AÇIKLANMIŞ KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜKLER YÖNTEMİNE GÖRE TÜRK KİMYA SEKTÖRÜNÜN AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ KARŞISINDAKİ REKABET GÜCÜNÜN ANALİZİ

Yıl 2023, , 146 - 170, 31.12.2023

Ebru Unat

https://doi.org/10.53881/hiad.949641

Öz

Günümüzde yaşanan teknoloji çağı ve küreselleşmenin de etkisiyle rekabet edebilirlik ülke ekonomileri için en önemli konulardan biri haline gelmiştir. Bu kapsamda, uluslararası kuruluşlar tarafından küresel düzeyde rekabetin durumunu analiz etmek için düzenli olarak raporlar hazırlanmaktadır. Rekabet gücünün belirlenmesine yönelik ise araştırmacılar tarafından çeşitli endeksler geliştirilmektedir. Bu endekslerden biri de Liesner (1958) tarafından temelleri atılan ve ardından Balassa (1964)’nın geliştirdiği Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler (AKÜ) endeksi olarak da bilinen Balassa endeksidir. Bu çalışmada, 2000 ve 2019 yılları arasında Türkiye’de kimya sektörünün AB-28 ülkeleri karşısındaki rekabet gücü Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler endeksi yardımıyla analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre Türkiye’nin, SITC Rev.3 çerçevesinde ele alınan 5 kodlu ürün grubunun ihracatında AB’ye karşı üstünlük elde edemediği görülmüştür. 5 kodlu ürün grubu 2 haneli alt gruplar olarak değerlendirildiğinde ise yalnızca 52 ve 58 ürün grubunun ihracatında AB’ye karşı üstünlük elde edildiği görülmüştür. 51, 53, 54, 55, 56, 57 ve 59 ürün grubunun ihracatında ise AB’ye karşı karşılaştırmalı olarak dezavantajlı konumda olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Rekabet gücü, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler, Kimya sektörü

Kaynakça

• Aktan, C., & Vural, İ. Y. (2004). Rekabet Gücü ve Rekabet Stratejileri. Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonları Yayını, Yayın, 254, 9-23.
• Akyüz, K. C., Yıldırım, İ., Ersen, N., Akyüz, İ., & Memiş, D. (2020). Competitiveness of the Forest Products Industry in Turkey: The Revealed Comparative Advantage Index. Drewno 63(205): 155-170.
• Aydın, F., Saygılı, H., Saygılı, M., & Yılmaz, G. (2010). Dış Ticarette Küresel Eğilimler ve Türkiye ekonomisi. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Çalışma Tebliği, 10 (01), 1-107.
• Bağcı, E. (2016). Türkiye’nin İmalat Sanayi Sektörünün Uluslararası Rekabet Gücü Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 73-92.
• Balassa, B. (1965). Trade Liberalisation and “Revealed” Comparative Advantage. The Manchester School, 33(2), 99-123.
• Balassa, B. (1977). ‘Revealed’Comparative Advantage Revisited: An Analysis of Relative Export Shares of the Industrial Countries, 1953–1971. The Manchester School, 45(4), 327-344.
• Batra, A., & Khan, Z. (2005). Revealed Comparative Advantage: An Analysis for India and China (No. 168). Working Paper.
• CEFIC, European Chemical Industry Council. (2020a). <https://cefic.org/app/uploads/2019/07/Chemistry-for-Europe_WithoutBriefingBook_V5.pdf>(25 Temmuz 2020).
• CEFIC, European Chemical Industry Council. (2020b). < https://cefic.org/app/uploads/2019/01/The-European-Chemical-Industry-Facts-And-Figures-2020.pdf>(25 Temmuz 2020). CEFIC, European Chemical Industry Council. (2020c). < https://www.chemlandscape.cefic.org/wp-content/uploads/pdfs/Turkey-81.pdf>(26 Temmuz 2020).
• Çakmak, Ö. A. (2005). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrisi Üzerine bir Uygulama. Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1), 65-76.
• Erk N. (1987). Revealed Comparative Advantage and Protectionist Policies An Analysis Of Turkey. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1).
• Erkan, B. (2012). Ülkelerin Karşılaştırmalı İhracat Performanslarının Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Katsayılarıyla Belirlenmesi: Türkiye-Suriye Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve işletme Dergisi, 8(15), 195-218.
• Erkekoğlu, H., Kılıçarslan, Z., & Göknar, H. (2014). Kayseri İlinin Mobilya Sektörü Rekabet Gücü: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 1-22.
• European Commission (2008). European Competitiveness Report. France, European Commission.
• European Commission (2009). European Competitiveness Report. Luxemburg, European Commission.
• Hatzichronoglou, T. (1996). Globalisation and Competitiveness: Relevant Indicators (No. 1996/5). OECD Publishing.
• Hazard, H. A., & Yoffie, D. B. (1989). New Theories of International Trade. Harvard Business School Case, 9-390. Herciu, M. (2013). Measuring International Competitiveness of Romania by using Porter's Diamond and Revealed Comparative Advantage. Procedia Economics and Finance, 6, 273-279.
• Hinloopen, J., & Marrewijk, C. (2001). On the Empirical Distribution of the Balassa Index. Weltwirtschaftliches archiv, 137(1), 1-35.
• Hufbauer, G. C., & Chilas, J. G. (1974). Specialization by Industrial Countries: Extent and Consequences. The International Division of Labour: Problems and Perspectives, 3-20.
• ILO, International Labour Organization. (2020). < https://www.ilo.org/global/industries-and-sectors/chemical-industries/lang--en/index.htm>(26 Temmuz 2020).
• Ishchukova, N., & Smutka, L. (2013). Revealed Comparative Advantage of Russian Agricultural Exports. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 61(4), 941-952.
• Jackman, M., Lorde, T., Lowe, S., & Alleyne, A. (2011). Evaluating Tourism Competitiveness of Small Island Developing States: A Revealed Comparative Advantage Approach. Anatolia, 22(3), 350-360.
• Kalaycı, C. (2017). Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkileri: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi Uygulaması. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3(2), 133-147.
• Kum, H. (1999). Rekabet Gücünü Belirleyen Faktörler: Yeni Yaklaşımlar. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (14), 165-178.
• Kuşat, N., & Denli, E. A. (2021). Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüklere göre Türkiye-BRICS rekabet gücü analizi (2008-2019). Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 94-111. Liesner, H. H. (1958). The European Common Market and British industry. The Economic Journal, 68(270), 302-316.
• Merriam-Webster (2020). <https://www.merriam-webster.com/dictionary/competition> (14 Temmuz 2020).
• Paksadze, İ., & Çelik, T. (2022). Türkiye’nin Gürcistan İle Dış Ticaretinde Rekabet Gücü: Balassa Akü Endeksi Analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(3), 798-813.
• Porter, M. E. (1990). The Competitive Advantage of Nations. Harvard Business Review, 68(2), 73-93.
• Serin, V., & Civan, A. (2008). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: A Case Study for Turkey towards the EU. Journal of Economic and Social Research, 10(2), 25-41.
• Şahin, D. (2016). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Yöntemi ile Türkiye ve Çin’in Sektörel Rekabet Gücünün Karşılaştırmalı Analizi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 127-148.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2018). <https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/KimyaSanayiiCalismaGurubuRaporu.pdf > (22 Mayıs 2023).
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2020). <https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/Kimya.pdf> (26 Temmuz 2020).
• Tripa, S., Cuc, S., & Oana, I. (2016). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness in Romanian Textile and Clothing Industry. Industria Textila, 67(5), 338-344.
• UN Comtrade. (2020). < https://comtrade.un.org/ >(20 Temmuz 2020).
• Utkulu, U., & Seymen, D. (2004). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: Evidence for Turkey vis-à-vis the EU/15. In European Trade Study Group 6th Annual Conference, ETSG (pp. 1-26).
• Vignes, L. A. D., & Smith, K. (2005). Measuring the Competitiveness of the Trinidad & Tobago Economy. In The Caribbean Centre for Monetary studies (CCMS) Conference (pp. 1-36).
• Vlachos, I. P. (2001). Comparative Advantage and Uncertainty in the International Trade of Mediterranean Agricultural Products. New Medit, 12(4), 42-49.
• Vollrath, T. L. (1991). A Theoretical Evaluation of Alternative Trade Intensity Measures of Revealed Comparative Advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 127(2), 265-280.
• WITS, World Integrated Trade Solution. (2020). < https://wits.worldbank.org/>(18 Temmuz 2020).
• Yalçınkaya, M. H., Çılbant, C., Erataş, F., & Hartoğlu, D. (2014). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Ekseninde Rekabet Gücünün Analizi: Türk-Çin Dış Ticareti Üzerine Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(24), 41-57.
• Yeats, A. J. (1985). On the Appropriate Interpretation of the Revealed Comparative Advantage Index: Implications of A Methodology Based on Industry Sector Analysis. Weltwirtschaftliches Archiv, 121(1), 61-73.