Comparison of Dietary Fiber Content in Menus Composed of Traditional Turkish Cuisine: Examples from Regional Provinces of Türkiye

Year 2025, Volume: 15 Issue: 2, 173 - 180, 31.08.2025

Reyhan İrkin , Selin Sezgi Poyraz , Büşra Çolak

https://doi.org/10.5961/higheredusci.1463600

Abstract

Throughout history, Turkish culture has mingled with the cultures of numerous civilizations, and traditional Turkish cuisine has evolved
because of these exchanges. Although Turkish food has many similarities across the country, there are major distinctions between locations. Oily and spicy diets are observed in some regions. In contrast, meat or vegetable-based diets are observed in others, and this
results in differences in the intake of many nutrients such as energy, carbohydrates, protein, fat, and fiber by those living in different
regions, depending on geographical, climatic, and human-related factors. Dietary fiber is a dietary component that helps to prevent
chronic diseases like diabetes, cardiovascular disease, obesity, and cancer by managing the microbiota in the intestine. Chronic illness risk
is thought to be lower in areas where people eat a lot of vegetables and fruits, whole grains, and legumes, all of which are high in dietary
fiber. The estimated calorie, carbohydrate, protein, fat, and dietary fiber quantities in menus built with traditional foods from six different
areas were determined in this research, and dietary fiber intakes were compared between locations and fast-food menu types. It has been
concluded that while consuming traditional food culture diets can provide balanced nutritional fiber intake, eating fast-food-style foods
may cause insufficient dietary fiber intake

Keywords

Dietary fiber , Turkish cuisine , Local food , Nutrition , Fast-food

Geleneksel Türk Mutfağındaki Yemeklerle Oluşturulan Menülerin Diyet Posa İçeriklerinin Karşılaştırılması: Türkiye Bölge İllerinden Örnekler

Abstract

Türk kültürü, tarih boyu birçok medeniyetin kültürü ile etkileşime girmiş ve bu etkileşimlerin mutfak kültürü üzerine yansımaları ile
geleneksel Türk mutfak kültürü oluşmuştur. Türk mutfağında ülke genelinde görülen ortak özellikler olmasıyla birlikte bölgeler arası
mutfaklarda birçok farklılık gözlenmektedir. Coğrafi, iklimsel ve insana bağlı faktörlere bağlı olarak bazı bölgelerde yağlı ve baharatlı,
bazılarında ise et veya sebze ağırlıklı beslenme görülmekte ve bu durum, farklı bölgelerde yaşayanların enerji, karbonhidrat, protein,
yağ ve posa gibi birçok besin ögesi alımında farklılıkla sonuçlanmaktadır. Diyet posası; diyabet, kardiyovasküler hastalık, obezite, kanser
gibi kronik hastalık riskinin azaltılmasında ve bağırsak mikrobiyotasını düzenlenmesinde anahtar role sahip bir diyet bileşenidir. Diyet
posası kaynakları olan sebze-meyve, tam tahıl ve kurubaklagil tüketimi fazla olan bölgelerde kronik hastalık riskinde azalma görülebileceği
düşünülmektedir. Bu makalede, seçilen altı farklı bölgenin geleneksel yemekleriyle oluşturulan menülerdeki tahmini enerji, karbonhidrat,
protein, yağ ve diyet posası miktarları belirlenip, bölgeler arası diyet posası alım miktarları ve fast food tarzı bir menü tipi karşılaştırılmıştır.
Bölgesel yemek kültürümüze ait yemeklerin tüketilmesi dengeli diyet posası alımı sağlayabilirken, fast-food tarzı yiyeceklerin tüketiminin
yetersiz diyet posası alımına sebep olabileceği sonucu ortaya çıkmıştır.

Keywords

Diyet posası , Türk Mutfağı , beslenme , fast-food

References

• Ağlamaz, E., Çivici, M. E. Ö. (2018). Yerel Halkın gözünden İzmir’in simge yemeklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Journal of Travel and Tourism Research, (13), 50-69.
• Aktürk, H., Çekal, N. (2019). Gaziantep Mutfağına Özgü Çorbalara İlişkin Müşteri Değerlendirmelerinin İncelenmesi (Investigation of Customer Evaluations on Gaziantep Kitchen Specific Soups). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(2), 1488-1498.
• Alptekin, Z. D. (2021). Kilis manilerinde yöresel mutfak. Journal of International Social Research, 14(77).
• Altintas, V., Hazarhun, E. (2020). İzmir’in gastronomi turizmi potansiyeline turist rehberlerinin bakış açıları. International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 5(2), 13-36.
• Arifoğlu S. (2010). Determination of consumption and cooking frequencies and nutrition habits of traditional cyprlot cuisine of Nicosia women living in Nicosia. K.K.T.C Near East University, Institute of Health Sciences. FoodandNutritionScience Program, Nicosia, Turkish Republic of Northern Cyprus.
• Aune, D., Sen, A., Norat, T., Riboli, E. (2020). Dietary fibre intake and the risk of diverticular disease: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. European Journal Of Nutrition, 59, 421-432.
• Barber, T. M., Kabisch, S., Pfeiffer, A. F., Weickert, M. O. (2020). The health benefits of dietary fibre. Nutrients, 12(10), 3209.
• Batu, A., Batu, H. S. (2018). Historical background of Turkish gastronomy from ancient times until today. Journal Of Ethnic Foods, 5(2), 76-82.
• Bayat, G. (2020). Kars’in yerel yemekleri ve yerel ürünlerin Kars’taki yiyecek içecek işletmelerinde kullanımının sürdürülebilir gıda kapsamında değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2640-2654.
• Beal, T., Morris, S. S., Tumllowicz, A. (2019). Global patterns of adolescent fruit vegetable, carbonated soft drink, and fast-food consumption: a meta-analysis of global school-based student health surveys. Food And Nutrition Bulletin, 40(4), 444-459.
• Ceylan, J. A., Ozcelik, A. O. (2018). Cuisine culture of the pearl of Mesopotamia: Mardin, Turkey. Journal Of Ethnic Foods, 5(4), 239-245.
• Contaldo, F., Pasanisi, F., Mancini, M. (2003). Beyond the traditional interpretation of Mediterranean diet. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 13(3), 117-119.
• Çakmak, M., Saruşik, M. (2019). An investigation on the basic contents of the main dishes of the Turkish cuisine. Anaïs Brasileiros de Estudos Turísticos, 9(1, 2 e 3).
• Çitak, B., Sandikçı, M. (2020). Afyonkarahisar mutfağının yöresel çorbalar ve diğer şehirlerle karşılaştırılması. AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 23 (2), 256-270.
• Deniz, M. S., Alsaffar, A. A. (2013). Assessing the validity and reliability of a questionnaire on dietary fibre-related knowledge in a Turkish student population. Journal Of Health, Population, and Nutrition, 31(4), 497.
• Diker, O., & Deniz, T. (2017). Kars kültürel ve gastronomik kimliğinde kaz. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(38), 189-204.
• Donovan, M. G., Selmin, O. I., Doetschman, T. C., Romagnolo, D. F. (2017). Mediterranean diet: Prevention of colorectal cancer. Frontiers in Nutrition, 4, 59.
• Farinetti, A., Zurlo, V., Manenti, A., Coppi, F., Mattioli, A. V. (2017). Mediterranean diet and colorectal cancer: A systematic review. Nutrition, 43, 83-88.
• Fidan, S., & Özcan, F. (2019). Gastronomi kenti Gaziantep’te özel gün yemekleri üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 12(67).
• Fryar, C. D., Hughes, J. P., Herrick, K. A., Ahluwalia, N. (2018). Fast food consumption among adults in the United States, 2013–2016. NCHS Data Brief, 320.
• Gill, S. K., Rossi, M., Bajka, B., & Whelan, K. (2021). Dietary fibre in gastrointestinal health and disease. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 18(2), 101-116.
• Gulati, S., Misra, A., & Pandey, R. M. (2017). Effects of 3 g of soluble fiber from oats on lipid levels of Asian Indians-a randomized controlled, parallel arm study. Lipids In Health And Disease, 16, 1-8.
• He, Y., Wang, B., Wen, L., Wang, F., Yu, H., Chen, D., Su, X. & Zhang, C. (2022). Effects of dietary fiber on human health. Food Science and Human Wellness, 11(1), 1-10.
• Hipsley, E.H. (1953). Dietary “fibre” and pregnancy toxaemia. British Medical Journal, 2(4833), 420.
• Ifiazoglu, N.,Yaman, M. (2020). Yöresel Mutfakların Gastronomi Turizminde Yer Alma Durumu: Mardin Yerel Restoran Menülerinin İncelenmesi (Situation of Local Cuisines in Gastronomy Tourism: Examining the Local Restaurant Menus in Mardin). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 8(3), 1943-1957.
• Jafari-Vayghan, H., Mirmajidi, S., Mollarasouli, Z., Vahid, F., Saleh-Ghadimi, S., Dehghan, P. (2023). Mental health is associated with nutrient patterns and Index of Nutritional Quality (INQ) in adolescent girls-an analytical study. Human Nutrition & Metabolism, 31, 200176.
• Jones, J.M. (2014). CODEX-aligned dietary fiber definitions help to bridge the ‘fiber gap’. Nutrition Journal, 13, 1-10.
• Khorasaniha, R., Olof, H., Voisin, A., Armstrong, K., Wine, E., Vasanthan, T., Armstrong, H. (2023). Diversity of fibers in common foods: key to advancing dietary research. Food Hydrocolloids, 139, 108495.
• Li, L., Lietz, G., Bal, W., Watson, A., Morfey, B., Seal, C. (2018). Effects of quinoa (Chenopodium quinoa Willo.) consumption on markers of CVD risk. Nutrients, 10(6), 777.
• Makk, K., Deehan, E. C., Walter, J., Bäckhed, F. (2018). The impact of dietary fiber on gut microbiota in host health and disease. Cell Host & Microbe, 23(6), 705-715.
• Pekcan, A.G., Sanlier, N., Bas, M., Basoglu, S., Tek, N. (2015). Besine dayal beslenme rehberi. Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER, 26-28.
• Royer, C. J., Rodriguez-Marino, N., Yaecczko, M. D., Rivera-Rodriguez, D. E., Ziegler, T. R., Cervantes-Barragan, L. (2023). Low dietary fiber intake impairs small intestinal Th17 and intraepithelial T-cell development over generations. Cell Reports, 42(10).
• Saghafian, F., Malmir, H., Saneci, P., Milajerdi, A., Larijani, B., & Esmailzadeh, A. (2018). Fruit and vegetable consumption and risk of depression: accumulative evidence from an updated systematic review and meta-analysis of epidemiological studies. British Journal Of Nutrition, 119(10), 1087-1101.
• Saranya, P. V., Shanifa, N., Shilpa Susan, S. T., Umaranj, J., Shetty, A. P. (2016). Adolescents’ knowledge regarding the effects of fast food on health. Hindu, 65(35), 65.
• Sarker, M., Rahman, M. (2017). Dietary fiber and obesity management—a review. Adv Obes Weight Manag Control, 7(3), 00199.
• Saygili, D., Demirci, H., & Samav, U. (2021). Coğrafi işaretli gastronomik lezzetler: İzmir örneği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 313-334.
• Soylu, M. (2018). Uluslararası Öğrencilerin Beslenme Durumu ve Kayseri Beslenme Kültürüne Oryantasyonu. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(Special Issue 3), 312-322.
• Süzer, Ö., Özkanlı, O. (2020). Bölge mutfaklarının kullanılan malzemeler bağlamında değerlendirilmesi: Gaziantep yemekleri üzerine bir inceleme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 117-138.
• Swann, O. G., Kilpatrick, M., Breslin, M., Oddy, W. H. (2020). Dietary fiber and its associations with depression and inflammation. Nutrition Reviews, 78(5), 394-411.
• Şahinbaş, K. (2018). Kayseri’de geçiş dönemlerine ve belirli günlere özgü mutfak kültürü. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(8), 100-112.
• Tayfur, M., Besler, T., Kiziltan, G., Yıldız, E. A., Öztürk, B., Türker, P.F., Soylu, M., Ilgaz, Ş. (2015). Tüketiminin azaltılması gereken besinler ve besin öğeleri. Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER), T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara (sf. 67-72).
• TBSA, (2015). Türkiyeye özgü besin ve beslenme rehberi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, 96.
• Tekiner, I.H. (2021). Turkish cuisine: A planet-and vegan-friendly food, culture, and folklore. International Journal of Information Systems and Social Change (IUSSC), 12(1), 23-31.
• Tonstad, S., Malik, N., Haddad, E. (2014). A high-fibre bean-rich diet versus a low-carbohydrate diet for obesity. Journal Of Human Nutrition And Dietetics, 27, 109-116.
• Torre, L. A., Bray, F., Siegel, R. L., Ferlay, J., Lortet-Tieulent, J., Jemal, A. (2015). Global cancer statistics, 2012 CA Cancer J Clin 2015; 65: 87-108.
• Trowell, H., Southgate, D. T., Wolever, T. S., Leeds, A., Gassull, M., Jenkins, D. A. (1976). Dietary fibre redefined. The Lancet, 307(7966), 967.
• Vanhauwaer, E., Matthys, C., Verdonck, L., De Preter, V. (2015). Low-residue and low-fiber diets in gastrointestinal disease management. Advances in Nutrition, 6(6), 820-827.
• Veronese, N., Solmi, M., Caruso, M. G., Giannelli, G., Osella, A. R., Evangelou, E., Stefania, M., Luigi, F., Brendon, S. & Troulaki, I. (2018). Dietary fiber and health outcomes: an umbrella review of systematic reviews and meta-analyses. The American Journal Of Clinical Nutrition, 107(3), 436-444.
• Wahrburg, U., Kratz, M., Cullen, P. (2002). Mediterranean diet, olive oil and health. European Journal of Lipid Science and Technology, 104(9-10), 698-705.
• Wang, Y., Harding, S. V., Thandapilly, S. J., Tosh, S. M., Jones, P. J., & Ames, N. P. (2017). Barley β-glucan reduces blood cholesterol levels via interrupting bile acid metabolism. British Journal of Nutrition, 118(10), 822-829.
• Wilson, A. S., Koller, K. R., Ramaboli, M. C., Nesengani, L. T., Ocvirk, S., Chen, C., Flanagan, C. A., Sapp, F. R., Merritt, Z. T., Bhatti, F., Thomas, T.K. & O’Keefe, S. J. (2020). Diet and the human gut microbiome: an international review. Digestive Diseases And Sciences, 65, 723-740.
• Yildirim, R. (2015). Frat’tan Volga’ya medeniyetler köprüsü. Adıyanma: Adıyanma Üniversitesi Yayınları. 13. Baskı
• Yusuf, K., Saha, S., & Umar, S. (2022). Health benefits of dietary fiber for the management of inflammatory bowel disease. Biomedicines, 10(6), 1242.
• Zhao, Y., Wang, L., Xue, H., Wang, H., Wang, Y. (2017). Fast food consumption and its associations with obesity and hypertension among children: results from the baseline data of the Childhood Obesity Study in China Mega-cities. BMC Public Health, 17, 1-10.
• Zheng, B., Shen, H., Han, H., Han, T., & Qin, Y. (8). Dietary fiber intake and reduced risk of ovarian cancer: a meta-analysis. Nutrition Journal, 17, 1-10.
• Zielinski, G., Devries, J. W., Craig, S. A., & Bridges, A. R. (2013). Dietary fiber methods in Codex Alimentarius: Current status and ongoing discussions. Cereal Foods World, 58(3), 148-152.