, McDonald N. Occupational stressors, burnout and coping strategies between hospital and community psychiatric nurses in a Dublin region: Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 2015; 22(3): 208-218.
• 7. Khamisa N, Oldenburg B, Peltzer K, Ilic D. Work related stress, burnout, job satisfaction and general health of nurses: Int. J. Environ. Res. Public Health 2015; 12: 652-666.
• 8. Hasan AA, Tumah H. The correlation between occupational stress, coping strategies, and the levels of psychological distress among nurses working in mental health hospital in Jordan: Perspectives in psychiatric care 2019; 55(2): 153-160.
• 9. Öcal D, Tekin K, Kurklu S. Bir eğitim ve araştırma hastanesi cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin stres ve motivasyon düzeylerinin belirlenmesi: Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2015; 2(3): 147-154.
• 10. Kanbay Y, Üstün B. Kars ve Artvin illerinde hemşirelerin iş ortamı ile ilgili stresörleri ve kullandıkları başetme yöntemlerinin incelenmesi: DEUHYO ED 2009; 2(4): 55-161.
• 11. Pierce AG. Mesurement. in: Talbot L.A. Principles and Practise of Nursing Research. St. Louis: Mosby, 1995; 265-290. 12. Aksayan S, Gözüm S. Kültürler arası ölçek uyarlaması için rehber I: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması: Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi 2002; 4(1): 9-14.
• 13. Schermelleh-Engel K, Moosbrugger H, & Müller H. Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures: MPR-online 2003; 8(2): 23-74.
• 14. Kriston L, Günzler C, Harms A, Berner M. Confirmatory factor analysis of the German version of the international index of erectile function (IIEF): a comparison of four models: J Sex Med 2008; 5(1): 92-99.
• 15. Zainudin AA. handbook on SEM: Structural equation model- ling using amos graphics (4th ed.). Kelantan: University Technology MARA Press:2012.
• 16. Şimşek ÖF. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş (temel İlkeler ve LİSREL Uygulamaları); Ankara: Ekinoks Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri, 2007.
• 17. Durmuş B, Yurtkoru ES, Çinko M. Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi; İstanbul: Beta Basım AŞ, 2011.
• 18. Özdamar K. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 1; Eskişehir: Kaan Kitabevi, 1999.
• 19. Yada H, Abe H, Omori H, Matsuo H, Masaki O, Ishida Y, Katoh T. Differences in job stress experienced by female and male J apanese psychiatric nurses: International Journal of Mental Health Nursing, 2014; 23(5): 468-476.
• 20. Foster, K., Roche, M., Delgado, C., Cuzzillo, C., Giandinoto, J. A., & Furness, T. Resilience and mental health nursing: An integrative review of international literatüre: International Journal of Mental Health Nursing 2019; 28(1): 71-85.
• 21. Leka, S., Hassard, J. & Yanagida, A. Investigating the impact of psychosocial risks and occupational stress on psychiatric hospital nurses’ mental well-being in Japan: Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 2012; 19:123–131.
• 22. Elsayed, S., Hasan, A. A., & Musleh, M. Work stress, coping strategies and levels of depression among nurses working in mental health hospital in Port-Said city. International journal of culture and mental health, 2018; 11(2): 157-170.
• 23. Dinç- Sever, A. Hemşirelerin iş stresi ile başa çıkma yolları ve bunun sonuçlarının araştırılması (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1997.
• 24. Duymaz- Koç, E. Yönetici hemşirelerde yönetsel stres ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 1999.
• 25. Erdoğan, S., Nahcivan, N., Esin, M.N. Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik 3. Baskı; İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti., 2018;216-232.