VERGİLEMEDE ADALET NORMUNUN ÇEŞİTLİ ÜLKE ANAYASALARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 2, 62 - 77, 01.12.2013

Feride Bakar , Adnan Gerçek Fulya Mercimek

Öz

Establishing a fair tax scheme has been discussed as a topic in many years. Arrangements which emphasize justice norm in taxation have taken place primarily in universal declarations and then have become constitutional regulations. Justice norm in taxation materialize with principles of equality and ability to pay in the constitutional status. As a result of analysis of the 30 countries’ constitutions which selected from all the continents of the Earth and have different legal systems, we observed that the principle of ability to pay taxation has been given clearly stated in 12 of these,the principle of equality in taxation has been given clearly stated in 8 of these, and also principle of justice in taxation has been given clearly stated in 9 of these. Although principle of ability to pay taxation has been clearly arranged as a name of financial liability, the principle of equality in taxation given as indirectly and also the principle of justice in taxation given as vague in Turkey

Anahtar Kelimeler

Tax, Principles of Taxation, Justice in Taxation, Equality in Taxation

VERGİLEMEDE ADALET NORMUNUN ÇEŞİTLİ ÜLKE ANAYASALARINDAKİ GÖRÜNÜMÜ

Öz

Adil bir vergi düzeninin sağlanması yüzyıllardır tartışılan bir konu olmuştur. Vergileme adalet normuna vurgu yapan düzenlemeler öncelikli olarak evrensel bildirgelerde yer almış ve daha sonra anayasal düzenleme haline gelmiştir. Vergilemede adalet normu anayasal statüde eşitlik ve ödeme gücü ilkeleri ile somutlaşmıştır. Dünya’nın tüm kıtalarından seçilen ve farklı hukuk sistemlerine sahip 30 ülke anayasasının incelenmesi sonucunda; bunların 12 tanesinde vergilemede ödeme gücü ilkesine, 8 tanesinde vergilemede eşitlik ilkesine ve 9 tanesinde de vergilemede adalet ilkesine açıkça yer verildiği görülmüştür. Türkiye’de ise “mali güç” adı altında ödeme gücü ilkesi açıkça düzenlenmiş iken, vergilemede eşitlik ilkesine dolaylı olarak ve adalet ilkesine de muğlak bir şekilde yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergileme İlkeleri, Vergilemede Adalet, Vergilemede

Kaynakça

• Akdeniz, Gıyasettin. “Az Gelişmiş Memleketler ve Vergi Adaleti”, Maliye Enstitüsü Konferansları, 42, 1969, ss. 45-59.
• Ateş, Leyla. Vergilendirmede Eşitlik, Derin Yayınları, İstanbul, 2006.
• Aydın, Ali Rıza Şahnaz Gerek. Anayasa Yargısı Ve Vergi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, b., Ankara, 2010.
• Baker, Philip. “United Kingdom”, The Principle of Equality in European Taxation, Ed. Gerard TK Meussen, Kluwer Law International, 1999, ss. 165-167.
• Birk, Dieter. “The Limited Impact of the Principle of Equality on Tax Law”, Legal Protection Against Discriminatory Tax Legislation, Ed. Hans L.M. Gribnau, Kluwer Law International, 2003, ss. 45-53.
• Budak, Tamer, Türk Vergi Hukukunda Anayasal Ölçüt: Mali Güç, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2010.
• Burg, David F. A World History of Tax Rebellions, An Imprint of Taylor & Francis Books New York London, 2004.
• Çağan, Nami. Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul. 1982.
• Çaha, Ömer. “İdeoloji ile Hukuk Arasında Devlet”, Doğu-Batı Düşünce Dergisi, Yıl:4, 13, 2001, ss. 91-120.
• Çomaklı, Şafak Ertan, Mehmet Gödekli. Modern Toplumun Yazılı Beklentileri – Vergilemede Anayasal Prensipler, Şavaş Yayınevi, Erzurum, 2011.
• Deak Daniel. “Right to Right Tax Laws”, Intertax, 28(3), 2000, pp. 110-119.
• Doğan, Naci. İnsan Hakları Hukuku, Altın Nokta Yayınları, İzmir, 2005.
• Erginay, Akif. Kamu Maliyesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No: 334, Ankara, 1974.
• Fukuyama, Francis. The Origins of Political Order, Profile Books, 2012.
• Gemalmaz, Mehmet Semih. Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukun Genel Teorisine Giriş, Beta, İstanbul, 1997.
• Gökbunar, Ali Rıza. “Vergileme İlkeleri ve Küreselleşme”, Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 4, 1998, ss. 1-23.
• Güneş, Gülsen. Verginin Yasallığı İlkesi, 2.b., XII Levha Yayın., İstanbul, 2008.
• Hacib, Yusuf Has. Kutadgu Bilig, Çev. Reşid Rahmeti Arat, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 200 Kemal, Gözler. Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2000.
• Kumrulu, Ahmet G. “Vergi Hukukunun Birtakım Anayasal Temelleri”, AÜHFD, C. XXXVI, S. 1-4, 1979, ss. 147-162.
• Lang, Joachim. “Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri”, Çev. Funda Başaran, XIII. Maliye Sempozyumu, 14-16 Mayıs, Bodrum, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, İstanbul, 2000, ss. 3-64.
• Outterson, Kevin. “Slave Taxes”, Studies in the History of Tax Law, Edt: John Tiley Oxford and Portland Oregon, 2004.
• Öz, Ersan. Vergilendirmede Kanunilik ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, Ankara, 2004.
• Özer, İlhan. Vergileme İlkeleri ve Türk Vergi Sistemi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1977.
• Öztürk, Kazım. İzahatlı, Gerekçeli, Anabelgeli ve Maddelere Göre Tasnifli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, C.II, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1966.
• Saban, Nihal. Vergi Hukuku Genel Kısım, Der Yayınları, İstanbul, 2002.
• Saban, Nihal. “Anayasa Tartışmalarında Vergi Ödevi”, 10 Nisan 2012, http://www.vmhk.org.tr/wp-content/uploads/2012/04/Nihal-Saban-Anayasa
• Tartışmalarında-Vergi-Ödevi.pdf, (15.08.2013).
• Soydan, Billur Yaltı. “Vergi Adaleti Kavramında Soyuttan Somuta: Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarını Eşitlik, Özgürlük ve Sosyal Adalet Kavramı ile Okumak”, Vergi Sorunları, Sayı:119, Ağustos 1998, ss. 98-118.
• Stebbings, Chantal. The Victorian Taxpayer and The Law A Study in Constitutional Conflict, Cambridge University Press, 2009.
• Şenyüz, Doğan, Yüce, Mehmet, Gerçek, Adnan. Vergi Hukuku (Genel Hükümler), 4.b., Ekin Yayıncılık, Bursa, 2013.
• Şenyüz, Doğan. “Eşitlik İlkesinin Vergi Yaptırım Hukuku Bakımından Anlamı”, Vergi Yaptırım Hukuku Sisteminin Sorunları ve Yeniden Yapılandırılması başlıklı Sempozyum Metninde Sunulan Yayına Esas Tebliğ, İKÜ Hukuk Fakültesi, İstanbul, 20-21 Mart 2013.
• Tekbaş, Abdullah. Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi, Maliye Bakanlığı SGB Yayını, Ankara, 2009.
• Utrecht University, Centre for Taxation and Public Governance (CTPG), Constitutional Effects On The Tax System, Netherlands, 2006, http://www.michielse.com/ files/CHN_Report_2006_web_.pdf, (27.08.2013).
• Vanistendael, Frans. “Legal Framework for Taxation”, Tax Law Design and Drafting, Edt:Victor Thuronyi, Vol.1, International Monetary Fund, 1996, pp. 15-70.