Modern Çağın Sorunu ‘Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Davranışı’: Bir Gözden Geçirme

Year 2025, Issue: 4, 23 - 30, 30.04.2025

Binnur Yazıcı , Eray Kılıç , Çiçek Hocaoğlu

https://doi.org/10.69563/hititsaglikderg.1546817

Abstract

Kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı günümüzde yaygın olan bozukluklar arasındadır. Kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı yalnızca kontrol edilemeyen alışveriş yapma sorunu olarak değil kişiler arası sosyal ilişkiler ve kişinin maddi konularda da aşırı sorunlar yaşamasına sebep olmasından dolayı diğer bozukluklarla birlikte görülebilir. Kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı gelişen teknoloji ile günümüz insanının önemli sorunlarından biri olmasına karşın tarihçesi, tanısı, risk faktörleri, eş tanıları ve tedavi yöntemleri ile ilgili günümüze kadar yeterli çalışma yapılmadığından tam olarak bilinmemektedir. Bu çalışmada kompulsif çevrimiçi satın alma davranışının tarihçesi, tanımı, etiyolojisi, bu duruma eşlik eden diğer bozukluklarla birlikte bu durumun risk sebepleri gibi alt başlıklar yapılan literatür taraması sonucunda ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Keywords

çevrimiçi satın alma, kompulsif satın alma, alışveriş bağımlığı, kompulsif çevrimiçi satın alma

References

• Akkaş, İ. (2021), Çevrimiçi (Online) alışveriş bağımlılığı üzerine araştırma: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), cilt 8(4), 236-256.
• Arslan, İ.D., Demirci Orel, F. (2023) Kompulsif satın alma ve alışveriş sonrası pişmanlık ilişkisi: Bipolar bozukluğu olan bireylere yönelik bir araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 120-132.
• Akyüz, Z., Yılmaz, A. E. (2023) Aşırı alışveriş davranışını anlamak: Sınıflandırma ve ölçme üzerine bir gözden geçirme. Klinik Psikoloji Dergisi, 7(3), 428-447. https://doi.org/10.57127/kpd.26024438.1274691
• Arslan Dinç, E., Karabıyık, M. S. (2023) İnternet alışverişlerinin kompulsif satın alma davranışına etkisi: Nicel bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13(1), 52-72.
• Bal, F., Okkay, İ. (2022), İnternet tabanlı sorunlu alışveriş davranışı: Çevrimiçi alışveriş bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, Cilt 23(1), 111-120. https://doi.org/10.51982/bagimli.973306
• Çal, Ş. Ay, U. (2023) Karanlık üçlü ve kompulsif satın alma arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Materyalizmin aracılık rolü. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 15 (2), 417-460. https://doi.org/10.15659/ttad.15.2.174
• Demirel, A. C., Tapan, M. G. (2023) Üniversite öğrencilerinin sosyal medya ve kompulsif çevrimiçi alışveriş bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 60-78. https://doi.org/10.15869/itobiad.1147669
• Birincioğlu, F.N (2021). Alışveriş bağımlılığı ve kişilik tipleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Günaydın, Ö. E. (2021) Kompulsif satın alma üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), (897-912). https://doi.org/10.18069/firatsbed.866529
• İlhan Küçük, H., Çatı, K. (2021) Çevrimiçi satın alma kararına tüketici değerlendirmelerinin etkisi. İşletme Bilimi Dergisi, 9(2), 301-332. https://doi.org/10.22139/jobs.924959
• Korkmaz, İ. (2023) Kompulsif satın alma, E. Çolakoğlu, N. Çağlar Çetinkaya, Güncel Gelişmelerle Pazarlama Konular ve Araştırmalar-I (41-63) Gaziantep: Özgür Yayınları https://doi.org/10.58830/ozgur.pub87
• Namlı Z., Tamam L,, Demirkol M.E., Karaytuğ M.O., Özbay A. (2022) Kadınlarda kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı ile dürtüsellik ilişkisi. Bağımlılık Dergisi, Cilt 23(4), 522-529. https://doi.org/10.51982/bagimli.1143636
• Ozansoy Çadırcı, T., Sağkaya Güngör, A. (2018), Çevrimiçi satın almalarda tüketicinin risk algısı: İki boyutlu ürün görüntüleme ve arıtılmış gerçek (üç boyutlu ürün görüntüleme) ilişkin bir karşılaştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 36, 53-76.
• Özen, H. (2007). İnternetten satın alma davranışı ile risk ve fayda algılamaları arasındaki ilgi (Yüksek lisans tezi). İstanbul üniversitesi, İstanbul.
• Özderen, A. Yetişkinlerde çevrimiçi alışveriş bağımlılığı ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, 2023
• Şahin, B. (2022). Kompulsif çevrimiçi satın alma davranışlarında gelişmeleri kaçırma korkusu ve yaşam doyumu etkisinin kuşaklar açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Tabak M.Y., Kahraman S. (2022), Genç yetişkinlerde sosyal görünüş kaygısının kompulsif çevrimiçi satın alma üzerindeki yordayıcı etkisi. Bağımlılık Dergisi, Cilt 23(1), 22-29. https://doi.org/10.51982/bagimli.953281
• Tamam, L. (2009), Kompulsif satın alma. Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics, cilt 2(1), 66-74.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2024. Sayı: 53492, Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2023). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yiğit, A. G., Govdere, B. (2021) Kompulsif satın alma davranışına genel bir bakış. Business and Economics Research Journal, 12(3), 717-730. http://dx.doi.org/10.20409/berj.2021.347
• Yakın, V., Aytekin P. (2019), İnternet bağımlılığının online kompulsif ve online anlık satın alma davranışlarına etkisi. İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 20(1), 199-222. https://doi.org/10.24889/ifede.459306