Küresel İletişim Çağında Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık ve Eleştirel Düşünme Düzeylerinin İncelenmesi

Year 2021, Volume: 11 Issue: 3, 600 - 612, 31.12.2021

Oğuz Han Öztay , Elif Selcan Öztay

Abstract

İçinde bulunduğumuz çağda yoğun olarak kullanılan medya ve kitlesel iletişim araçlarının bireyleri siyasi, kültürel, ekonomik ve eğitim
açısından etkilediği söylenebilir. Medyanın doğru ve eleştirel bir şekilde kullanılması ise, 21. yüzyıl becerilerinden medya okuryazarlığı ve
eleştirel düşünme becerilerine sahip olmayı gerektirmektedir. Bu becerilere sahip bireylerin, kitle iletişim araçları ile elde ettikleri bilgileri
eleştirel bir bakış açısı ile yorumlamaları, değerlendirmeleri ve çözümlemeleri gerekmektedir. Medya okuryazarlığı kavramı hem iletişim
bilimleri hem de eğitim bilimlerinin çalışma kapsamına giren disiplinler arası bir kavramdır. Çalışmanın amacı öğretmen adaylarının medya
okuryazarlık ve eleştirel düşünme beceri düzeylerini ve medya okuryazarlığı ile eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya
çıkarmaktır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 2018-2019 eğitim öğretim
yılında bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde farklı sınıf seviyelerinde öğrenim görmekte olan 185 Fen bilgisi, Türkçe ve Sınıf
öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Veriler kişisel bilgi formu, Medya Okuryazarlık Ölçeği ve Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği kullanarak
toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, dağılımların normalliğine bakmak için Kolmogorov-Smirnov testi, değişkenler
arasındaki farklılık durumuna bakmak için Mann-Whitney testi ve Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda öğretmen
adaylarının medya okuryazarlık ve eleştirel düşünme becerilerinin cinsiyete, interneti kullanma süresine ve TV programlarında aradıkları
temel işleve göre anlamlı bir fark göstermediği bulunmuştur. Ayrıca, eleştirel düşünme beceri düzeyi öğretmen adayının okuduğu öğrenim
seviyesi ve ana bilim dalına göre farklılık göstermezken, öğretmen adaylarının medya okuryazarlık beceri düzeyleri öğrenim seviyesine
ve ana bilim dalına göre farklılık göstermektedir. Sosyal medya araçları açısından bakıldığında eleştirel düşünme düzeyi yüksek çıkan
öğretmen adaylarının Twitter kullanmayı daha çok tercih ettiği, medya okuryazarlık düzeyi yüksek olan öğretmen adaylarının ise Twitter
ve Facebook tercih ettiği bulunmuştur. Ayrıca, eleştirel düşünme ve medya okuryazarlığı düzeyleri arasında istatistiksel olarak pozitif bir
ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

İletişim çalışmaları, Medya okuryazarlığı, Eleştirel Düşünme, Öğretmen adayı

Examination of Media Literacy and Critical Thinking Levels of Teacher Candidates in the Age of Global Communication

Abstract

The media and mass media, which are used extensively in our age, affect individuals in terms of political, cultural, economic and education.
The correct and critical use of media requires media literacy and critical thinking skills, among 21st-century skills. Individuals with these
skills are required to interpret, evaluate and analyze the information obtained through mass media with a critical perspective. The concept
of media literacy is an interdisciplinary concept that falls under the scope of both communication sciences and educational sciences. The
aim of the study is to reveal the media literacy and critical thinking skill levels of teacher candidates and the relationship between media
literacy and critical thinking skill levels. The survey model, which is one of the quantitative research methods, was used in the study. The
study sample consists of 185 Science, Turkish and Classroom teacher candidates studying at different grade levels in the education faculty
of a state university in the 2018-2019 academic year. Data were collected using a personal information form, Media Literacy Scale and
Critical Thinking Tendency Scale. In the data analysis, descriptive statistics, Kolmogorov-Smirnov test to look at the normality of the
distributions, Mann-Whitney test and Kruskal-Wallis test to look at the difference between the variables were used. As a result of the study,
it was found that pre-service teachers’ media literacy and critical thinking skills did not show a significant difference according to gender,
duration of internet use and the primary function they sought in TV programs. In addition, while the critical thinking skill level of the
pre-service teacher does not differ according to the grade level and department, the media literacy skill levels of the pre-service teachers
vary according to the grade level and department. In terms of social media tools, it was found that pre-service teachers with high critical
thinking levels preferred to use Twitter more, while pre-service teachers with high media literacy levels preferred Twitter and Facebook. In
addition, it has been determined that there is a statistically positive relationship between critical thinking and media literacy levels.

Keywords

Communication studies, Media Literacy, Critical thinking, Pre-service teachers, Survey model

References

• Alkın-Şahin, S., Tunca, N., ve Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473-1492.
• Altun, A. (2011). UNESCO’nun medya okuryazarlığı eğitimi faaliyetlerine toplu bir bakış. Milli Eğitim Dergisi, 41(191), 86-107.
• Andersen, N. (2002). New media and new media literacy. Thinking critically about media: Schools and families in partnership. Erişim adresi: http://www.medialit.org/sites/default/files/391_CIC_ML_Report.pdf
• Arke, E. T. (2005). Media literacy and critical thinking: Is there a connection? (Yayımlanmamıl doktora tezi). Duquesne University, Pensilvanya.
• Aslan, A., Turgut, Y. E., Göksu, İ., ve Aktı-Aslan, S. (2019). Çocukların medya okuryazarlık düzeylerinin ve kullanım alışkanlıklarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 39(2), 793-815.
• Aydemir, S., ve Erdamar, G. (2018). Medya okuryazarlığı eğitimi alanında yapılan çalışmaların tematik, metodolojik ve istatistiksel yönelimleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1155-1166.
• Binark, M. ve Gencel-Bek, M. (2010). Eleştirel medya okuryazarlığı kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. Kalkedon Yayıncılık: İstanbul.
• Bulger, M. ve Davison, P. (2018) The promises, challenges, and futures of media literacy. Journal of Media Literacy Education, 10 (1), 1-21.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: PegemA.
• Cereci, S. (2012). Medya yapımları ve yapım teknikleri. Ankara: Nobel.
• Cherner, T. S., ve Curry, K. (2019). Preparing pre-service teachers to teach media literacy: A response to “Fake News”. Journal of Media Literacy Education, 11(1), 1-31.
• Çakmak, E. E. (2019). Öğretmenlerin medya okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4 (3), 300-316. DOI: 10.29250/sead.626507
• Çiftçi, H. (2019). Üniversite öğrencilerinin internet için eleştirel okuryazarlık düzeylerinin karşılaştırılması. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1341-1358.
• Çinelioğlu, G. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı dersine yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Dedebali, N. C., Daşdemir, İ. ve Şan, S. (2019). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı ile bilgi okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 595-630.
• Ekinci, Ö., ve Aybek, B. (2010). Analysis of the empathy and the critical thinking disposition of the teacher candidates. Ilkogretim Online, 9(2), 816-827.
• Erdem, C. (2018). Medya okuryazarlığı araştırmalarında eğilimler: Lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. Journal of Theoretical Educational Science, 11(4), 693-717.
• Facione, P. A, Facione, N. C., ve Giancarlo, C. A. (1998). The california critical thinking disposition inventory test manual (revised). Millbrae, CA: California Academic Press.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage. London:Sage.
• Fraenkel, J. R., ve Wallen, N. (2006). E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Hasdemir, T. A., ve Demirel, F. G. (2012). İletişim eğitimi ve medya okuryazarlığı: Türkiye’deki uygulamadan bir kesit. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (17), 176-191.
• Hobbs, R. ve Frost, R. (2003). Measuring the acquisition of media literacy skills. Reading Research Quarterly, 38(3), 330-355.
• Hülür, H. ve Yaşın, C. (2016). İzleyiciden kullanıcıya yapı-özne sarkacı. Hülür, H. ve Yaşın, C. (Ed.) Yeni medya kullanıcının yükselişi (s.7-38) içinde. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• İnan, T. (2010). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve medya okuryazarlığına ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• İpşiroğlu, Z. (1997). Eğitimde yeni arayışlar. İstanbul: Adam Yayınları.
• Kansızoğlu, H. B. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının medya okuryazarlığı dersine yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 15(2), 469-486.
• Karaman, M. K. ve Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8(3), 798-808.
• Karataş, A. (2008). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Kırık, A. M. (2017). Yeni medya aracılığıyla değişen iletişim süreci: Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin konumu. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 230-261.
• Korkmaz, Ö., Çakır, R. ve Öztürk, Y. (2018). Doğru internet kullanımının bilgi okuryazarlığı, medya okuryazarlığı ve internet bağımlılığı kavramları çerçevesinde incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(4), 27-39.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Krumsvik, R. J. (2008). Situated learning and teachers’ digital competence. Education and Information Technologies, 13, 279–290.
• Kurt, A. A. ve Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: Kavramsal bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 2(2), 20-34.
• Maden, S., Maden, A. ve Banaz, E. (2017). Medya okuryazarlığı ile ilgili tezlere yönelik bir içerik analizi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(1), 588-605. doi: 10.18298/ijlet.1690.
• Öztay, E. S. ve Tüysüz, M. (2021). Erken Çocuklukta Düşünme Becerileri, Fen ve Teknoloji. Artun, H. ve Rakap-Parlak, A. (Ed.), Erken Çocuklukta Fen ve Teknoloji (s. 167-184) içinde. Hedef CS Yayıncılık: Ankara.
• Partnership for 21st Century Learning (P21). (2007). Framework for 21st century learning. Erişim adresi: http://www.p21.org/our-work/p21-framework Paul, R. ve Elder, L. (2006). Minik eleştirel düşünme kılavuzu: Kavramlar ve araçlar (M. Bektaş-Fidan, Çev). Erişim adresi: http://www.criticalthinking.org/
• Som, S. ve Kurt, A. A. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 104-119.
• Şahin, A. (2018). Eleştirel Medya Okuryazarlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Thompson, J. B. (2008). Medya ve modernite. (Öztürk, S. (Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Toy, B. Y., ve Tosunoğlu, N. G. (2007). Sosyal bilimler alanındaki araştırmalarda bilimsel araştırma süreci, istatistiksel teknikler ve yapılan hatalar. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 1-20.
• Trilling, B. ve Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey-Bass.
• Yiğit, Z. (2015). Sınıf öğretmenlerinin medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Yılmaz, E. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının gazete ve dergi takip etme alışkanlıkları ile eleştirel ve medya okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.